श्री दसम् ग्रन्थः

पुटः - 110


ਫਟੀ ਨਖ ਸਿੰਘੰ ਮੁਖੰ ਡਢ ਕੋਲੰ ॥
फटी नख सिंघं मुखं डढ कोलं ॥

सिंहस्य गर्जनात् नखप्रहारात् च पृथिवी विदारिता ।

ਡਮਾ ਡੰਮਿ ਡਉਰੂ ਡਕਾ ਡੁੰਕ ਡੰਕੰ ॥
डमा डंमि डउरू डका डुंक डंकं ॥

तुरहीनां तबोराणां च शब्दः श्रूयते।

ਰੜੇ ਗ੍ਰਿਧ ਬ੍ਰਿਧੰ ਕਿਲਕਾਰ ਕੰਕੰ ॥੩॥੧੨੫॥
रड़े ग्रिध ब्रिधं किलकार कंकं ॥३॥१२५॥

महागृध्राः काकाः च क्रन्दन्ति उड्डीयन्ते च .३।१२५।

ਖੁਰੰ ਖੇਹ ਉਠੀ ਰਹਿਯੋ ਗੈਨ ਪੂਰੰ ॥
खुरं खेह उठी रहियो गैन पूरं ॥

पशूनां खुरैरुत्थितेन रजसा पूरिता नभः ।

ਦਲੇ ਸਿੰਧੁ ਬਿਧੰ ਭਏ ਪਬ ਚੂਰੰ ॥
दले सिंधु बिधं भए पब चूरं ॥

एते च पशवः मूल्येषु विद्याचलपर्वतादि लघुपर्वताः भग्नाः सन्ति।

ਸੁਣੋ ਸੋਰ ਕਾਲੀ ਗਹੈ ਸਸਤ੍ਰ ਪਾਣੰ ॥
सुणो सोर काली गहै ससत्र पाणं ॥

दीनं श्रुत्वा काली देवी, हस्तेषु शस्त्राणि धारयति स्म।

ਕਿਲਕਾਰ ਜੇਮੀ ਹਨੇ ਜੰਗ ਜੁਆਣੰ ॥੪॥੧੨੬॥
किलकार जेमी हने जंग जुआणं ॥४॥१२६॥

गर्जन्ती सा हतानां यौवनानां लङ्गान् खादितवती।।४।१२६।।

ਰਸਾਵਲ ਛੰਦ ॥
रसावल छंद ॥

रसावल स्तन्जा

ਗਜੇ ਬੀਰ ਗਾਜੀ ॥
गजे बीर गाजी ॥

विजयी योद्धा गर्जन्ति स्म

ਤੁਰੇ ਤੁੰਦ ਤਾਜੀ ॥
तुरे तुंद ताजी ॥

शूरा योद्धा गर्जन्ति अश्वाः शीघ्रं गच्छन्ति |

ਮਹਿਖੁਆਸ ਕਰਖੇ ॥
महिखुआस करखे ॥

धनुषः ('महिखुआः') कर्षन्ति स्म ।

ਸਰੰ ਧਾਰ ਬਰਖੇ ॥੫॥੧੨੭॥
सरं धार बरखे ॥५॥१२७॥

धनुः कृष्यन्ते दण्डाः च वर्षन्ति।।5.127।।

ਇਤੇ ਸਿੰਘ ਗਜਿਯੋ ॥
इते सिंघ गजियो ॥

इतः सिंहः गर्जति स्म

ਮਹਾ ਸੰਖ ਬਜਿਯੋ ॥
महा संख बजियो ॥

अस्मात् पार्श्वाद् सिंहः गर्जितः शङ्खः च उड्डीयते।

ਰਹਿਯੋ ਨਾਦ ਪੂਰੰ ॥
रहियो नाद पूरं ॥

(तस्य वज्रस्य) शब्दः सर्वत्र प्रसृतः

ਛੁਹੀ ਗੈਣਿ ਧੂਰੰ ॥੬॥੧੨੮॥
छुही गैणि धूरं ॥६॥१२८॥

तस्य शब्दः वातावरणं पूरयति। नभो रजसा उत्पन्ना रजसा पूरितः ॥६.१२८॥

ਸਬੈ ਸਸਤ੍ਰ ਸਾਜੇ ॥
सबै ससत्र साजे ॥

सर्वाणि कवचानि अलङ्कृतानि आसन्, .

ਘਣੰ ਜੇਮ ਗਾਜੇ ॥
घणं जेम गाजे ॥

शस्त्रभूषिता योद्धा मेघ इव गर्जन्ति ।

ਚਲੇ ਤੇਜ ਤੈ ਕੈ ॥
चले तेज तै कै ॥

(सुरविर्) क्रुद्धः भवति

ਅਨੰਤ ਸਸਤ੍ਰ ਲੈ ਕੈ ॥੭॥੧੨੯॥
अनंत ससत्र लै कै ॥७॥१२९॥

असंख्यानि शस्त्राणि वहन्तः क्रुद्धाः ॥७.१२९॥

ਚਹੂੰ ਓਰ ਢੂਕੇ ॥
चहूं ओर ढूके ॥

(योद्धा) चतुर्णां पक्षात् आगताः

ਮੁਖੰ ਮਾਰ ਕੂਕੇ ॥
मुखं मार कूके ॥

चतुर्णां पार्श्वेभ्यः योद्धाः स्वपङ्क्तिं पिधाय वध, वध इति उद्घोषयन्ति ।

ਅਨੰਤ ਸਸਤ੍ਰ ਬਜੇ ॥
अनंत ससत्र बजे ॥

अविवेकीरूपेण बाहूः ध्वनिं कुर्वन्ति स्म

ਮਹਾ ਬੀਰ ਗਜੇ ॥੮॥੧੩੦॥
महा बीर गजे ॥८॥१३०॥

गर्जन्ति योद्धा महाबलाः प्रहारप्रहाराः असंख्यशस्त्राः।।८।१३०।।

ਮੁਖੰ ਨੈਣ ਰਕਤੰ ॥
मुखं नैण रकतं ॥

(तेषां योद्धानां) मुखानि च नेत्राणि च रक्तानि आसन्

ਧਰੇ ਪਾਣਿ ਸਕਤੰ ॥
धरे पाणि सकतं ॥

प्रबलानि शस्त्राणि हस्ते धृत्वा मुखाक्षौ रक्तरक्ताः भवन्ति ।

ਕੀਏ ਕ੍ਰੋਧ ਉਠੇ ॥
कीए क्रोध उठे ॥

(ते) क्रुद्धाः आसन्

ਸਰੰ ਬ੍ਰਿਸਟਿ ਬੁਠੇ ॥੯॥੧੩੧॥
सरं ब्रिसटि बुठे ॥९॥१३१॥

महाक्रोधाः गच्छन्ति बाणवृष्टिं च।।९।१३१।।

ਕਿਤੇ ਦੁਸਟ ਕੂਟੇ ॥
किते दुसट कूटे ॥

कति दुष्टाः जनाः ताडिताः

ਅਨੰਤਾਸਤ੍ਰ ਛੂਟੇ ॥
अनंतासत्र छूटे ॥

अत्याचारिणः बहवः हताः सन्ति, फलतः असंख्यानि शस्त्राणि इतस्ततः विकीर्णानि सन्ति ।

ਕਰੀ ਬਾਣ ਬਰਖੰ ॥
करी बाण बरखं ॥

बाणाः प्रक्षिप्ताः आसन्।

ਭਰੀ ਦੇਬਿ ਹਰਖੰ ॥੧੦॥੧੩੨॥
भरी देबि हरखं ॥१०॥१३२॥

प्रसन्ना देवी बाणवृष्टिं कुर्वती ।।10.132।।

ਬੇਲੀ ਬਿੰਦ੍ਰਮ ਛੰਦ ॥
बेली बिंद्रम छंद ॥

बेली बिन्दराम स्तन्जा

ਕਹ ਕਹ ਸੁ ਕੂਕਤ ਕੰਕੀਯੰ ॥
कह कह सु कूकत कंकीयं ॥

काकाः बहु कोलाहलं कुर्वन्ति स्म

ਬਹਿ ਬਹਤ ਬੀਰ ਸੁ ਬੰਕੀਯੰ ॥
बहि बहत बीर सु बंकीयं ॥

काकाः गों गवं च प्रवहति महावीराणां रक्तम्।

ਲਹ ਲਹਤ ਬਾਣਿ ਕ੍ਰਿਪਾਣਯੰ ॥
लह लहत बाणि क्रिपाणयं ॥

बाणाः धनुः च (प्रकाशिताः आसन्)।

ਗਹ ਗਹਤ ਪ੍ਰੇਤ ਮਸਾਣਯੰ ॥੧੧॥੧੩੩॥
गह गहत प्रेत मसाणयं ॥११॥१३३॥

बाणाः खड्गाः च वायुना क्षोभन्ते भूतदुष्टात्मना मृतान् गृह्णन्ति।।११।१३३।।

ਡਹ ਡਹਤ ਡਵਰ ਡਮੰਕਯੰ ॥
डह डहत डवर डमंकयं ॥

दीपाः ज्वलन्ति स्म

ਲਹ ਲਹਤ ਤੇਗ ਤ੍ਰਮੰਕਯੰ ॥
लह लहत तेग त्रमंकयं ॥

टोबोराः प्रतिध्वनिताः खड्गाः च स्फुरन्ति।

ਧ੍ਰਮ ਧ੍ਰਮਤ ਸਾਗ ਧਮੰਕਯੰ ॥
ध्रम ध्रमत साग धमंकयं ॥

तत्र शूलविस्फोटाः अभवन् ।

ਬਬਕੰਤ ਬੀਰ ਸੁ ਬੰਕਯੰ ॥੧੨॥੧੩੪॥
बबकंत बीर सु बंकयं ॥१२॥१३४॥

खड्गप्रहारस्वनाः श्रूयते योद्धानां गर्जनाः ॥१२.१३४॥

ਛੁਟਕੰਤ ਬਾਣ ਕਮਾਣਯੰ ॥
छुटकंत बाण कमाणयं ॥

धनुभ्यः बाणाः

ਹਰਰੰਤ ਖੇਤ ਖਤ੍ਰਾਣਯੰ ॥
हररंत खेत खत्राणयं ॥

धनुषः शराः योद्धानां मनसि आश्चर्यं जनयन्ति।

ਡਹਕੰਤ ਡਾਮਰ ਡੰਕਣੀ ॥
डहकंत डामर डंकणी ॥

डाकपालाः (डमरुस्य शब्दं श्रुत्वा) कूजन्ति स्म।

ਕਹ ਕਹਕ ਕੂਕਤ ਜੁਗਣੀ ॥੧੩॥੧੩੫॥
कह कहक कूकत जुगणी ॥१३॥१३५॥

पिशाचाः श्रमस्य शब्दात् भीताः स्त्री राक्षसाः च भ्रमन्ति हसन्ति च।13.135।

ਉਫਟੰਤ ਸ੍ਰੋਣਤ ਛਿਛਯੰ ॥
उफटंत स्रोणत छिछयं ॥

रक्तस्य स्फुटाः आसन् ।

ਬਰਖੰਤ ਸਾਇਕ ਤਿਛਯੰ ॥
बरखंत साइक तिछयं ॥

तीक्ष्णबाणवृष्ट्याः कारणात् रक्तं स्फुटति ।

ਬਬਕੰਤ ਬੀਰ ਅਨੇਕਯੰ ॥
बबकंत बीर अनेकयं ॥

अनेके वीरसैनिकाः अग्रणीः आसन्