ਸ਼੍ਰੀ ਦਸਮ ਗ੍ਰੰਥ

ਅੰਗ - 287


ਭੂਮਿ ਮਧ ਕਰਮ ਕੀਏ ਅਨੇਕਾ ॥੮੩੨॥

(ਕਿਉਂਕਿ) ਗ੍ਰੰਥ ਵੱਧ ਜਾਣ ਤੋਂ ਹਿਰਦੇ ਵਿੱਚ ਡਰਦਾ ਹਾਂ ॥੮੩੩॥

ਨਾਗਮੇਧ ਖਟ ਜਗ ਕਰਾਏ ॥

ਦਸ ਹਜ਼ਾਰ ਤੇ ਦਸ ਵਰ੍ਹੇ ਤਕ,

ਜਉਨ ਕਰੇ ਜਨਮੇ ਜਯ ਪਾਏ ॥

ਅਯੁੱਧਿਆ ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਸ੍ਰੀ ਰਾਮ ਨੇ ਰਾਜ ਕੀਤਾ।

ਅਉਰੈ ਗਨਤ ਕਹਾ ਲਗ ਜਾਊਾਂ ॥

ਤਦ ਨੂੰ ਕਾਲ ਦੀ ਦਸ਼ਾ ਨੇੜੇ ਆ ਗਈ।

ਗ੍ਰੰਥ ਬਢਨ ਤੇ ਹੀਏ ਡਰਾਊਾਂ ॥੮੩੩॥

ਸ੍ਰੀ ਰਾਮ ਦੇ ਸਿਰ ਉਤੇ ਮੌਤ ਨੇ ਡੰਕਾ ਵਜਾ ਦਿੱਤਾ ॥੮੩੪॥

ਦਸ ਸਹੰਸ੍ਰ ਦਸ ਬਰਖ ਪ੍ਰਮਾਨਾ ॥

ਉਸ (ਕਾਲ) ਨੂੰ ਅਨੇਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਨਮਸਕਾਰ ਹੈ,

ਰਾਜ ਕਰਾ ਪੁਰ ਅਉਧ ਨਿਧਾਨਾ ॥

ਜਿਸ ਨੇ ਸਾਰੇ ਜਗਤ ਨੂੰ ਜਿੱਤ ਕੇ ਆਪਣੇ ਵਸ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਹੈ।

ਤਬ ਲਉ ਕਾਲ ਦਸਾ ਨੀਅਰਾਈ ॥

ਸਭ ਦੇ ਸਿਰ ਉਤੇ ਉਸ ਦਾ ਡੰਕਾ ਵਜਦਾ ਹੈ।

ਰਘੁਬਰ ਸਿਰਿ ਮ੍ਰਿਤ ਡੰਕ ਬਜਾਈ ॥੮੩੪॥

(ਉਸ ਨੂੰ) ਕੀ ਰਾਜਾ ਅਤੇ ਕੀ ਕੰਗਾਲ ਕੋਈ ਵੀ ਜਿੱਤ ਨਹੀਂ ਸਕਿਆ ॥੮੩੫॥

ਨਮਸਕਾਰ ਤਿਹ ਬਿਬਿਧਿ ਪ੍ਰਕਾਰਾ ॥

ਦੋਹਰਾ

ਜਿਨ ਜਗ ਜੀਤ ਕਰਯੋ ਬਸ ਸਾਰਾ ॥

ਜਿਹੜੇ ਉਸ (ਕਾਲ) ਦੀ ਸ਼ਰਨੀਂ ਪਏ ਹਨ, (ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਸ ਨੇ) ਹੱਥ ਦੇ ਕੇ ਬਚਾ ਲਿਆ ਹੈ।

ਸਭਹਨ ਸੀਸ ਡੰਕ ਤਿਹ ਬਾਜਾ ॥

ਉਂਜ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ, ਵਿਸ਼ਣੂ ਤੇ ਰਾਮ ਚੰਦਰ ਆਦਿਕ ਕੋਈ ਵੀ (ਉਸ ਤੋਂ) ਬਚਿਆ ਨਹੀਂ ਹੈ ॥੮੩੬॥

ਜੀਤ ਨ ਸਕਾ ਰੰਕ ਅਰੁ ਰਾਜਾ ॥੮੩੫॥

ਚੌਪਈ ਛੰਦ

ਦੋਹਰਾ ॥

ਬਹੁਤ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਰਾਜ ਦੇ ਠਾਠ-ਬਾਠ ਕੀਤੇ,

ਜੇ ਤਿਨ ਕੀ ਸਰਨੀ ਪਰੇ ਕਰ ਦੈ ਲਏ ਬਚਾਇ ॥

ਦੇਸਾਂ ਦੇ ਰਾਜਿਆਂ ਨੂੰ ਜਿੱਤਿਆ।

ਜੌ ਨਹੀ ਕੋਊ ਬਾਚਿਆ ਕਿਸਨ ਬਿਸਨ ਰਘੁਰਾਇ ॥੮੩੬॥

(ਨੀਤੀ ਦੇ) ਸਾਮ, ਦਾਮ, ਦੰਡ ਅਤੇ ਭੇਦ ਚੌਹਾਂ ਅੰਗਾਂ ਦੀ

ਚੌਪਈ ਛੰਦ ॥

ਵੇਦਾਂ ਅਨੁਸਾਰੀ ਵਿਵਸਥਾ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕੀਤੀ ॥੮੩੭॥

ਬਹੁ ਬਿਧਿ ਕਰੋ ਰਾਜ ਕੋ ਸਾਜਾ ॥

ਸਾਰੇ ਵਰਨਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ-ਆਪਣੇ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ।

ਦੇਸ ਦੇਸ ਕੇ ਜੀਤੇ ਰਾਜਾ ॥

ਚੌਹਾਂ ਵਰਨਾਂ ਨੂੰ ਚਲਾਈ ਰਖਿਆ।

ਸਾਮ ਦਾਮ ਅਰੁ ਦੰਡ ਸਭੇਦਾ ॥

ਛਤ੍ਰੀ ਬ੍ਰਾਹਮਣਾਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਦੇ ਸਨ

ਜਿਹ ਬਿਧਿ ਹੁਤੀ ਸਾਸਨਾ ਬੇਦਾ ॥੮੩੭॥

ਅਤੇ ਵੈਸ਼ ਛਤ੍ਰੀਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਪੂਜਯ ਸਮਝਦੇ ਸਨ ॥੮੩੮॥

ਬਰਨ ਬਰਨ ਅਪਨੀ ਕ੍ਰਿਤ ਲਾਏ ॥

ਸ਼ੂਦਰ ਸਾਰਿਆਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਦੇ ਸਨ।

ਚਾਰ ਚਾਰ ਹੀ ਬਰਨ ਚਲਾਏ ॥

ਜਿਥੇ ਕੋਈ (ਕਹਿੰਦਾ) ਉਥੇ ਹੀ ਉਹ ਜਾਂਦੇ ਸਨ।

ਛਤ੍ਰੀ ਕਰੈਂ ਬਿਪ੍ਰ ਕੀ ਸੇਵਾ ॥

ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵੇਦ ਦੀ ਆਗਿਆ ਹੁੰਦੀ,