यथा राजा अजः इन्दुमत्याः कृते योगं स्वीकृत्य स्वगृहं त्यक्तवान्, तथैव रामः सीतायाः विरहेण स्वशरीरं त्यक्तवान्।८५०।
बचित्तर नाटके रामावतारे सीतायाः कृते मृत्युनिवासं त्यक्त्वा इति अध्यायस्य समाप्तिः।
त्रयाणां भ्रातृणां स्वपत्न्या सह मृत्युवर्णनम् : १.
चौपाई
समग्रे नगरे कोलाहलः अभवत्,
समग्रे नगरे महान् कोलाहलः अभवत्, तस्य इन्द्रियाणि न कश्चित् निवासी आसीत्
पुरुषाणां मनसि स्त्रियः विषादिताः अभवन्
युद्धक्षेत्रे पतित्वा योद्धवः इव भ्रमन्ति स्म स्त्रीपुरुषाः।८५१।
(श्रीरामस्य निधनस्य कारणात्) भारतेन योगसाधना अपि कृता
सम्पूर्णे नगरे कोलाहलः अभवत् गजाः अश्वाः अपि पतितुं आरब्धवन्तः, चिन्तिताः सन्तः, रामेन कीदृशः क्रीडा कृता?
ब्रह्मस्फिंक्टरं विस्फोटयित्वा
इति चिन्तयन्तः स्त्रीपुरुषाः विषादे स्थिताः।८५२।
सर्वे योगविधयः (लचमनेन अपि) अभ्यासिताः आसन्
भरतोऽपि योगाभ्यासेन स्वशरीरे योगाग्निं जनयति स्म तथा च
अथ शत्रुघ्नस्य (लावरी) ब्रह्मरन्ध्रस्य स्फुटितम्
झटका सह तस्य ब्रह्मान्ध्रं विस्फोटं कृत्वा निश्चितरूपेण रामं प्रति अगच्छत्।८५३।
प्रेम्णः कुशः च उभौ तत्र गतवन्तौ
लक्ष्मण आलोस् एवम् अकरोत्, सर्वविधं योगं कृत्वा प्राणान् त्यक्तवान्।
पितुः त्रयाणां भ्रातृणां च दहनं कृतवान्।
अथ शत्रुघ्नस्य ब्रह्मन्ध्रस्यापि स्फुरत्, सः भगवतः चरणयोः भवितुं अन्तिमं निःश्वासं कृतवान्।854।
त्रयाणां भार्यास्तत्र आगताः
लवः कुशौ च अग्रे आगत्य रामसीतायाः अन्त्येष्टिम् अकरोत्
प्रेमस्य शिरसि राज्यं (कोसलदेशस्य) स्थापितं आसीत्।
पितुः भ्रातृणां च अन्त्येष्टिः कृताः एवं लवः तस्य शिरसि राजवितानं गृहीतवान्।८५५।
कुशः स्वयमेव उत्तरदेशं (राज्यं) गृहीतवान्, २.
त्रयाणां भ्रातृणां भार्यास्तत्र आगत्य ते अपि सतिः भूत्वा स्वर्गं प्रति प्रस्थिताः।
दक्कन (देशराज्यम्) लचमनपुत्रेभ्यः दत्तम् आसीत्
लावः राज्यं कृत्वा त्रिदिशां राजानं कृतवान् ॥८५६॥
कुशः स्वयमेव उत्तरदेशं (राज्यं) गृहीतवान्, २.
पूरब (देशराज्यम्) भरतपुत्राय दत्तम् ।
दक्कन (देशराज्यम्) लचमनपुत्रेभ्यः दत्तम् आसीत्
कुशः स्वयमेव उत्तरं राज्यं कृतवान्, भारतस्य पुत्राय दक्षिणस्य राज्यं शत्रुघ्नस्य पुत्राय पश्चिमस्य राज्यं दत्तम्।८५७।
दोहरा
श्रीरामस्य कथा युगेषु शाश्वती, (सा कथा) शाश्वत उच्यते।
रामस्य कथा युगपर्यन्तं अमरः एव तिष्ठति तथा च रामः नगरस्य (सर्वनिवासिनः) सह स्वर्गे स्थातुं अगच्छत्।८५८।
रामः भ्रातृभिः सह तेषां पत्न्या सह स्वर्गं गतः सः सर्वैः सह नगरनिवासिनः सह बचित्तर नाटके रामावतारं गतः।
चौपाई
एतां रामकथां यदि शृणोति पठेत् ।
शोकं पापं च तस्य समीपं न आगमिष्यति।
विष्णुं पूजयित्वा (तदेव फलं) भविष्यति।
यः श्रोष्यति कथां गायिष्यति, सः दुःखपापविहीनः भविष्यति। विष्णोः (तस्य च रामावतारः) भक्तेः फलं यत् न कश्चित् प्रकारः व्याधिः तं स्पृशति।८५९।
अयं ग्रन्थः (पुस्तकः) सम्पूर्णः (सुधारितः च) अस्ति ।
वादिषु प्रथमे असार्हमासे वर्षे
सप्तदशशतं पञ्चाशत् पञ्च च
यदि तस्मिन् किमपि दोषः अवशिष्टः अस्ति तर्हि कृपया तत् सम्यक् कुर्वन्तु।८६०।
दोहरा
नैनादेवीपर्वतस्य पादे (आनन्दपुरे) ज्वार-भाटा-नद्याः सतलज-तटे ।
रघुवीररामस्य कथा पर्वतस्य उपत्यकायां सतलजतटे ईश्वरस्य प्रसादेन पूर्णा अभवत्।८६१।