क्वचित् वीणा वाद्यमानं क्वचित् वेणुदुन्दुभिवाद्यादिभिः । एतत् सर्वं दृष्ट्वा प्रेमदेवः लज्जितः भवति अतः एतावत् मुशदानं दानं कृतम् यत् याचकाः तृप्ताः अनुभवन्ति।
दरिद्राः राजासदृशाः भूत्वा भिक्षां प्राप्य आशीर्वादं दातुं प्रवृत्ताः, न भिक्षाप्रवृत्तिः अवशिष्टा।१७५।
जनकः आगत्य त्रयाणां वक्षसि आलिंग्य नानाविधेन सम्मानं कृतवान् ।
वैदिकानुशासनं पालितं ब्राह्मणैः अभिनन्दनमन्त्रान् पठितम्।
राजा प्रत्येकं ब्राह्मणाय सुवर्णदानं दत्तवान्, राजपुत्रेभ्यः उपहाराः दत्ताः, तत्र रत्नवृष्टिः च अभवत्।
श्वेतगजाः सिन्धुवेगाः च राजपुत्रेभ्यः प्रस्तुताः, एवं त्रयः अपि राजपुत्राः विवाहानन्तरं कृष्णवर्णाः अभवन् ।१७६।
दोधक स्तन्जा
राज-कुमारः राज-कुमारैः सह विवाहम् अकरोत्
जनकपुत्रीं विवाहं कृत्वा राजपुत्राः शीघ्रमेव प्रस्थानस्य अनुमतिं याचन्ते स्म ।
अश्वानां गजैः अलङ्कृत्य
गजाश्वैः सहितः अयं राजागणः बहुकामान् मनसि कृत्वा (पृष्ठयात्रायै) आरब्धवान्।१७७।
यद् (राजा जनक) दत्तं दहेजं कः गणयितुं शक्नोति?
दहेजः एतावता महता प्रमाणेन दत्तः यत् ब्राह्मणाः अपि सामूहिकरूपेण समानं स्थापयितुं न शक्तवन्तः।
तत्र बृहद्वर्णाः अश्वाः आसन्, .
बहुविधाश्वाः गर्जन्तः गजाः च बहुवेषधारिणः।१७८।
तुरङ्गस्य तुरङ्गस्य च पट्टिकाः ध्वन्यन्ते स्म ।
फ़िफस्य शब्दः प्रतिध्वनितवान्, महाबलाः योद्धाश्च गर्जन्ति स्म।
यदा बरातः अयोध्यासमीपम् आगतः
यदा औधपुरी समीपे आसीत् तदा सर्वेषां स्वागतं रामेन।१७९।
मातरः पुत्रस्य शिरसि हस्तेन जलं पातयित्वा पिबन्ति स्म ।
माता राजपुत्रेभ्यः प्रायश्चित्तं दत्त्वा जलं पिबति स्म, एतत् वैभवं दृष्ट्वा राजा दसरथः मनसि अतीव प्रसन्नः अभवत् ।
तान् दृष्ट्वा राजा दशरथः तान् आलिंगितवान् |
राजपुत्रान् दृष्ट्वा राजा तान् वक्षसि आलिंग्य सर्वे जनाः नृत्यं गायन्तः नगरं प्रविष्टवन्तः।१८०।
राज-कुमारः विवाहं कृत्वा गृहम् आगतः
विवाहानन्तरं यदा राजपुत्राः गृहम् आगच्छन्ति स्म तदा बहुविधाः अभिनन्दनगीतानि गायन्ति स्म ।
पिता वशिष्ठं विश्वामित्रं च आहूतवान् |
दस्रथः वसिष्ठं सुमन्त्रं च आहूय तेन सह अन्ये कतिपये ऋषयः आगताः।१८१।
तदा घोरः गर्जनः आरब्धः
तस्मिन् समये चतुर्णां पार्श्वयोः मेघाः समागत्य सर्वे चतुर्दिक्षु अग्निज्वालाः इव दृष्टवन्तः ।
सर्वे मन्त्रिणः मित्राणि च दृष्ट्वा स्तब्धाः अभवन्
इति दृष्ट्वा सर्वे मन्त्रिणः मित्राणि च चिन्तिताः भूत्वा राजानं यथाविधि याचन्ते।१८२।
हे राजन ! शृणु, तत्र महत् अव्यवस्था प्रचलति,
हे राजन् ! चतुर्पक्षेषु प्रयोजनकोपस्य, कोलाहलस्य च बहवः प्रकरणाः सन्ति, अतः सर्वान् ऋषीन् सल्लाहकारान् च आहूय तान् चिन्तयन्तु।
मा विलम्बं कृत्वा ब्राह्मणान् आमन्त्रय,
ब्राह्मणान् आहूय अविलम्बं कृत्वा कृतयज्ञं आरभत ॥१८३॥
राजा तत्क्षणमेव आदेशं दत्तवान् ।
हे राजन् ! अविलम्बेन कृतयज्ञस्य आरम्भार्थं तत्क्षणं आदेशं ददातु,
अश्वमेधयागः शीघ्रमेव आरभणीयः।
मित्राणां मन्त्रिणां च महतीं प्रज्ञां दृष्ट्वा।१८४।
बृहद्ऋषयः महापण्डिताः च आमन्त्रिताः,
स राजा ऋषीन् महामित्रान् शीघ्रम् आहूतवान् |
अग्निकुण्डं तत्क्षणमेव खनितम्।
तत्र यज्ञकुण्डं खनितं धर्मस्तम्भं च स्थापितं।१८५।
अश्वाशालाद् (ह-सर) अश्वं गृहीतवान्, २.
अश्वः अश्वाशालातः मुक्तः यथा परराजस्य महिमा समाप्तं कृत्वा ते जिता भवेयुः।
राष्ट्रराजाः (तस्य) सह कृतवन्तः।
राजानः अश्वेन सह अनेकाः देशाः प्रेषिताः सर्वे च सुन्दराङ्गाः महिमावर्धनाः च आसन्।१८६।
समांका स्तन्जा