ਸ਼੍ਰੀ ਦਸਮ ਗ੍ਰੰਥ
ਅੰਗ - 266
ਚਟਪਟ ਲਾਗੀ ਅਟਪਟ ਪਾਯੰ ॥
ਸਾਰੀਆਂ (ਰਾਮ ਚੰਦਰ ਦੇ) ਪੈਰੀਂ ਆ ਲੱਗੀਆਂ
ਨਰਬਰ ਨਿਰਖੇ ਰਘੁਬਰ ਰਾਯੰ ॥੬੨੭॥
ਅਤੇ ਸ੍ਰੇਸ਼ਠ ਪੁਰਸ਼ ਰਾਮ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤੇ ॥੬੨੭॥
ਚਟਪਟ ਲੋਟੈਂ ਅਟਪਟ ਧਰਣੀ ॥
(ਉਸ) ਊਬੜ ਖਾਬੜ ਧਰਤੀ ਉਤੇ ਇਧਰ ਉਧਰ ਲੇਟਦੀਆਂ ਸਨ।
ਕਸਿ ਕਸਿ ਰੋਵੈਂ ਬਰਨਰ ਬਰਣੀ ॥
ਰਾਖਸ਼-ਇਸਤਰੀਆਂ ਜ਼ੋਰ-ਜ਼ੋਰ ਨਾਲ ਰੋਂਦੀਆਂ ਸਨ।
ਪਟਪਟ ਡਾਰੈਂ ਅਟਪਟ ਕੇਸੰ ॥
ਆਪਣੇ ਖਿਲਰੇ ਹੋਏ ਕੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਪੁੱਟ-ਪੁੱਟ ਕੇ ਸੁੱਟਦੀਆਂ ਸਨ,
ਬਟ ਹਰਿ ਕੂਕੈਂ ਨਟ ਵਰ ਭੇਸੰ ॥੬੨੮॥
ਲੁੱਟੇ ਗਏ ਰਾਹੀ (ਪਥਕ) ਵਾਂਗ ਕੂਕਦੀਆਂ ਸਨ ਅਤੇ (ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਾਰਾ) ਭੇਸ ਸਿੱਧ-ਹਸਤ ਨਟ ਵਰਗਾ ਸੀ ॥੬੨੮॥
ਚਟਪਟ ਚੀਰੰ ਅਟਪਟ ਪਾਰੈਂ ॥
ਸੁੰਦਰ ਬਸਤ੍ਰਾਂ ਨੂੰ ਬੇਸੁਰੀ ਅਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਪਾੜ ਰਹੀਆਂ ਸਨ,
ਧਰ ਕਰ ਧੂਮੰ ਸਰਬਰ ਡਾਰੈਂ ॥
ਮਿੱਟੀ ਨੂੰ ਹੱਥਾਂ ਨਾਲ ਸਿਰ ਉਤੇ ਪਾਂਦੀਆਂ ਸਨ,
ਸਟਪਟ ਲੋਟੈਂ ਖਟਪਟ ਭੂਮੰ ॥
ਤੁਰਤ ਧਰਤੀ ਉਤੇ ਲੇਟ ਰਹੀਆਂ ਸਨ, ਗ਼ਮ ਨਾਲ ਝਾਟਿਆਂ ਨੂੰ ਪੁੱਟਦੀਆਂ
ਝਟਪਟ ਝੂਰੈਂ ਘਰਹਰ ਘੂਮੰ ॥੬੨੯॥
ਅਤੇ ਘਬਰਾਈਆਂ ਹੋਈਆਂ ਘੁੰਮ ਰਹੀਆਂ ਸਨ ॥੬੨੯॥
ਰਸਾਵਲ ਛੰਦ ॥
ਰਸਾਵਲ ਛੰਦ
ਜਬੈ ਰਾਮ ਦੇਖੈ ॥
ਰਾਮ ਨੂੰ ਜਦੋਂ (ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ) ਵੇਖਿਆ
ਮਹਾ ਰੂਪ ਲੇਖੈ ॥
ਤਾਂ ਵੱਡਾ ਰੂਪਮਾਨ ਜਾਣਿਆ।
ਰਹੀ ਨਯਾਇ ਸੀਸੰ ॥
ਸਾਰੀਆਂ ਰਾਣੀਆਂ ਸਿਰ
ਸਭੈ ਨਾਰ ਈਸੰ ॥੬੩੦॥
ਨਿਵਾਣ ਲਗ ਗਈਆਂ ॥੬੩੦॥
ਲਖੈਂ ਰੂਪ ਮੋਹੀ ॥
ਰਾਮ ਦੇ ਰੂਪ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਮੋਹੀਆਂ ਗਈਆਂ,
ਫਿਰੀ ਰਾਮ ਦੇਹੀ ॥
ਲੰਕਾ ਵਿੱਚ ਰਾਮ ਦੀ ਦੁਹਾਈ ਫਿਰ ਗਈ।
ਦਈ ਤਾਹਿ ਲੰਕਾ ॥
ਉਸ (ਵਿਭੀਸ਼ਣ) ਨੂੰ (ਰਾਮ ਨੇ) ਲੰਕਾ (ਇਉਂ ਦੇ ਦਿੱਤੀ)
ਜਿਮੰ ਰਾਜ ਟੰਕਾ ॥੬੩੧॥
ਜਿਵੇਂ ਰਾਜੇ ਲਈ ਟਕਾ ਦੇਣਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ॥੬੩੧॥
ਕ੍ਰਿਪਾ ਦ੍ਰਿਸਟ ਭੀਨੇ ॥
(ਰਾਮ) ਕ੍ਰਿਪਾ-ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਨਾਲ ਭਿੱਜ ਗਏ
ਤਰੇ ਨੇਤ੍ਰ ਕੀਨੇ ॥
ਅਤੇ (ਰਾਣੀਆਂ ਦੀ ਦਸ਼ਾ ਦੇਖ ਕੇ) ਨੇਤਰ ਨੀਵੇਂ ਕਰ ਲਏ।
ਝਰੈ ਬਾਰ ਐਸੇ ॥
ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਜਲ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਝਰ ਰਿਹਾ ਸੀ
ਮਹਾ ਮੇਘ ਜੈਸੇ ॥੬੩੨॥
ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਹਾ ਮੇਘ (ਤੋਂ ਮੀਂਹ ਵਸ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ) ॥੬੩੨॥
ਛਕੀ ਪੇਖ ਨਾਰੀ ॥
(ਰਾਮ ਨੂੰ) ਵੇਖ ਕੇ ਇਸਤਰੀਆਂ ਪ੍ਰਸੰਨ ਹੋ ਗਈਆਂ,
ਸਰੰ ਕਾਮ ਮਾਰੀ ॥
ਕਾਮ ਦੇ ਤੀਰ ਨਾਲ ਮਾਰੀਆਂ ਗਈਆਂ,
ਬਿਧੀ ਰੂਪ ਰਾਮੰ ॥
ਰਾਮ ਦੇ ਰੂਪ ਨਾਲ ਵਿੰਨ੍ਹੀਆਂ ਗਈਆਂ।
ਮਹਾ ਧਰਮ ਧਾਮੰ ॥੬੩੩॥
ਪਰ (ਰਾਮ) ਮਹਾਨ ਧਰਮ ਦੇ ਘਰ ਸਨ ॥੬੩੩॥
ਤਜੀ ਨਾਥ ਪ੍ਰੀਤੰ ॥
(ਰਾਣੀਆਂ ਨੇ ਆਪਣੇ) ਸੁਆਮੀ ਦੀ ਪ੍ਰੀਤ ਛੱਡ ਦਿਤੀ ਹੈ।
ਚੁਭੇ ਰਾਮ ਚੀਤੰ ॥
(ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ) ਚਿੱਤ ਵਿੱਚ ਰਾਮ ਖੁੱਭ ਗਏ ਹਨ।
ਰਹੀ ਜੋਰ ਨੈਣੰ ॥
(ਇਸ ਲਈ ਅੱਖਾਂ ਜੋੜ ਰਹੀਆਂ ਸਨ
ਕਹੈਂ ਮਦ ਬੈਣੰ ॥੬੩੪॥
ਅਤੇ ਮਸਤੀ ਵਾਲੇ ਬਚਨ ਬੋਲ ਰਹੀਆਂ ਸਨ ॥੬੩੪॥
ਸੀਆ ਨਾਥ ਨੀਕੇ ॥
ਰਾਮ ਚੰਦਰ ਚੰਗੇ ਹਨ,
ਹਰੈਂ ਹਾਰ ਜੀਕੇ ॥
ਦਿਲ ਰੂਪ ਹਾਰ ਨੂੰ ਹਰਨ ਵਾਲੇ ਹਨ
ਲਏ ਜਾਤ ਚਿਤੰ ॥
ਅਤੇ ਚਿੱਤ ਨੂੰ ਇਉਂ (ਚੁਰਾ ਕੇ) ਲਈ ਜਾਂਦੇ ਹਨ,
ਮਨੋ ਚੋਰ ਬਿਤੰ ॥੬੩੫॥
ਮਾਨੋ ਚੋਰ ਧਨ ਨੂੰ (ਚੁਰਾ ਕੇ ਲੈ ਚਲਿਆ ਹੋਵੇ) ॥੬੩੫॥
ਸਭੈ ਪਾਇ ਲਾਗੋ ॥
(ਮੰਦੋਦਰੀ ਨੇ ਹੋਰਨਾਂ ਰਾਣੀਆਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ-) ਸਾਰੀਆਂ ਜਾ ਕੇ (ਸ੍ਰੀ ਰਾਮ) ਦੇ ਚਰਨੀਂ ਲੱਗੋ
ਪਤੰ ਦ੍ਰੋਹ ਤਯਾਗੋ ॥
ਅਤੇ ਪਤੀ ਦੇ ਵੈਰ ਭਾਵ ਨੂੰ ਤਿਆਗ ਦਿਓ।
ਲਗੀ ਧਾਇ ਪਾਯੰ ॥
(ਇਹ ਸੁਣ ਕੇ) ਸਾਰੀਆਂ ਇਸਤਰੀਆਂ ਭਜ ਕੇ ਆਈਆਂ
ਸਭੈ ਨਾਰਿ ਆਯੰ ॥੬੩੬॥
ਅਤੇ ਸ੍ਰੀ ਰਾਮ ਦੇ ਚਰਨੀਂ ਲੱਗ ਗਈਆਂ ॥੬੩੬॥
ਮਹਾ ਰੂਪ ਜਾਨੇ ॥
ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਰਾਮ ਨੂੰ ਮਹਾ ਰੂਪਵਾਨ ਜਾਣਿਆ
ਚਿਤੰ ਚੋਰ ਮਾਨੇ ॥
ਤੇ ਚਿੱਤ (ਚੁਰਾਉਣ ਵਾਲਾ) ਚੋਰ ਮੰਨਿਆ।
ਚੁਭੇ ਚਿਤ੍ਰ ਐਸੇ ॥
(ਸ੍ਰੀ ਰਾਮ ਦਾ ਰੂਪ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ) ਚਿੱਤ ਵਿੱਚ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਚੁਭ ਗਿਆ,
ਸਿਤੰ ਸਾਇ ਕੈਸੇ ॥੬੩੭॥
ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤਿੱਖੇ ਤੀਰ ਖੁਭ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ॥੬੩੭॥
ਲਗੋ ਹੇਮ ਰੂਪੰ ॥
(ਰਾਮ ਚੰਦਰ) ਸੁਨਹਿਰੀ ਰੂਪ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਤੀਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ
ਸਭੈ ਭੂਪ ਭੂਪੰ ॥
ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਰਾਜਿਆਂ ਦੇ ਰਾਜੇ ਹਨ।
ਰੰਗੇ ਰੰਗ ਨੈਣੰ ॥
(ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ) ਰੰਗ ਵਿੱਚ ਸਾਰਿਆਂ ਦੇ ਨੈਣ ਰੰਗੇ ਹੋਏ ਹਨ
ਛਕੇ ਦੇਵ ਗੈਣੰ ॥੬੩੮॥
ਅਤੇ ਆਕਾਸ਼ ਵਿੱਚ ਦੇਵਤੇ ਪ੍ਰਸੰਨ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ ॥੬੩੮॥
ਜਿਨੈ ਏਕ ਬਾਰੰ ॥
ਜਿਸ ਨੇ ਇਕ ਵਾਰ