श्री दसम् ग्रन्थः

पुटः - 429


ਬਿਕ੍ਰਤਾਨਨ ਕੋ ਬਧ ਪੇਖਿ ਕੁਰੂਪ ਸੁ ਕਾਲ ਕੋ ਪ੍ਰੇਰਿਓ ਅਕਾਸ ਤੇ ਆਯੋ ॥
बिक्रतानन को बध पेखि कुरूप सु काल को प्रेरिओ अकास ते आयो ॥

बिक्रतननस्य मृत्युं दृष्ट्वा कालप्रेरितः कुरुपः आकाशात् अवतरत् ।

ਬਾਨ ਕਮਾਨ ਕ੍ਰਿਪਾਨ ਗਦਾ ਗਹਿ ਲੈ ਕਰ ਮੈ ਅਤਿ ਜੁਧ ਮਚਾਯੋ ॥
बान कमान क्रिपान गदा गहि लै कर मै अति जुध मचायो ॥

विकर्तननस्य वधं दृष्ट्वा मृत्युप्रेरितः कुरूपः आकाशं गत्वा धनुः खड्गगदादीनि हस्ते गृहीत्वा घोरं युद्धं कृतवान्

ਸ੍ਰੀ ਸਕਤੇਸ ਬਡੁ ਧਨੁ ਤਾਨ ਕੈ ਬਾਨ ਮਹਾ ਅਰਿ ਗ੍ਰੀਵ ਲਗਾਯੋ ॥
स्री सकतेस बडु धनु तान कै बान महा अरि ग्रीव लगायो ॥

शक्तिसिंहः अपि स्वस्य अतीव विशालं धनुः आकृष्य, शत्रुस्य कण्ठं लक्ष्यं कृतवान्

ਸੀਸ ਪਰਿਓ ਕਟਿ ਕੈ ਧਰਨੀ ਸੁ ਕਬੰਧ ਲਏ ਅਸਿ ਕੋ ਰਨਿ ਧਾਯੋ ॥੧੩੨੦॥
सीस परिओ कटि कै धरनी सु कबंध लए असि को रनि धायो ॥१३२०॥

शत्रुशिरः च्छिन्ना भूमौ पतितः शत्रुस्य शिरःस्कन्धः खड्गं हस्ते गृहीत्वा रणक्षेत्रे धावितुं प्रवृत्तः।१३२०।

ਕਬਿਯੋ ਬਾਚ ਦੋਹਰਾ ॥
कबियो बाच दोहरा ॥

कवि का भाषण:दोहरा

ਸਕਤਿ ਸਿੰਘ ਕੇ ਸਾਮੁਹੇ ਗਯੋ ਲੀਏ ਕਰਵਾਰ ॥
सकति सिंघ के सामुहे गयो लीए करवार ॥

(कुरूप) खड्गं गृहीत्वा शक्तिसिंहस्य पुरतः अगच्छत्।

ਏਕ ਬਾਨ ਨ੍ਰਿਪ ਨੇ ਹਨਿਯੋ ਗਿਰਿਯੋ ਭੂਮਿ ਮਝਾਰਿ ॥੧੩੨੧॥
एक बान न्रिप ने हनियो गिरियो भूमि मझारि ॥१३२१॥

राजा (विकर्तनन्) खड्गहस्तेन शक्तिसिंहस्य पुरतः प्राप्तः, परन्तु सः तं एकेन बाणेन पृथिव्यां पातितवान्।१३२१।

ਜਬ ਕੁਰੂਪ ਸੈਨਾ ਸਹਿਤ ਭੂਪਤਿ ਦਯੋ ਸੰਘਾਰ ॥
जब कुरूप सैना सहित भूपति दयो संघार ॥

यदा राजा (शक्तिसिंहः) कुरुपं स्वसैन्येन हतवान् ।

ਤਬ ਜਾਦਵ ਲਖ ਸਮਰ ਮੈ ਕੀਨੋ ਹਾਹਾਕਾਰ ॥੧੩੨੨॥
तब जादव लख समर मै कीनो हाहाकार ॥१३२२॥

यदा शक्तिसिंहः कुरुपं राजानं च (विकार्तननं) सेनासहितं मारितवान् तदा यादवसेना एतत् दृष्ट्वा शोचयितुम् आरब्धा।1322।

ਬਹੁਤੁ ਲਰਿਯੋ ਅਰਿ ਬੀਰ ਰਨਿ ਕਹਿਓ ਸ੍ਯਾਮ ਸੋ ਰਾਮ ॥
बहुतु लरियो अरि बीर रनि कहिओ स्याम सो राम ॥

बलरामः कृष्णं प्राह, अयं योद्धा अतीव दीर्घकालं यावत् युध्यति

ਕਿਉ ਨ ਲਰੈ ਕਹਿਯੋ ਕ੍ਰਿਸਨ ਜੂ ਸਕਤਿ ਸਿੰਘ ਜਿਹ ਨਾਮ ॥੧੩੨੩॥
किउ न लरै कहियो क्रिसन जू सकति सिंघ जिह नाम ॥१३२३॥

अथ कृष्णः प्राह किमर्थं न युद्धं कुर्यात् शक्तिसिंह इति नाम्ना १३२३ ।

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपाई

ਤਬ ਹਰਿ ਜੂ ਸਬ ਸੋ ਇਮ ਕਹਿਯੋ ॥
तब हरि जू सब सो इम कहियो ॥

तदा श्रीकृष्णः सर्वेभ्यः एवम् अवदत्

ਸਕਤਿ ਸਿੰਘ ਬਧ ਹਮ ਤੇ ਰਹਿਯੋ ॥
सकति सिंघ बध हम ते रहियो ॥

सः शक्तिसिंहः अस्माभिः मारयितुं न शक्नोति स्म।

ਇਨ ਅਤਿ ਹਿਤ ਸੋ ਚੰਡਿ ਮਨਾਈ ॥
इन अति हित सो चंडि मनाई ॥

अतीव रुचिपूर्वकं चण्डी स्वीकृतवती अस्ति।

ਤਾ ਤੇ ਹਮਰੀ ਸੈਨ ਖਪਾਈ ॥੧੩੨੪॥
ता ते हमरी सैन खपाई ॥१३२४॥

अथ कृष्णः सर्वान् आह-शक्तिसिंहं मारयितुं न शक्ष्यामः, यतः सः चण्डीतः वरार्थं तपः अत्यन्तभक्त्या कृतवान्, अतः सः अस्माकं सर्वान् सेनान् नाशितवान्।१३२४।

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दोहरा

ਤਾ ਤੇ ਤੁਮ ਹੂੰ ਚੰਡਿ ਕੀ ਸੇਵ ਕਰਹੁ ਚਿਤੁ ਲਾਇ ॥
ता ते तुम हूं चंडि की सेव करहु चितु लाइ ॥

अतः भवन्तः चिटं प्रयोजयित्वा चण्डीम् अपि सेवन्ते।

ਜੀਤਨ ਕੋ ਬਰੁ ਦੇਇਗੀ ਅਰਿ ਤਬ ਲੀਜਹੁ ਘਾਇ ॥੧੩੨੫॥
जीतन को बरु देइगी अरि तब लीजहु घाइ ॥१३२५॥

अतः चण्डीम् अपि एकमनसा सेवेत, यत् सा विजयवरदास्यति, ततः शत्रुवधं कर्तुं शक्नुथ।१३२५।

ਜਾਗਤ ਜਾ ਕੀ ਜੋਤਿ ਜਗਿ ਜਲਿ ਥਲਿ ਰਹੀ ਸਮਾਇ ॥
जागत जा की जोति जगि जलि थलि रही समाइ ॥

यस्य ज्योतिः प्रज्वलति लोके यो जले लीनः ।

ਬ੍ਰਹਮ ਬਿਸਨੁ ਹਰ ਰੂਪ ਮੈ ਤ੍ਰਿਗੁਨਿ ਰਹੀ ਠਹਰਾਇ ॥੧੩੨੬॥
ब्रहम बिसनु हर रूप मै त्रिगुनि रही ठहराइ ॥१३२६॥

जले, समतलं जगति च व्याप्तं दीप्तं ज्योतिः स एव ब्रह्मविष्णुशिवेषु त्रिगुणरूपेण पूर्वनिर्धारितः।१३२६।

ਸਵੈਯਾ ॥
सवैया ॥

स्वय्या

ਜਾ ਕੀ ਕਲਾ ਬਰਤੈ ਜਗ ਮੈ ਅਰੁ ਜਾ ਕੀ ਕਲਾ ਸਬ ਰੂਪਨ ਮੈ ॥
जा की कला बरतै जग मै अरु जा की कला सब रूपन मै ॥

यस्य शक्तिः ('कला') जगति कार्यं करोति, यस्य कला सर्वरूपेण प्रकटिता अस्ति।

ਅਰੁ ਜਾ ਕੀ ਕਲਾ ਬਿਮਲਾ ਹਰ ਕੇ ਕਮਲਾ ਪਤਿ ਕੇ ਕਮਲਾ ਤਨ ਮੈ ॥
अरु जा की कला बिमला हर के कमला पति के कमला तन मै ॥

यस्य शक्तिः समस्तलोके सर्वरूपेषु च यस्य शक्तिः पार्वतीविष्णुलक्ष्मिषु वर्तते।