दोहिरा
“ततः, तत्र आकाशप्रतिपादनानि अवतरन्ति, .
“यस्य माध्यमेन त्वं ईश्वरार्थिनं योगिनं स्वीकुर्यसि।”(५६)
चौपाई
राणी बाणनगरे प्रासादं निर्मितवान् ।
राणी वने भवनं निर्माय तत्र कोष्ठकं निर्मितवान्,
यस्मिन् जनाः निगूढुं शक्नुवन्ति
यस्य पृष्ठतः निगूढः पुरुषः कुत्र च यत् रोचते तत् कर्तुं शक्नोति स्म।(५७)
(सः) उपविष्टः अधः पश्यितुं न शक्तवान्
अधः उपविष्टः तं न पश्यति स्म, तस्य स्वरः स्वर्गात् अभिव्यक्तः इव भासते स्म ।
रानी तत्र पुरुषं उपविष्टवती।
रानी एकं पुरुषं तत्र उपविष्टुं पृष्टवती, बहुधनस्य चोदनेन सा तं प्रशिक्षितवती ।(५८)
दोहिरा
तस्याः अनूपसिंहः नाम एकः भृत्यः आसीत्, १९६८ ।
स्वस्य प्रोफाइले सः योगीवेषधारी इव दृश्यते स्म।(59)
चौपाई
स आह (यत् कथञ्चित्) राजानं व्याख्यातुमर्हसि
सा तम् अवदत्-'योगी इव कर्म कृत्वा त्वं रजं बोधं करोषि, .
यथा राजानं कथं गृहं प्रति आनयेत्।
'गृहमागन्तुं च तं परितः आनयसि यत् इच्छसि तत् प्राप्स्यसि।'(६०)
दोहिरा
यदा रानी तं आहूय एवं वार्तालापं कर्तुं प्रार्थितवती।
स चतुरः सन् सर्वं रहस्यं विज्ञाय ॥(६१)
चौपाई
अथ राज्ञी राज्ञः समीपम् आगता
अथ रानी राजस्य समीपम् आगत्य चिताद्वयं सज्जीकृतवान्।
(सः राज्ञः समीपम् आगत्य अवदत्) त्वं एकं गृहाण अहं च एकं गृह्णामि।
'त्वं एकं च अन्यं धारयिष्यामि अहं करिष्यामि।' अहं भवता सह ध्यानार्थं प्रविशामि।'(62)
दोहिरा
एवम् उक्त्वा रानीः स्मितं कृत्वा पृष्टवान् ।
'यत्किमपि सः उक्तवान् आसीत्, तत् त्वं मां ज्ञापयसि।'(६३)
सवैय्य
''अये, सुन्दरी, वने निवसितुं अतीव क्लान्तं भवति, कथं सहसे?
“तत्र भवता शरीरे सर्वविधं शीतं तापं च सहनीयं भविष्यति, तत् कथं जीविष्यसि ।
“तत्र विद्यन्ते सरीसृपाः वृक्षाणाम्, तान् पश्यन् रोदिष्यसि,
“अत्यन्तं अनावृष्टिः प्रचलति, यदि त्वं कदापि पतितः, कः त्वां उत्थाने साहाय्यं करिष्यति”(६४)
रानीस्य वार्तालापः
'शृणु मे प्रभो, अहं मम शरीरे शीतवातान् सहिष्यामि किन्तु त्वां न त्यक्ष्यामि।'
'द्रुमसम ऊर्ध्वं सरीसृपान् दृष्ट्वा अहं भयभीतः भविष्यामि।'
'राज्यं परित्यज्य, धनं च चिन्तनलाभार्थं ते सह गमिष्यामि।'
'सर्वं दुःखं सहितुं न संकोचयिष्यामि, अपि च पत्रेषु जीविष्यामि।'(65)
राजस्य वार्तालापः
दोहिरा
'त्वं श्रेयस्करं आधिपत्यं पश्यसि, प्रति स्वामिनं च स्मरसि।'
अहः, 'मम याचनाम् अनुसृत्य पुत्रान् पश्यसि।'(66)
सवैय्य
'अहं शासनं परित्यज्य सर्वमिदं त्यक्त्वा इन्द्रस्य देवस्य क्षेत्रमपि न आलिङ्गयामि।'
'अश्वा गजपदाभ्यां ये विश्वसनीयाः न कल्पयामि।'