ਅਤੇ (ਹੁਣ) ਤੁਹਾਡੇ ਦੁਆਰ ਉਤੇ ਖੜੋਤੇ ਹਨ ॥੬੪੪॥
ਹੇ ਸੀਤਾ ਮਾਤਾ ਜੀ! ਜਲਦੀ ਚਲੋ,
ਜਿਥੇ ਰਾਮ ਜੀ ਨੇ (ਯੁੱਧ) ਜਿੱਤਿਆ ਹੈ।
ਸਾਰੇ ਵੈਰੀ ਮਾਰੇ ਗਏ ਹਨ
ਅਤੇ ਧਰਤੀ ਦਾ ਭਾਰ ਉਤਾਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ॥੬੪੫॥
(ਸੀਤਾ) ਪ੍ਰਸੰਨ ਹੋ ਕੇ ਤੁਰ ਪਈ।
ਹਨੂਮਾਨ (ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ) ਨਾਲ ਲੈ ਕੇ (ਰਾਮ ਜੀ ਪਾਸ ਆਇਆ)।
ਸੀਤਾ ਨੇ ਰਾਮ ਜੀ ਨੂੰ ਵੇਖਿਆ
ਅਤੇ ਪਹਿਲੇ ਵਾਲੇ ਰੂਪ ਕਰਕੇ ਹੀ ਜਾਣਿਆ ॥੬੪੬॥
ਸੀਤਾ (ਸ੍ਰੀ ਰਾਮ) ਦੇ ਪੈਰੀਂ ਆ ਲਗੀ।
ਰਾਮ ਰਾਜੇ ਨੇ ਵੇਖ ਲਿਆ। (ਤਾਂ ਰਾਮ ਨੇ ਕਿਹਾ-)
ਹੇ ਕਮਲ ਵਰਗੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵਾਲੀਏ!
ਹੇ ਕੋਇਲ ਦੀ ਸੁਰ ਵਰਗੇ ਬੋਲ ਬੋਲਣ ਵਾਲੀਏ! ਦੱਸੋ (ਤੁਹਾਡੀ ਪਵਿੱਤਰਤਾ ਦੀ ਪਰੀਖਿਆ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੋਵੇ) ॥੬੪੭॥
(ਤੂੰ) ਅੱਗ ਵਿੱਚ ਵੜ ਜਾ,
ਤਦੇ ਸ਼ੁੱਧ ਹੋਵੇਂਗੀ।
ਸੀਤਾ ਨੇ (ਇਹ ਆਗਿਆ) ਸਿਰ ਮੱਥੇ ਮੰਨ ਲਈ।
(ਉਸੇ ਵੇਲੇ) ਅੱਗ ਦਾ ਅੰਗੀਠਾ ਰਚਿਆ ਗਿਆ ॥੬੪੮॥
(ਅਗਨੀ ਦੇ ਲਟ-ਲਟ ਬਲਣ 'ਤੇ ਸੀਤਾ ਉਸ ਵਿੱਚ) ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰ ਗਈ
ਜਿਵੇਂ ਬੱਦਲ ਵਿੱਚ ਬਿਜਲੀ (ਲੁਕ ਜਾਂਦੀ ਹੈ),
ਜਿਵੇਂ ਵੇਦਾਂ ਨਾਲ ਗੀਤਾ ਮਿਲੀ ਹੋਈ ਹੈ,
ਤਿਵੇਂ ਸ਼ੁੱਧ ਸਰੂਪ-ਸੀਤਾ (ਅਗਨੀ ਦੇ ਅੰਦਰ) ਸਮਾ ਗਈ ॥੬੪੯॥
ਧਾਈ ਕਰਕੇ (ਸੀਤਾ ਅੱਗ ਵਿੱਚ) ਜਾ ਦਾਖ਼ਲ ਹੋਈ।
(ਅਗਨੀ ਦੇਵਤਾ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਸੋਨੇ) (ਵਾਂਗ ਨਿਖਾਰ ਕੇ) ਬਾਹਰ ਕੱਢਿਆ।
ਰਾਮ ਨੇ (ਉਸ ਨੂੰ) ਆਪਣੇ ਗਲ ਨਾਲ ਲਾ ਲਿਆ।
(ਅਜਿਹੇ ਪਵਿੱਤਰ ਆਚਰਨ ਕਰਕੇ ਹੀ) ਕਵੀਆਂ ਨੇ (ਸੀਤਾ ਜੀ ਦਾ) ਯਸ਼ ਗਾਇਆ ਹੈ ॥੬੫੦॥
ਸਾਰੇ ਸਾਧੂ (ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੇ ਇਸ ਅਗਨੀ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਨੂੰ) ਮੰਨ ਲਿਆ
ਅਤੇ ਤਿੰਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ (ਇਹ ਗੱਲ) ਜਾਣੀ ਗਈ।
(ਜਦੋਂ) ਜਿੱਤ ਦੇ ਵਾਜੇ ਵੱਜਣ ਲਗੇ,
ਤਦੋਂ ਰਾਮ ਗੱਜਣ ਲੱਗੇ ॥੬੫੧॥
ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੀਤਾ ਜਿੱਤ ਲਈ,
ਜੋ ਮਹਾਨ ਯਸ਼ ਵਾਲੀ ਹੈ।
ਸਾਰੇ ਦੇਵਤੇ ਆਨੰਦਿਤ ਹੋਏ
ਅਤੇ ਆਕਾਸ਼ ਤੋਂ ਫੁੱਲਾਂ ਦੀ ਵਰਖਾ ਕਰਨ ਲੱਗੇ ॥੬੫੨॥
ਇਥੇ ਸ੍ਰੀ ਬਚਿਤ੍ਰ ਨਾਟਕ ਗ੍ਰੰਥ ਦੇ ਰਾਮਾਵਤਾਰ ਦੇ ਵਿਭੀਸ਼ਣ ਨੂੰ ਲੰਕਾ ਦਾ ਰਾਜ ਦੇਣ, ਮੰਦੋਦਰੀ ਨੂੰ ਸਮਿਅਕ ਗਿਆਨ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸੀਤਾ ਦੇ ਮਿਲਣ ਦੇ ਅਧਿਆਇ ਦੀ ਸਮਾਪਤੀ ॥੧੮॥
ਹੁਣ ਅਯੁਧਿਆ ਨੂੰ ਚਲਣ ਦਾ ਕਥਨ
ਰਸਾਵਲ ਛੰਦ
ਤਦੋਂ ਰਾਮ ਯੁੱਧ ਜਿੱਤ ਕੇ
ਪੁਸ਼ਪਕ ਬਿਮਾਨ ਉਤੇ ਚੜ੍ਹੇ,
ਸਾਰੇ ਸੂਰਮੇ ਗੱਜਣ ਲਗੇ
ਅਤੇ ਜਿੱਤ ਦੇ ਗੀਤਾਂ ਦੀਆਂ ਧੁੰਨਾਂ ਵਜਣ ਲਗੀਆਂ ॥੬੫੩॥
ਬੜੇ ਪ੍ਰਸੰਨ ਹੋ ਕੇ
ਅਤੇ ਬੰਦਰਾਂ ਦੀ ਸੈਨਾ ਨੂੰ ਨਾਲ ਲੈ ਕੇ
(ਰਾਮ ਜੀ ਨੇ ਆ ਕੇ) ਅਯੁੱਧਿਆ ਪੁਰੀ ਵੇਖੀ
(ਜੋ) ਸੁਅਰਗ ਵਰਗੀ ਸੁਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ॥੬੫੪॥
ਮਕਰਾ ਛੰਦ
ਸੀਤਾ ਦੇ ਸੁਆਮੀ (ਰਾਮ ਚੰਦਰ) ਸੀਤਾ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਆਏ ਹਨ,
(ਉਥੇ) ਸ਼ੁਭ ਮੰਗਲਾਚਾਰ ਗਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ।
(ਸਭਨਾਂ ਨੇ) ਦਿਲਾਂ ਵਿੱਚ ਆਨੰਦ ਵਧਾਇਆ ਹੋਇਆ ਹੈ