ਸ਼੍ਰੀ ਦਸਮ ਗ੍ਰੰਥ
ਅੰਗ - 111
ਫਿਕਰੰਤ ਸਿਆਰ ਬਸੇਖਯੰ ॥੧੪॥੧੩੬॥
ਅਤੇ ਗਿਦੜ ਹੁੰਕਾਰ ('ਫਿਕਰੰਤ') ਰਹੇ ਸਨ ॥੧੪॥੧੩੬॥
ਹਰਖੰਤ ਸ੍ਰੋਣਤਿ ਰੰਗਣੀ ॥
ਲਹੂ ਵਿਚ ਰੰਗਣ ਵਾਲੀ
ਬਿਹਰੰਤ ਦੇਬਿ ਅਭੰਗਣੀ ॥
ਅਤੇ ਨਸ਼ਟ ਨਾ ਹੋ ਸਕਣ ਵਾਲੀ ਦੇਵੀ ਪ੍ਰਸੰਨ ਹੋ ਕੇ ਫਿਰ ਰਹੀ ਸੀ।
ਬਬਕੰਤ ਕੇਹਰ ਡੋਲਹੀ ॥
ਸ਼ੇਰ ('ਕੇਹਰ') ਦਹਾੜਦਾ ਹੋਇਆ ਘੁੰਮ ਰਿਹਾ ਸੀ
ਰਣਿ ਅਭੰਗ ਕਲੋਲਹੀ ॥੧੫॥੧੩੭॥
ਅਤੇ ਰਣ-ਭੂਮੀ ਵਿਚ ਨਿਰੰਤਰ ਕਲੋਲ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ ॥੧੫॥੧੩੭॥
ਢਮ ਢਮਤ ਢੋਲ ਢਮਕਯੰ ॥
ਢੋਲਾਂ ਦੀ ਢੰਮ ਢੰਮ ਢੰਮਕ ਹੋ ਰਹੀ ਸੀ,
ਧਮ ਧਮਤ ਸਾਗ ਧਮਕਯੰ ॥
ਬਰਛਿਆਂ ਦੀ ਧੰਮ ਧੰਮ ਦੀ ਧਮਕ ਹੋ ਰਹੀ ਸੀ।
ਬਹ ਬਹਤ ਕ੍ਰੁਧ ਕ੍ਰਿਪਾਣਯੰ ॥
(ਵੀਰ ਯੋਧੇ) ਕ੍ਰੋਧ ਨਾਲ ਬਹਿ ਬਹਿ ਕਰਦੀਆਂ ਕ੍ਰਿਪਾਨਾਂ ਚਲਾਉਂਦੇ ਸਨ
ਜੁਝੈਤ ਜੋਧ ਜੁਆਣਯੰ ॥੧੬॥੧੩੮॥
ਅਤੇ ਯੋਧੇ ਯੁੱਧ ਵਿਚ ਜੂਝ ਰਹੇ ਸਨ ॥੧੬॥੧੩੮॥
ਦੋਹਰਾ ॥
ਦੋਹਰਾ:
ਭਜੀ ਚਮੂੰ ਸਬ ਦਾਨਵੀ ਸੁੰਭ ਨਿਰਖ ਨਿਜ ਨੈਣ ॥
ਦੈਂਤਾਂ ਦੀ ਸਾਰੀ ਸੈਨਾ ਭਜ ਗਈ, (ਇਹ ਸਥਿਤੀ) ਸੁੰਭ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਨਾਲ ਵੇਖ ਲਈ।
ਨਿਕਟ ਬਿਕਟ ਭਟ ਜੇ ਹੁਤੇ ਤਿਨ ਪ੍ਰਤਿ ਬੁਲਿਯੋ ਬੈਣ ॥੧੭॥੧੩੯॥
(ਉਸ ਦੇ) ਨੇੜੇ ਜਿਤਨੇ ਵੀ ਲੜਾਕੇ ਸੂਰਮੇ (ਮੌਜੂਦ ਸਨ) ਉਨ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਤਿ (ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ) ਬਚਨ ਬੋਲਿਆ ॥੧੭॥੧੩੯॥
ਨਰਾਜ ਛੰਦ ॥
ਨਰਾਜ ਛੰਦ:
ਨਿਸੁੰਭ ਸੁੰਭ ਕੋਪ ਕੈ ॥
ਕ੍ਰੋਧ ਨਾਲ ਸੁੰਭ ਨੇ ਧਰਤੀ ਉਤੇ
ਪਠਿਯੋ ਸੁ ਪਾਵ ਰੋਪ ਕੈ ॥
ਪੈਰ ਗਡਦੇ ਹੋਇਆਂ ਨਿਸੁੰਭ ਨੂੰ ਭੇਜਿਆ
ਕਹਿਯੋ ਕਿ ਸੀਘ੍ਰ ਜਾਈਯੋ ॥
ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜਲਦੀ ਜਾਓ
ਦ੍ਰੁਗਾਹਿ ਬਾਧ ਲ੍ਰਯਾਈਯੋ ॥੧੮॥੧੪੦॥
ਅਤੇ ਦੁਰਗਾ ਨੂੰ ਬੰਨ੍ਹ ਲਿਆਓ ॥੧੮॥੧੪੦॥
ਚੜ੍ਯੋ ਸੁ ਸੈਣ ਸਜਿ ਕੈ ॥
ਉਹ ਸੈਨਾ ਨੂੰ ਸਜਾ ਕੇ ਕ੍ਰੋਧਵਾਨ ਹੋਇਆ
ਸਕੋਪ ਸੂਰ ਗਜਿ ਕੈ ॥
ਅਤੇ ਚੜ੍ਹ ਪਿਆ।
ਉਠੈ ਬਜੰਤ੍ਰ ਬਾਜਿ ਕੈ ॥
(ਸੈਨਿਕ) ਵਾਜੇ ਵਜਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਡਟ ਗਏ।
ਚਲਿਯੋ ਸੁਰੇਸੁ ਭਾਜਿ ਕੈ ॥੧੯॥੧੪੧॥
(ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਚੜ੍ਹਤ ਨੂੰ ਵੇਖ ਕੇ) ਇੰਦਰ ਭਜ ਚਲਿਆ ॥੧੯॥੧੪੧॥
ਅਨੰਤ ਸੂਰ ਸੰਗਿ ਲੈ ॥
ਅਣਗਿਣਤ ਸੂਰਮਿਆਂ ਨੂੰ ਨਾਲ ਲੈ ਕੇ
ਚਲਿਯੋ ਸੁ ਦੁੰਦਭੀਨ ਦੈ ॥
ਅਤੇ ਧੌਂਸਿਆਂ ਨੂੰ ਵਜਾ ਕੇ (ਨਿਸੁੰਭ) ਚੜ੍ਹ ਪਿਆ।
ਹਕਾਰਿ ਸੂਰਮਾ ਭਰੇ ॥
ਸਾਰਿਆਂ ਸੂਰਮਿਆਂ ਨੂੰ ਬੁਲਾ ਕੇ ਇਕੱਠਾ ('ਭਰੇ') ਕਰ ਲਿਆ
ਬਿਲੋਕਿ ਦੇਵਤਾ ਡਰੇ ॥੨੦॥੧੪੨॥
(ਜਿੰਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ) ਵੇਖ ਕੇ ਦੇਵਤੇ ਡਰ ਗਏ ॥੨੦॥੧੪੨॥
ਮਧੁਭਾਰ ਛੰਦ ॥
ਮਧੁਭਾਰ ਛੰਦ:
ਕੰਪਿਯੋ ਸੁਰੇਸ ॥
ਇੰਦਰ ਕੰਬ ਗਿਆ,
ਬੁਲਿਯੋ ਮਹੇਸ ॥
ਮਹੇਸ਼ ਨੇ (ਉਸ ਨੂੰ) ਕੋਲ ਬੁਲਾਇਆ,
ਕਿਨੋ ਬਿਚਾਰ ॥
(ਆਪਸ ਵਿਚ) ਸਲਾਹ ਕੀਤੀ
ਪੁਛੇ ਜੁਝਾਰ ॥੨੧॥੧੪੩॥
ਅਤੇ ਸੈਨਿਕਾਂ ਬਾਰੇ ਪੁਛਿਆ ॥੨੧॥੧੪੩॥
ਕੀਜੈ ਸੁ ਮਿਤ੍ਰ ॥
ਹੇ ਮਿਤਰ!
ਕਉਨੇ ਚਰਿਤ੍ਰ ॥
ਉਹ ਕਿਹੜਾ ਕੌਤਕ ਕਰੀਏ
ਜਾਤੇ ਸੁ ਮਾਇ ॥
ਜਿਸ ਨਾਲ ਦੁਰਗਾ ਮਾਤਾ ਦੀ
ਜੀਤੈ ਬਨਾਇ ॥੨੨॥੧੪੪॥
ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਿਤ ਹੋ ਜਾਏ ॥੨੨॥੧੪੪॥
ਸਕਤੈ ਨਿਕਾਰ ॥
(ਆਪਣੀਆਂ ਅਪਾਰ) ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਨੂੰ
ਭੇਜੋ ਅਪਾਰ ॥
ਕਢ ਲਵੋ
ਸਤ੍ਰਨ ਜਾਇ ॥
ਅਤੇ (ਯੁੱਧ ਵਿਚ) ਭੇਜ ਦਿਓ
ਹਨਿ ਹੈ ਰਿਸਾਇ ॥੨੩॥੧੪੫॥
(ਤਾਂ ਜੋ) ਜਾ ਕੇ ਕ੍ਰੋਧ ਨਾਲ ਵੈਰੀਆਂ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦੇਣ ॥੨੩॥੧੪੫॥
ਸੋਈ ਕਾਮ ਕੀਨ ॥
(ਉਨ੍ਹਾਂ) ਪ੍ਰਬੀਨ ਦੇਵਤਿਆਂ ਨੇ
ਦੇਵਨ ਪ੍ਰਬੀਨ ॥
ਓਹੀ ਕੰਮ ਕੀਤਾ।
ਸਕਤੈ ਨਿਕਾਰਿ ॥
(ਆਪਣੀਆਂ) ਅਪਾਰ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਕਢ ਕੇ
ਭੇਜੀ ਅਪਾਰ ॥੨੪॥੧੪੬॥
ਭੇਜ ਦਿੱਤੀਆਂ ॥੨੪॥੧੪੬॥
ਬ੍ਰਿਧ ਨਰਾਜ ਛੰਦ ॥
ਬ੍ਰਿਧ ਨਰਾਜ ਛੰਦ:
ਚਲੀ ਸਕਤਿ ਸੀਘ੍ਰ ਸ੍ਰੀ ਕ੍ਰਿਪਾਣਿ ਪਾਣਿ ਧਾਰ ਕੈ ॥
(ਉਹ) ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਤੁਰਤ ਹੱਥਾਂ ਵਿਚ ਤਲਵਾਰਾਂ ਧਾਰਨ ਕਰ ਕੇ (ਯੁੱਧ-ਭੂਮੀ ਵਲ) ਚਲ ਪਈਆਂ।
ਉਠੇ ਸੁ ਗ੍ਰਿਧ ਬ੍ਰਿਧ ਡਉਰ ਡਾਕਣੀ ਡਕਾਰ ਕੈ ॥
(ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਤੁਰਦਿਆਂ ਵੇਖ ਕੇ) ਵੱਡੇ ਵੱਡੇ ਗਿੱਧ ਡੌਰ ਭੌਰ ਹੋ ਕੇ ਅਤੇ ਡਾਕਣੀਆਂ ਡਕਾਰ ਕੇ ਤੁਰ ਪਈਆਂ।
ਹਸੇ ਸੁ ਰੰਗ ਕੰਕ ਬੰਕਯੰ ਕਬੰਧ ਅੰਧ ਉਠਹੀ ॥
ਵਡੇ ਆਕਾਰ ਵਾਲੇ ਕਾਂ ਹਸਣ ਲਗੇ ਅਤੇ ਧੜ ਵੀ ਅੰਨ੍ਹੇ ਵਾਹ ਉਠਣ ਲਗੇ।
ਬਿਸੇਖ ਦੇਵਤਾ ਰੁ ਬੀਰ ਬਾਣ ਧਾਰ ਬੁਠਹੀ ॥੨੫॥੧੪੭॥
ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਦੇਵਤੇ ਅਤੇ ਸੂਰਵੀਰ ਬਾਣਾਂ ਦੀ ਬਰਖਾ ਕਰਨ ਲਗੇ ॥੨੫॥੧੪੭॥
ਰਸਾਵਲ ਛੰਦ ॥
ਰਸਾਵਲ ਛੰਦ:
ਸਬੈ ਸਕਤਿ ਐ ਕੈ ॥
(ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੀਆਂ) ਸਾਰੀਆਂ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਨੇ ਆ ਕੇ
ਚਲੀ ਸੀਸ ਨਿਐ ਕੈ ॥
ਸੀਸ ਝੁਕਾਏ ਅਤੇ (ਯੁੱਧ ਲਈ) ਚਾਲੇ ਪਾ ਦਿੱਤੇ।
ਮਹਾ ਅਸਤ੍ਰ ਧਾਰੇ ॥
(ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ) ਮਹਾਨ ਅਸਤ੍ਰ ਧਾਰ ਕੇ
ਮਹਾ ਬੀਰ ਮਾਰੇ ॥੨੬॥੧੪੮॥
ਵੱਡੇ ਵੱਡੇ ਸੂਰਮਿਆਂ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ ॥੨੬॥੧੪੮॥
ਮੁਖੰ ਰਕਤ ਨੈਣੰ ॥
(ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ) ਮੂੰਹਾਂ ਅਤੇ ਅੱਖਾਂ ਵਿਚੋਂ ਲਹੂ ਉਤਰ ਰਿਹਾ ਸੀ
ਬਕੈ ਬੰਕ ਬੈਣੰ ॥
ਅਤੇ ਕਠੋਰ ਬਚਨ ਬੋਲ ਰਹੀਆਂ ਸਨ।
ਧਰੇ ਅਸਤ੍ਰ ਪਾਣੰ ॥
(ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ) ਹੱਥਾਂ ਵਿਚ ਅਸਤ੍ਰ
ਕਟਾਰੀ ਕ੍ਰਿਪਾਣੰ ॥੨੭॥੧੪੯॥
ਅਤੇ ਕਟਾਰਾਂ ਤੇ ਕ੍ਰਿਪਾਨਾਂ ਫੜੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਸਨ ॥੨੭॥੧੪੯॥
ਉਤੈ ਦੈਤ ਗਾਜੇ ॥
ਉਧਰੋਂ ਦੈਂਤ ਗਜਦੇ ਸਨ,
ਤੁਰੀ ਨਾਦ ਬਾਜੇ ॥
ਤੁਰੀਆਂ ਤੇ ਧੌਂਸੇ ਵਜਦੇ ਸਨ,
ਧਾਰੇ ਚਾਰ ਚਰਮੰ ॥
ਹੱਥਾਂ ਵਿਚ ਸੁੰਦਰ ਢਾਲਾਂ ਧਾਰਨ ਕੀਤੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਸਨ
ਸ੍ਰਜੇ ਕ੍ਰੂਰ ਬਰਮੰ ॥੨੮॥੧੫੦॥
ਅਤੇ ਕਠੋਰ ਕਵਚ ਪਹਿਨੇ ਹੋਏ ਸਨ ॥੨੮॥੧੫੦॥
ਚਹੂੰ ਓਰ ਗਰਜੇ ॥
ਚੌਹਾਂ ਪਾਸਿਆਂ ਤੋਂ (ਦੈਂਤ) ਗਜ ਰਹੇ ਹਨ,
ਸਬੈ ਦੇਵ ਲਰਜੇ ॥
(ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗਰਜ ਨੂੰ ਸੁਣ ਕੇ) ਸਾਰੇ ਦੇਵਤੇ ਕੰਬ ਰਹੇ ਸਨ।
ਛੁਟੇ ਤਿਛ ਤੀਰੰ ॥
ਤੀਖਣ ਤੀਰ ਛੁਟ ਰਹੇ ਸਨ ਅਤੇ
ਕਟੇ ਚਉਰ ਚੀਰੰ ॥੨੯॥੧੫੧॥
(ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਲਗਣ ਨਾਲ) ਚੌਰਾਂ ਅਤੇ ਬਸਤ੍ਰ ਕਟੇ ਜਾ ਰਹੇ ਸਨ ॥੨੯॥੧੫੧॥
ਰੁਸੰ ਰੁਦ੍ਰ ਰਤੇ ॥
(ਸਾਰੇ) ਰੌਦਰ ਰਸ ਵਿਚ ਮਸਤ ਸਨ
ਮਹਾ ਤੇਜ ਤਤੇ ॥
ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਅਧਿਕ ਤੇਜ ਨਾਲ ਭੜਕੇ ਹੋਏ ਸਨ।
ਕਰੀ ਬਾਣ ਬਰਖੰ ॥
ਬਾਣਾਂ ਦੀ ਬਰਖਾ ਕਰਦੇ ਸਨ।
ਭਰੀ ਦੇਬਿ ਹਰਖੰ ॥੩੦॥੧੫੨॥
ਦੇਵੀ ਆਨੰਦ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਸੀ ॥੩੦॥੧੫੨॥
ਇਤੇ ਦੇਬਿ ਮਾਰੈ ॥
ਇਧਰੋਂ ਦੇਵੀ ਮਾਰ ਰਹੀ ਸੀ,
ਉਤੈ ਸਿੰਘੁ ਫਾਰੈ ॥
ਉਧਰੋਂ ਸ਼ੇਰ ਪਾੜ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਗਣੰ ਗੂੜ ਗਰਜੈ ॥
(ਸ਼ਿਵ) ਗਣਾਂ ਦੀ ਗੰਭੀਰ ਗਰਜਨਾ ਹੋ ਰਹੀ ਸੀ
ਸਬੈ ਦੈਤ ਲਰਜੇ ॥੩੧॥੧੫੩॥
(ਜਿਸ ਕਰਕੇ) ਸਾਰੇ ਦੈਂਤ ਕੰਬ ਰਹੇ ਸਨ ॥੩੧॥੧੫੩॥