ਸ਼੍ਰੀ ਦਸਮ ਗ੍ਰੰਥ
ਅੰਗ - 289
ਤਿਮ ਰਘੁਬਰ ਤਨ ਕੋ ਤਜਾ ਸ੍ਰੀ ਜਾਨਕੀ ਬਿਯੋਗ ॥੮੫੦॥
ਸਾਰੇ ਨਗਰ ਵਿੱਚ ਰੌਲ਼ਾ ਪੈ ਗਿਆ
ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਬਚਿਤ੍ਰ ਨਾਟਕ ਰਾਮਵਤਾਰੇ ਸੀਤਾ ਕੇ ਹੇਤ ਮ੍ਰਿਤ ਲੋਕ ਸੇ ਗਏ ਧਿਆਇ ਸਮਾਪਤੰ ॥
(ਕਿ ਸ੍ਰੀ ਰਾਮ ਬ੍ਰਹਮਲੀਨ ਹੋ ਗਏ ਹਨ)। ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਕੋਈ ਸੁੱਧ ਨਾ ਰਹੀ।
ਅਥ ਤੀਨੋ ਭ੍ਰਾਤਾ ਤ੍ਰੀਅਨ ਸਹਿਤ ਮਰਬੋ ਕਥਨੰ ॥
ਇਸਤਰੀ-ਪੁਰਸ਼ ਸਭ ਦੁਖੀ ਹੋ ਕੇ ਇੰਜ ਫਿਰਨ ਲੱਗੇ,
ਚੌਪਈ ॥
ਮਾਨੋ ਸੂਰਮੇ ਲੜ ਕੇ ਡਿੱਗ ਪਏ ਹੋਣ ॥੮੫੧॥
ਰਉਰ ਪਰੀ ਸਗਰੇ ਪੁਰ ਮਾਹੀ ॥
ਸਾਰੇ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਕੁਹਰਾਮ ਮਚ ਗਿਆ,
ਕਾਹੂੰ ਰਹੀ ਕਛੂ ਸੁਧ ਨਾਹੀ ॥
ਵਿਆਕੁਲ ਹੋ ਕੇ ਹਾਥੀ ਅਤੇ ਘੋੜੇ ਵੀ ਡਿਗਣ ਲੱਗ ਪਏ।
ਨਰ ਨਾਰੀ ਡੋਲਤ ਦੁਖਿਆਰੇ ॥
ਇਸਤਰੀਆਂ ਪੁਰਸ਼ ਮਨ ਵਿੱਚ ਉਦਾਸ ਹੋ ਗਏ ਹਨ
ਜਾਨੁਕ ਗਿਰੇ ਜੂਝਿ ਜੁਝਿਆਰੇ ॥੮੫੧॥
(ਅਤੇ ਸੋਚਦੇ ਹਨ ਕਿ) ਰਾਮ ਕੀ ਕੌਤਕ ਵਰਤਾ ਗਏ ਹਨ ॥੮੫੨॥
ਸਗਰ ਨਗਰ ਮਹਿ ਪਰ ਗਈ ਰਉਰਾ ॥
(ਸ੍ਰੀ ਰਾਮ ਦੇ ਗੁਜ਼ਰਨ ਕਰਕੇ) ਭਰਤ ਨੇ ਵੀ ਯੋਗ ਸਾਧਨਾ ਕੀਤੀ
ਬਯਾਕੁਲ ਗਿਰੇ ਹਸਤ ਅਰੁ ਘੋਰਾ ॥
ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਸਰੀਰ ਤੋਂ ਯੋਗ-ਅਗਨੀ ਪੈਦਾ ਕਰ ਲਈ।
ਨਰ ਨਾਰੀ ਮਨ ਰਹਤ ਉਦਾਸਾ ॥
ਝਟਪਟ ਬ੍ਰਹਮ ਰੰਧ੍ਰ ਫੋੜ ਕੇ
ਕਹਾ ਰਾਮ ਕਰ ਗਏ ਤਮਾਸਾ ॥੮੫੨॥
ਸ੍ਰੀ ਰਾਮ ਦੇ ਨਾਲ ਜਾਣੋਂ ਮੂੰਹ ਨਹੀਂ ਮੋੜਿਆ ॥੮੫੩॥
ਭਰਥਊ ਜੋਗ ਸਾਧਨਾ ਸਾਜੀ ॥
ਯੋਗ ਦੇ ਸਾਰੇ ਢੰਗ (ਲੱਛਮਣ ਨੇ ਵੀ) ਕੀਤੇ
ਜੋਗ ਅਗਨ ਤਨ ਤੇ ਉਪਰਾਜੀ ॥
ਲੱਛਮਣ ਨੇ ਵੀ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੀ ਪ੍ਰਾਣ ਤਿਆਗ ਦਿੱਤੇ।
ਬ੍ਰਹਮਰੰਧ੍ਰ ਝਟ ਦੈ ਕਰ ਫੋਰਾ ॥
ਫਿਰ ਸ਼ਤਰੂਘਨ (ਲਵਅਰਿ) ਦਾ ਬ੍ਰਹਮ-ਰੰਧ੍ਰ ਫਟ ਗਿਆ
ਪ੍ਰਭ ਸੌ ਚਲਤ ਅੰਗ ਨਹੀ ਮੋਰਾ ॥੮੫੩॥
ਅਤੇ ਸ੍ਰੀ ਰਾਮ ਦੇ ਚਰਨਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਾਣਾਂ ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ॥੮੫੪॥
ਸਕਲ ਜੋਗ ਕੇ ਕੀਏ ਬਿਧਾਨਾ ॥
ਲਵ ਤੇ ਕੁਸ਼ ਦੋਵੇਂ ਉਥੇ ਚਲੇ ਗਏ
ਲਛਮਨ ਤਜੇ ਤੈਸ ਹੀ ਪ੍ਰਾਨਾ ॥
ਅਤੇ ਸ੍ਰੀ ਰਾਮ ਤੇ ਸੀਤਾ ਦਾ ਦਾਹ ਸੰਸਕਾਰ ਕੀਤਾ
ਬ੍ਰਹਮਰੰਧ੍ਰ ਲਵ ਅਰਿ ਫੁਨ ਫੂਟਾ ॥
ਅਤੇ ਪਿਤਾ ਦੇ ਤਿੰਨਾਂ ਭਰਾਵਾਂ ਦਾ ਸਸਕਾਰ ਕੀਤਾ।
ਪ੍ਰਭ ਚਰਨਨ ਤਰ ਪ੍ਰਾਨ ਨਿਖੂਟਾ ॥੮੫੪॥
ਲਵ ਦੇ ਸਿਰ 'ਤੇ ਰਾਜ ਛੱਤਰ ਝੁਲਣ ਲੱਗਿਆ ॥੮੫੫॥
ਲਵ ਕੁਸ ਦੋਊ ਤਹਾ ਚਲ ਗਏ ॥
ਤਿੰਨਾਂ ਦੀਆਂ ਇਸਤਰੀਆਂ ਉਥੇ ਆ ਗਈਆਂ
ਰਘੁਬਰ ਸੀਅਹਿ ਜਰਾਵਤ ਭਏ ॥
ਅਤੇ (ਪਤੀਆਂ) ਨਾਲ ਸਤੀ ਹੋ ਕੇ ਸੁਅਰਗ ਨੂੰ ਚਲੀਆਂ ਗਈਆਂ।
ਅਰ ਪਿਤ ਭ੍ਰਾਤ ਤਿਹੂੰ ਕਹ ਦਹਾ ॥
ਲਵ ਦੇ ਸਿਰ ਉਤੇ (ਕੋਸ਼ਲ ਦੇਸ਼ ਦਾ) ਰਾਜ-ਸਾਜ ਧਰਿਆ ਗਿਆ।
ਰਾਜ ਛਤ੍ਰ ਲਵ ਕੇ ਸਿਰ ਰਹਾ ॥੮੫੫॥
ਤਿੰਨਾਂ (ਭਰਾਵਾਂ ਦੀ ਸੰਤਾਨ ਨੇ) ਤਿੰਨਾਂ ਕੁੰਟਾਂ ਵਿੱਚ ਰਾਜ ਕੀਤਾ ॥੮੫੬॥
ਤਿਹੂੰਅਨ ਕੀ ਇਸਤ੍ਰੀ ਤਿਹ ਆਈ ॥
ਉੱਤਰ ਦੇਸ਼ (ਦਾ ਰਾਜ) ਆਪ ਕੁਸ਼ ਨੇ ਲਿਆ,
ਸੰਗਿ ਸਤੀ ਹ੍ਵੈ ਸੁਰਗ ਸਿਧਾਈ ॥
ਪੂਰਬ (ਦੇਸ਼ ਦਾ ਰਾਜ) ਭਰਤ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਨੂੰ ਦੇ ਦਿੱਤਾ।
ਲਵ ਸਿਰ ਧਰਾ ਰਾਜ ਕਾ ਸਾਜਾ ॥
ਦੱਖਣ (ਦੇਸ਼ ਦਾ ਰਾਜ) ਲੱਛਮਣ ਦੇ ਪੁੱਤਰਾਂ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ
ਤਿਹੂੰਅਨ ਤਿਹੂੰ ਕੁੰਟ ਕੀਅ ਰਾਜਾ ॥੮੫੬॥
ਅਤੇ ਪੱਛਮ (ਦੇਸ਼ ਦੇ ਰਾਜ-ਤਖ਼ਤ ਉਤੇ) ਸ਼ਤਰੂਘਨ ਦੇ ਪੁੱਤਰਾਂ ਨੂੰ ਬਿਠਾਇਆ ॥੮੫੭॥
ਉਤਰ ਦੇਸ ਆਪੁ ਕੁਸ ਲੀਆ ॥
ਉੱਤਰ ਦੇਸ਼ (ਦਾ ਰਾਜ) ਆਪ ਕੁਸ਼ ਨੇ ਲਿਆ,
ਭਰਥ ਪੁਤ੍ਰ ਕਹ ਪੂਰਬ ਦੀਆ ॥
ਪੂਰਬ (ਦੇਸ਼ ਦਾ ਰਾਜ) ਭਰਤ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਨੂੰ ਦੇ ਦਿੱਤਾ।
ਦਛਨ ਦੀਅ ਲਛਨ ਕੇ ਬਾਲਾ ॥
ਦੱਖਣ (ਦੇਸ਼ ਦਾ ਰਾਜ) ਲੱਛਮਣ ਦੇ ਪੁੱਤਰਾਂ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ
ਪਛਮ ਸਤ੍ਰੁਘਨ ਸੁਤ ਬੈਠਾਲਾ ॥੮੫੭॥
ਅਤੇ ਪੱਛਮ (ਦੇਸ਼ ਦੇ ਰਾਜ-ਤਖ਼ਤ ਉਤੇ) ਸ਼ਤਰੂਘਨ ਦੇ ਪੁੱਤਰਾਂ ਨੂੰ ਬਿਠਾਇਆ ॥੮੫੭॥
ਦੋਹਰਾ ॥
ਦੋਹਰਾ
ਰਾਮ ਕਥਾ ਜੁਗ ਜੁਗ ਅਟਲ ਸਭ ਕੋਈ ਭਾਖਤ ਨੇਤ ॥
ਸ੍ਰੀ ਰਾਮ ਦੀ ਕਥਾ ਯੁਗਾਂ-ਯੁਗਾਂ ਵਿੱਚ ਅਟਲ ਹੈ, (ਉਸ ਕਥਾ ਨੂੰ) ਸਭ ਕੋਈ ਸਦੀਵੀ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ।
ਸੁਰਗ ਬਾਸ ਰਘੁਬਰ ਕਰਾ ਸਗਰੀ ਪੁਰੀ ਸਮੇਤ ॥੮੫੮॥
ਸ੍ਰੀ ਰਾਮ ਨੇ ਸਾਰੀ ਨਗਰੀ ਸਹਿਤ ਸੁਅਰਗ ਵਿੱਚ ਨਿਵਾਸ ਕੀਤਾ ॥੮੫੮॥
ਇਤਿ ਰਾਮ ਭਿਰਾਤ ਤ੍ਰੀਅਨ ਸਹਿਤ ਸੁਰਗ ਗਏ ਅਰ ਸਗਰੀ ਪੁਰੀ ਸਹਿਤ ਸੁਰਗ ਗਏ ਧਿਆਇ ਸਮਾਪਤਮ ॥
ਇਥੇ ਰਾਮ ਭ੍ਰਾਤ ਇਸਤਰੀਆਂ ਸਹਿਤ ਸ੍ਵਰਗ ਗਏ ਅਤੇ ਰਾਮ ਸਗਰੀ ਪੁਰੀ ਸਹਿਤ ਸ੍ਵਰਗ ਗਏ ਅਧਿਆਇ ਦੀ ਸਮਾਪਤੀ।
ਚੌਪਈ ॥
ਚੌਪਈ
ਜੋ ਇਹ ਕਥਾ ਸੁਨੈ ਅਰੁ ਗਾਵੈ ॥
ਜੇ ਕੋਈ ਇਸ ਰਾਮ ਕਥਾ ਨੂੰ ਸੁਣੇਗਾ ਅਤੇ ਪੜ੍ਹੇਗਾ,
ਦੂਖ ਪਾਪ ਤਿਹ ਨਿਕਟਿ ਨ ਆਵੈ ॥
ਦੁੱਖ ਅਤੇ ਪਾਪ ਉਸ ਦੇ ਨੇੜੇ ਨਹੀਂ ਆਣਗੇ।
ਬਿਸਨ ਭਗਤਿ ਕੀ ਏ ਫਲ ਹੋਈ ॥
ਵਿਸ਼ਣੂ ਭਗਤੀ ਕਰਨ ਦਾ (ਇਹੀ ਫਲ) ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਵੇਗਾ
ਆਧਿ ਬਯਾਧਿ ਛ੍ਵੈ ਸਕੈ ਨ ਕੋਇ ॥੮੫੯॥
ਕਿ ਕੋਈ ਆਧਿ ਜਾਂ ਬਿਆਧਿ (ਉਸ ਭਗਤ ਨੂੰ) ਛੋਹ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸਕੇਗੀ ॥੮੫੯॥
ਸੰਮਤ ਸਤ੍ਰਹ ਸਹਸ ਪਚਾਵਨ ॥
ਸੰਮਤ ੧੭੫੫ ਦੀ
ਹਾੜ ਵਦੀ ਪ੍ਰਿਥਮੈ ਸੁਖ ਦਾਵਨ ॥
ਸੁਖਦਾਇਕ ਹਾੜ ਵਦੀ ਏਕਮ ਨੂੰ
ਤ੍ਵ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ਕਰਿ ਗ੍ਰੰਥ ਸੁਧਾਰਾ ॥
ਤੇਰੀ ਕ੍ਰਿਪਾ ਨਾਲ ਗ੍ਰੰਥ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਭੂਲ ਪਰੀ ਲਹੁ ਲੇਹੁ ਸੁਧਾਰਾ ॥੮੬੦॥
(ਜਿਥੇ ਕੋਈ) ਭੁੱਲ ਹੋਈ ਵੇਖੋ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਸੋਧ ਲਵੋ ॥੮੬੦॥
ਦੋਹਰਾ ॥
ਦੋਹਰਾ
ਨੇਤ੍ਰ ਤੁੰਗ ਕੇ ਚਰਨ ਤਰ ਸਤਦ੍ਰਵ ਤੀਰ ਤਰੰਗ ॥
ਨੈਣਾ ਦੇਵੀ ਪਰਬਤ ਦੇ ਪੈਰਾਂ ਹੇਠ ਲਹਿਰਾਂ ਵਾਲੀ ਸਤਲੁਜ ਨਦੀ ਦੀ ਕੰਢੇ ਉਤੇ (ਅਨੰਦਪੁਰ ਵਿੱਚ)
ਸ੍ਰੀ ਭਗਵਤ ਪੂਰਨ ਕੀਯੋ ਰਘੁਬਰ ਕਥਾ ਪ੍ਰਸੰਗ ॥੮੬੧॥
ਸ੍ਰੀ ਭਗਵਾਨ (ਨੇ ਮਿਹਰ ਕਰਕੇ) ਸ੍ਰੀ ਰਾਮ ਦਾ ਕਥਾ-ਪ੍ਰਸੰਗ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ ॥੮੬੧॥