ਸ਼੍ਰੀ ਦਸਮ ਗ੍ਰੰਥ
ਅੰਗ - 286
ਅਰੂਪਾ ਛੰਦ ॥
ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਲਿਆ ॥੮੨੨॥
ਸੁਨੀ ਬਾਨੀ ॥
ਸੀਤਾ ਨੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ-
ਸੀਆ ਰਾਨੀ ॥
ਦੋਹਰਾ
ਲਯੋ ਆਨੀ ॥
ਜੇਕਰ ਮੈਂ ਮਨ ਬਚਨ ਅਤੇ ਕਰਮ ਸਹਿਤ ਸ੍ਰੀ ਰਾਮ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਨੂੰ (ਪੁਰਸ਼ ਰੂਪ ਕਰਕੇ ਨਹੀਂ ਵੇਖਿਆ)
ਕਰੈ ਪਾਨੀ ॥੮੨੨॥
ਤਾਂ ਇਸ ਵੇਲੇ ਰਾਮ ਜੀ ਸਹਿਤ ਸਾਰੇ ਜੀ ਪੈਣ, ਇਹ ਕਹਿ ਕੇ ਉਸ ਸਥਾਨ (ਉਤੇ ਪਾਣੀ ਛਿੜਕ ਦਿੱਤਾ) ॥੮੨੩॥
ਸੀਤਾ ਬਾਚ ਮਨ ਮੈ ॥
ਅਰੂਪਾ ਛੰਦ
ਦੋਹਰਾ ॥
(ਉਸੇ ਵੇਲੇ) ਸਾਰੇ ਜਾਗ ਪਏ,
ਜਉ ਮਨ ਬਚ ਕਰਮਨ ਸਹਿਤ ਰਾਮ ਬਿਨਾ ਨਹੀ ਅਉਰ ॥
(ਸਭ ਦੇ) ਭਰਮ ਦੂਰ ਹੋ ਗਏ।
ਤਉ ਏ ਰਾਮ ਸਹਿਤ ਜੀਐ ਕਹਯੋ ਸੀਆ ਤਿਹ ਠਉਰ ॥੮੨੩॥
ਹਠ ਨੂੰ ਤਿਆਗ ਕੇ
ਅਰੂਪਾ ਛੰਦ ॥
(ਸੀਤਾ ਦੇ) ਪੈਰੀਂ ਜਾ ਲੱਗੇ ॥੮੨੪॥
ਸਭੈ ਜਾਗੇ ॥
(ਸ੍ਰੀ ਰਾਮ ਨੇ) ਸੀਤਾ ਨੂੰ ਲਿਆਂਦਾ
ਭ੍ਰਮੰ ਭਾਗੇ ॥
ਅਤੇ (ਉਸ ਨੂੰ) ਜਗਤ ਦੀ ਰਾਣੀ,
ਹਠੰ ਤਯਾਗੇ ॥
ਧਰਮ ਦੀ ਧਾਮ
ਪਗੰ ਲਾਗੇ ॥੮੨੪॥
ਅਤੇ ਸਤੀ ਕਰਕੇ ਮੰਨ ਲਿਆ ॥੮੨੫॥
ਸੀਆ ਆਨੀ ॥
(ਸ੍ਰੀ ਰਾਮ ਦੇ) ਮਨ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਲੱਗੀ,
ਜਗੰ ਰਾਨੀ ॥
ਗਲ ਨਾਲ ਲਾਈ
ਧਰਮ ਧਾਨੀ ॥
ਅਤੇ ਸਤੀ ਕਰਕੇ ਜਾਣਿਆ
ਸਤੀ ਮਾਨੀ ॥੮੨੫॥
ਅਤੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਆਦਰ ਦਿੱਤਾ ॥੮੨੬॥
ਮਨੰ ਭਾਈ ॥
ਦੋਹਰਾ
ਉਰੰ ਲਾਈ ॥
ਬਹੁਤ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਸੀਤਾ ਨੂੰ ਗਿਆਨ ਉਪਦੇਸ਼ ਦੇ ਕੇ,
ਸਤੀ ਜਾਨੀ ॥
ਲਵ ਅਤੇ ਕੁਸ਼ ਦੋਹਾਂ ਸਮੇਤ ਸ੍ਰੀ, ਰਾਜਾ ਰਾਮ ਚੰਦਰ ਅਯੁੱਧਿਆ ਦੇਸ਼ ਵੱਲ ਚੱਲ ਪਏ ॥੮੨੭॥
ਮਨੈ ਮਾਨੀ ॥੮੨੬॥
ਚੌਪਈ
ਦੋਹਰਾ ॥
ਬਹੁਤ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਪੁੱਤਰਾਂ ਨੂੰ ਗਿਆਨ ਉਪਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ
ਬਹੁ ਬਿਧਿ ਸੀਅਹਿ ਸਮੋਧ ਕਰਿ ਚਲੇ ਅਜੁਧਿਆ ਦੇਸ ॥
ਅਤੇ ਸੀਤਾ ਸਹਿਤ ਸ੍ਰੀ ਰਾਮ ਅਯੁੱਧਿਆ ਨੂੰ ਚੱਲੇ।
ਲਵ ਕੁਸ ਦੋਊ ਪੁਤ੍ਰਨਿ ਸਹਿਤ ਸ੍ਰੀ ਰਘੁਬੀਰ ਨਰੇਸ ॥੮੨੭॥
ਅਨੇਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸ਼ਸਤ੍ਰ (ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਰੀਰ ਉੱਤੇ ਸ਼ੋਭਾ ਪਾ ਰਹੇ ਹਨ।
ਚੌਪਈ ॥
ਮਾਨੋ ਤਿੰਨ ਰਾਮ ਬਣ ਕੇ ਆਏ ਹਨ ॥੮੨੮॥
ਬਹੁਤੁ ਭਾਤਿ ਕਰ ਸਿਸਨ ਸਮੋਧਾ ॥
ਇਥੇ ਸ੍ਰੀ ਬਚਿਤ੍ਰ ਨਾਟਕ ਦੇ ਰਾਮਾਵਤਾਰ ਦੇ ਤਿੰਨਾਂ ਭਰਾਵਾਂ ਦੇ ਸੈਨਾ ਸਹਿਤ ਜੀਣ ਦੇ ਪ੍ਰਸੰਗ ਦੀ ਸਮਾਪਤੀ।
ਸੀਯ ਰਘੁਬੀਰ ਚਲੇ ਪੁਰਿ ਅਉਧਾ ॥
ਹੁਣ ਸੀਤਾ ਦਾ ਦੋਹਾਂ ਪੁੱਤਰਾਂ ਸਹਿਤ ਅਵਧਪੁਰੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਦਾ ਕਥਨ
ਅਨਿਕ ਬੇਖ ਸੇ ਸਸਤ੍ਰ ਸੁਹਾਏ ॥
ਚੌਪਈ
ਜਾਨਤ ਤੀਨ ਰਾਮ ਬਨ ਆਏ ॥੮੨੮॥
ਤਿੰਨਾਂ ਮਾਵਾਂ ਨੇ (ਪੋਤ੍ਰਿਆਂ ਨੂੰ) ਗਲ ਨਾਲ ਲਾਇਆ
ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਬਚਿਤ੍ਰ ਨਾਟਕੇ ਰਾਮਵਤਾਰੇ ਤਿਹੂ ਭਿਰਾਤਨ ਸੈਨਾ ਸਹਿਤ ਜੀਬੋ ॥
ਅਤੇ ਦੋਵੇਂ ਪੁੱਤਰ ਚਰਨਾਂ ਨਾਲ ਲਿਪਟ ਗਏ।
ਸੀਤਾ ਦੁਹੂ ਪੁਤ੍ਰਨ ਸਹਿਤ ਪੁਰੀ ਅਵਧ ਪ੍ਰਵੇਸ ਕਥਨੰ ॥
ਫਿਰ ਸੀਤਾ ਆ ਕੇ (ਸੱਸਾਂ ਦੇ) ਪੈਰਾਂ 'ਤੇ ਡਿੱਗ ਪਈ।
ਚੌਪਈ ॥
ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੁੱਖਾਂ ਦੀ ਘੜੀ ਮਿਟ ਗਈ ॥੮੨੯॥
ਤਿਹੂੰ ਮਾਤ ਕੰਠਨ ਸੋ ਲਾਏ ॥
ਕੌਸ਼ਲ ਦੇਸ਼ ਦੈ ਰਾਜੇ ਸ੍ਰੀ ਰਾਮ ਨੇ ਅਸ਼੍ਵਮੇਧ ਯੱਗ
ਦੋਊ ਪੁਤ੍ਰ ਪਾਇਨ ਲਪਟਾਏ ॥
ਨਿਰਵਿਘਨ ਸਮਾਪਤ ਕੀਤਾ।
ਬਹੁਰ ਆਨਿ ਸੀਤਾ ਪਗ ਪਰੀ ॥
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਘਰ ਦੋ ਸਪੁੱਤਰ ਸ਼ੋਭਾ ਪਾ ਰਹੇ ਹਨ
ਮਿਟ ਗਈ ਤਹੀਂ ਦੁਖਨ ਕੀ ਘਰੀ ॥੮੨੯॥
ਅਤੇ ਉਹ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਜਿੱਤ ਕੇ ਘਰ ਆਏ ਹਨ ॥੮੩੦॥
ਬਾਜ ਮੇਧ ਪੂਰਨ ਕੀਅ ਜਗਾ ॥
ਜਿੰਨੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਯੱਗਾਂ ਦਾ ਵਿਧਾਨ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ,
ਕਉਸਲੇਸ ਰਘੁਬੀਰ ਅਭਗਾ ॥
ਉਹ ਵਿਧੀ ਪੂਰਵਕ ਅਨੇਕ (ਯੱਗ) ਕੀਤਾ ਗਏ।
ਗ੍ਰਿਹ ਸਪੂਤ ਦੋ ਪੂਤ ਸੁਹਾਏ ॥
ਜਦੋਂ ਇਕ ਘਟ ਸੌ ਯੱਗ ਪੂਰੇ ਹੋ ਗਏ,
ਦੇਸ ਬਿਦੇਸ ਜੀਤ ਗ੍ਰਹ ਆਏ ॥੮੩੦॥
ਤਾਂ ਇੰਦਰ ਹੈਰਾਨ ਹੋ ਕੇ ਝਟਪਟ ਉਠ ਕੇ ਭੱਜ ਗਿਆ ॥੮੩੧॥
ਜੇਤਿਕ ਕਹੇ ਸੁ ਜਗ ਬਿਧਾਨਾ ॥
ਦਸ-ਬਾਰ੍ਹਾਂ ਰਾਜਸੂਯ ਯੱਗ ਕੀਤੇ,
ਬਿਧ ਪੂਰਬ ਕੀਨੇ ਤੇ ਨਾਨਾ ॥
ਇੱਕੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਸ਼੍ਵਮੇਧ ਯੱਗ ਕੀਤੇ।
ਏਕ ਘਾਟ ਸਤ ਕੀਨੇ ਜਗਾ ॥
ਅਨੇਕਾਂ ਹੀ ਗੋਮੇਧ ਤੇ ਅਜਮੇਧ ਯੱਗ ਕੀਤੇ।
ਚਟ ਪਟ ਚਕ੍ਰ ਇੰਦ੍ਰ ਉਠਿ ਭਗਾ ॥੮੩੧॥
ਧਰਤੀ ਵਿੱਚ ਅਨੇਕਾਂ ਹੀ ਹੋਰ ਕਰਮ ਕੀਤੇ ॥੮੩੨॥
ਰਾਜਸੁਇ ਕੀਨੇ ਦਸ ਬਾਰਾ ॥
ਛੇ ਹਾਥੀ-ਮੇਧ ਯੱਗ ਕਰਾਏ,
ਬਾਜ ਮੇਧਿ ਇਕੀਸ ਪ੍ਰਕਾਰਾ ॥
ਜਿਹੜੇ ਜਨਮੇਜਾ ਵੀ ਨਾ ਕਰ ਸਕਿਆ।
ਗਵਾਲੰਭ ਅਜਮੇਧ ਅਨੇਕਾ ॥
ਹੋਰ ਕਿਥੋਂ ਤਕ ਗਿਣਦਾ ਜਾਵਾਂ ?