(ਜਟਾਯੂ ਦਾ ਅੰਤਿਮ ਸੰਸਕਾਰ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰਾਮ ਨੂੰ) ਮਾਰਗ ਵਿੱਚ ਹਨੂਮਾਨ ਮਿਲ ਪਿਆ, ਤਦ ਰਾਮ ਨੇ ਉਸ ਨਾਲ ਮਿੱਤਰਤਾ ਕਰ ਲਈ ॥੩੬੪॥
ਉਸ ਹਨੂਮਾਨ ਨੇ ਸੁਗ੍ਰੀਵ (ਕਪਿਰਾਜ) ਨੂੰ ਲਿਆ ਕੇ ਸ੍ਰੀ ਰਾਮ ਦੇ ਪੈਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾ ਦਿੱਤਾ।
(ਫਿਰ) ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਕੱਠੇ ਹੋ ਕੇ ਬੈਠ ਕੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਯੋਜਨਾ ਨੂੰ ਵਿਚਾਰਿਆ (ਕਿ ਸ੍ਰੀ ਰਾਮ ਸੁਗ੍ਰੀਵ ਦਾ ਕਾਰਜ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸੁਗ੍ਰੀਵ ਰਾਮ ਦਾ)।
ਇਸ ਲਈ ਧੀਰਜਵਾਨ ਸੁਗ੍ਰੀਵ ਨੇ ਬਹੁਤ ਧੀਰਜ ਨਾਲ (ਆਪਣੇ) ਯੋਧਿਆਂ, ਮੰਤਰੀਆਂ ਅਤੇ ਬਹਾਦਰਾਂ ਨਾਲ ਵਿਚਾਰ ਕਰਕੇ (ਸ੍ਰੀ ਰਾਮ ਦੇ ਸਹਾਇਕ ਹੋਣ ਦਾ ਪ੍ਰਣ ਕੀਤਾ)।
(ਫਿਰ ਰਾਮ ਨੇ) ਕਪਿਰਾਜ ਬਾਲੀ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਸੁਗ੍ਰੀਵ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਸਹਾਇਕ ਬਣਾ ਕੇ (ਲੰਕਾ ਵਲ ਤੁਰ ਪਏ) ॥੩੬੫॥
ਇਥੇ ਸ੍ਰੀ ਬਚਿਤ੍ਰ ਨਾਟਕ ਗ੍ਰੰਥ ਦੇ 'ਬਾਲੀ-ਬਧਹ' ਅਧਿਆਇ ਦੀ ਸਮਾਪਤੀ ॥੮॥
ਹੁਣ ਹਨੂਮਾਨ ਨੂੰ ਖੋਜ ਲਈ ਭੇਜਣ ਦਾ ਪ੍ਰਸੰਗ-
ਗੀਤਾ ਮਾਲਤੀ ਛੰਦ
(ਸੁਗ੍ਰੀਵ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸੈਨਾ ਦੇ) ਦਲ ਵੰਡ ਕੇ ਦੋਹਾਂ ਦਿਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਭੇਜ ਦਿੱਤੇ ਅਤੇ ਹਨੂਮਾਨ ਨੂੰ ਲੰਕਾ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ
(ਹਨੂਮਾਨ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਵਜੋਂ ਰਾਮ ਦੀ-ਮੁੰਦਰੀ ਲੈ ਕੇ ਅਤੇ ਸਮੁੰਦਰ ਲੰਘ ਕੇ ਜਿੱਥੇ ਸੀਤਾ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ, ਉਥੇ ਚਲਾ ਗਿਆ।
ਲੰਕਾ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਸਾੜ ਕੇ (ਰਾਵਣ ਦੇ ਪੁੱਤਰ) 'ਅਛੈ ਕੁਮਾਰ' ਨੂੰ ਮਾਰ ਕੇ, (ਅਸ਼ੋਕ) ਬਾਗ਼ ਨੂੰ ਉਜਾੜ ਕੇ ਫਿਰ (ਸ੍ਰੀ ਰਾਮ ਕੋਲ ਪਰਤ) ਆਇਆ।
ਰਾਵਣ ('ਅਮਰਾਰਿ') ਨੇ ਜੋ ਆਚਾਰ ਕੀਤੇ ਸਨ, ਉਹ ਸਾਰੇ ਰਾਮ ਕੋਲ ਆ ਕੇ ਦਸ ਦਿੱਤੇ ॥੩੬੬॥
(ਰਾਮ ਚੰਦਰ ਨੇ) ਕਰੋੜਾਂ ਦਲ ਇਕੱਠੇ ਕਰ ਲਏ ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਤੀਬਰ ਗਤੀ ਨਾਲ ਚਲ ਪਏ।
ਰਾਮ ਚੰਦਰ, ਸੁਗ੍ਰੀਵ, ਲੱਛਮਣ ਅਤੇ ਹੋਰ ਚੰਗੇ ਸੂਰਮੇ ਸਨ।
ਜਾਮਵੰਤ, ਸੁਖੈਨ, ਨੀਲ, ਹਨੂਮਾਨ, ਅੰਗਦ ਤੇ ਕੇਸਰੀ ਆਦਿ
ਸੈਨਾਪਤੀ ('ਜੂਥਪ') ਬੰਦਰਾਂ ਦੇ ਝੁੰਡ ਲੈ ਕੇ ਚੌਹਾਂ ਪਾਸਿਆਂ ਤੋਂ (ਬੱਦਲਾਂ ਦੀ) ਝੜੀ ਵਾਂਗ ਚੜ੍ਹੇ ਆਉਂਦੇ ਸਨ ॥੩੬੭॥
ਜਦੋਂ ਸਮੁੰਦਰ ਪਾਰ ਕਰਕੇ ਅਤੇ ਰਸਤਿਆਂ ਨੂੰ ਲੰਘ ਕੇ (ਲੰਕਾ ਟਾਪੂ ਵਿੱਚ) ਪਹੁੰਚ ਗਏ
ਤਾਂ ਜਿਹੜੇ ਦੈਂਤਾਂ ਦੇ ਦੂਤ ਸਨ, ਉਹ ਭੱਜ ਕੇ ਰਾਵਣ ਕੋਲ ਗਏ।
(ਉਹ ਰਾਵਣ ਨੂੰ ਕਹਿਣ ਲੱਗੇ ਕਿ) ਯੁੱਧ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਦੇ ਸਾਰੇ ਸਾਜ ਕਰੋ, ਪਰ ਮੇਰੀ ਇਕ ਬੇਨਤੀ ਮੰਨ ਲਵੋ
ਕਿ ਲੰਕਾ ਦੇ ਸੋਹਣੇ ਕਿਲੇ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲ ਲਵੋ ਕਿਉਂਕਿ ਰਾਮ ਚੰਦਰ ਦਾ ਆਗਮਨ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ ॥੩੬੮॥
(ਰਾਵਣ ਨੇ ਦੂਤ ਦੀ ਗੱਲ ਸੁਣ ਕੇ) 'ਧੂਮਰ-ਅੱਛ' ਅਤੇ 'ਜਾਂਬਮਾਲ' ਨੂੰ ਬੁਲਾ ਕੇ (ਦੋਹਾਂ) ਸੂਰਮਿਆਂ ਨੂੰ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ।
(ਇਹ ਦੋਵੇਂ) ਵੱਡੇ 'ਹੱਲੇ-ਗੁੱਲੇ' ਨਾਲ ਕਈ ਕਰੋੜਾਂ (ਸੈਨਿਕ ਨਾਲ ਲੈ ਕੇ) ਜਿੱਥੇ ਸ੍ਰੀ ਰਾਮ (ਉਤਰੇ ਹੋਏ) ਸਨ, ਉਥੇ ਪਹੁੰਚ ਗਏ।
ਗੁੱਸਾ ਖਾ ਕੇ ਹਨੂਮਾਨ ਨੇ ਉਸ ਥਾਂ ਉੱਤੇ ਪੈਰ ਗੱਡ ਕੇ ਪ੍ਰਹਾਰ ਕੀਤਾ
ਅਤੇ ਇਕ ਸੂਰਮਾ (ਧੂਮਰ-ਅੱਛ) ਯੁੱਧ ਕਰਦਾ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਡਿੱਗ ਪਿਆ ਅਤੇ ਦੇਵ-ਲੋਕ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ ॥੩੬੯॥