ਪੰਜਾਬੀ 
English 
پنجابی 
Español 
Français 
Deutsch 
Português 
Bahasa Indonesia 
Türkçe 
Tiếng Việt 
Filipino 
Svenska हिंदी संस्कृत 
Nederlands 
Română 
Magyar 
Polski 
Čeština 
Afrikaans 
Italiano Català 
Shqip 
Gaeilge Cymraeg 
Slovenčina 
Slovenščina 
Dansk 
Eesti 
Latviešu 
Lietuvių 
Norsk 
Malti 
Íslenska Galego 
Kreyòl Ayisyen 
Latin 
Bahasa Melayu 
Kiswahili 
Hrvatski 
Suomi 
Русский मराठी ગુજરાતી తెలుగు ಕನ್ನಡ தமிழ் മലയാളം 
বাংলা 
Ελληνικά 
日本語 
中文 اردو سنڌي 
فارسی 
العربية 
עברית 
한국어 श्री दसम् ग्रन्थः
पुटः - 1219
ਰੂਪਮਾਨ ਜਨੁ ਦੁਤਿਯ ਦਿਵਾਕਰ ॥
रूपमान जनु दुतिय दिवाकर ॥(सः अतीव) रूपः द्वितीयः सूर्यः इव आसीत् ।
ਤਾ ਕੀ ਜਾਤ ਪ੍ਰਭਾ ਨਹਿ ਕਹੀ ॥
ता की जात प्रभा नहि कही ॥तस्याः सौन्दर्यं वर्णयितुं न शक्यते।
ਜਾਨੁਕ ਫੂਲਿ ਚੰਬੇਲੀ ਰਹੀ ॥੨॥
जानुक फूलि चंबेली रही ॥२॥(एवं दृश्यते स्म) चम्बेलीपुष्पमिव । २.
ਰੂਪ ਤਵਨ ਕੋ ਦਿਪਤ ਅਪਾਰਾ ॥
रूप तवन को दिपत अपारा ॥तस्य रूपस्य अपारप्रकाशस्य पुरतः
ਤਿਹ ਆਗੇ ਕ੍ਯਾ ਸੂਰ ਬਿਚਾਰਾ ॥
तिह आगे क्या सूर बिचारा ॥सूर्य विकरः किम् आसीत् ?
ਸੋਭਾ ਕਹੀ ਨ ਹਮ ਤੇ ਜਾਈ ॥
सोभा कही न हम ते जाई ॥(तस्य) महिमा नोच्यते।
ਸਕਲ ਤ੍ਰਿਯਾ ਲਖਿ ਰਹਤ ਬਿਕਾਈ ॥੩॥
सकल त्रिया लखि रहत बिकाई ॥३॥तं दृष्ट्वा सर्वाणि स्त्रियः विक्रीयन्ते। ३.
ਰਾਨੀ ਦਰਸ ਤਵਨ ਕੋ ਪਾਯੋ ॥
रानी दरस तवन को पायो ॥यदा राज्ञी तं दृष्ट्वा ।
ਪਠੈ ਸਹਚਰੀ ਧਾਮ ਬੁਲਾਯੋ ॥
पठै सहचरी धाम बुलायो ॥अतः सः दासीं प्रेषयित्वा गृहम् आहूतवान्।
ਕਾਮ ਕੇਲ ਤਾ ਸੌ ਹਸਿ ਮਾਨੀ ॥
काम केल ता सौ हसि मानी ॥हसन् तस्य सह क्रीडति स्म
ਰਮਤ ਰਮਤ ਸਭ ਨਿਸਾ ਬਿਹਾਨੀ ॥੪॥
रमत रमत सभ निसा बिहानी ॥४॥रममाणा च सर्वा रात्रौ व्यतीता। ४.
ਜੈਸੇ ਹੁਤੋ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਕੇ ਰੂਪਾ ॥
जैसे हुतो न्रिपति के रूपा ॥यथा राज्ञः रूपं, .
ਤੈਸੋ ਤਾ ਕੋ ਹੁਤੋ ਸਰੂਪਾ ॥
तैसो ता को हुतो सरूपा ॥तस्य स्वरूपं तथैव आसीत् ।
ਜਾ ਸੌ ਅਟਕ ਕੁਅਰਿ ਕੀ ਭਈ ॥
जा सौ अटक कुअरि की भई ॥यदा राज्ञी तस्य प्रेम्णा पतिता तदा ।
ਨ੍ਰਿਪ ਕੀ ਬਾਤ ਬਿਸਰਿ ਕਰਿ ਗਈ ॥੫॥
न्रिप की बात बिसरि करि गई ॥५॥अतः सः राजानं विस्मृतवान्। ५.
ਤਾ ਸੌ ਹਿਤ ਰਾਨੀ ਕੋ ਭਯੋ ॥
ता सौ हित रानी को भयो ॥रानी तस्य प्रेम्णा पतिता
ਰਾਜਾ ਸਾਥ ਹੇਤੁ ਤਜਿ ਦਯੋ ॥
राजा साथ हेतु तजि दयो ॥राज्ञे रुचिः च निवृत्तः।
ਮਦਰਾ ਅਧਿਕ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਕਹ ਪ੍ਰਯਾਯੋ ॥
मदरा अधिक न्रिपति कह प्रयायो ॥(सः) राजानं बहु मद्यं पिबितवान्
ਰਾਜ ਸਿੰਘਾਸਨ ਜਾਰ ਬੈਠਾਯੋ ॥੬॥
राज सिंघासन जार बैठायो ॥६॥मित्रं च सिंहासने स्थापयतु। ६.
ਮਤ ਭਏ ਨ੍ਰਿਪ ਸੋ ਧਨ ਪਾਯੋ ॥
मत भए न्रिप सो धन पायो ॥अचेतनराजात् धनं हरितवान्
ਬਾਧਿ ਮ੍ਰਿਤ ਕੇ ਧਾਮ ਪਠਾਯੋ ॥
बाधि म्रित के धाम पठायो ॥मित्रगृहं च बद्धं प्रेषितवान्।
ਤਾ ਕੋ ਪ੍ਰਜਾ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਕਰਿ ਮਾਨਾ ॥
ता को प्रजा न्रिपति करि माना ॥सः (सेवकः) जनैः राजा इति स्वीकृतः आसीत्
ਰਾਜਾ ਕਹ ਚਾਕਰ ਪਹਿਚਾਨਾ ॥੭॥
राजा कह चाकर पहिचाना ॥७॥राजानं च सेवकत्वेन मत्वा।7.
ਦੁਹੂੰਅਨ ਕੀ ਏਕੈ ਅਨੁਹਾਰਾ ॥
दुहूंअन की एकै अनुहारा ॥उभयोः अपि समानं रूपम् आसीत् ।
ਰਾਵ ਰੰਕ ਨਹਿ ਜਾਤ ਬਿਚਾਰਾ ॥
राव रंक नहि जात बिचारा ॥(उभौ) राजा भृत्यश्च (न भेदः) विचारयितुं शक्यते स्म।
ਤਾ ਕੌ ਲੋਗ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਕਰਿ ਮਾਨੈ ॥
ता कौ लोग न्रिपति करि मानै ॥जनाः तं राजा इति मन्यन्ते स्म
ਲਜਤ ਬਚਨ ਨ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਬਖਾਨੈ ॥੮॥
लजत बचन न न्रिपति बखानै ॥८॥हतश्च लाजराजः किञ्चिदब्रवीत्॥८॥
ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥द्वयम् : १.
ਰੰਕ ਰਾਜ ਐਸੇ ਕਰਾ ਦਿਯਾ ਰੰਕ ਕੌ ਰਾਜ ॥
रंक राज ऐसे करा दिया रंक कौ राज ॥एवं रङ्कं राजा कृत्वा रैङ्कं राज्याय दत्तवान्।
ਹ੍ਵੈ ਅਤੀਤ ਪਤਿ ਬਨ ਗਯੋ ਤਜਿ ਗਯੋ ਸਕਲ ਸਮਾਜ ॥੯॥
ह्वै अतीत पति बन गयो तजि गयो सकल समाज ॥९॥पतिः (राजा) सर्वान् राज्यसमाजं त्यक्त्वा साधुः भूत्वा बाणम् अगच्छत्। ९.
ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਦੋਇ ਸੌ ਚੌਰਾਸੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੨੮੪॥੫੪੧੨॥ਅਫਜੂੰ॥
इति स्री चरित्र पख्याने त्रिया चरित्रे मंत्री भूप संबादे दोइ सौ चौरासी चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥२८४॥५४१२॥अफजूं॥अत्र श्रीचरितोपख्यानस्य त्रियाचरितस्य मन्त्री भूप साम्बदस्य २८४तमस्य पात्रस्य समापनम्, सर्वं शुभम्। २८४.५४१२ इति । गच्छति
ਭੁਜੰਗ ਪ੍ਰਯਾਤ ਛੰਦ ॥
भुजंग प्रयात छंद ॥भुजंग प्रयात श्लोकः १.
ਹੁਤੋ ਏਕ ਰਾਜਾ ਪ੍ਰਜਾ ਸੈਨ ਨਾਮਾ ॥
हुतो एक राजा प्रजा सैन नामा ॥तत्र प्रजा सेन इति राजा आसीत् ।
ਪ੍ਰਜਾ ਪਾਲਨੀ ਧਾਮ ਤਾ ਕੇ ਸੁ ਬਾਮਾ ॥
प्रजा पालनी धाम ता के सु बामा ॥तस्य गृहे प्रजा पालनी नाम स्त्री आसीत् ।
ਪ੍ਰਜਾ ਲੋਗ ਜਾ ਕੀ ਸਭੈ ਆਨਿ ਮਾਨੈ ॥
प्रजा लोग जा की सभै आनि मानै ॥तस्य वशीकरणे सर्वे जनाः विश्वासं कृतवन्तः
ਤਿਸੈ ਦੂਸਰੋ ਜਾਨ ਰਾਜਾ ਪ੍ਰਮਾਨੈ ॥੧॥
तिसै दूसरो जान राजा प्रमानै ॥१॥ते च तं द्वितीयं राजानं मन्यन्ते स्म। १.
ਸੁਧਾ ਸੈਨ ਨਾਮਾ ਰਹੈ ਭ੍ਰਿਤ ਤਾ ਕੇ ॥
सुधा सैन नामा रहै भ्रित ता के ॥तस्य सुधा सेन इति भृत्यः आसीत् ।
ਰਹੈ ਰੀਝਿ ਬਾਲਾ ਲਖੈ ਨੈਨ ਵਾ ਕੇ ॥
रहै रीझि बाला लखै नैन वा के ॥तस्य सौन्दर्यं दृष्ट्वा राज्ञी मुग्धा अभवत् ।
ਨ ਹ੍ਵੈਹੈ ਨ ਹੈ ਨ ਬਿਧਾਤਾ ਬਨਾਯੋ ॥
न ह्वैहै न है न बिधाता बनायो ॥(तस्य इव) नास्ति, न अस्ति, न च प्रजापतिः निर्मितवान्।
ਨਰੀ ਨਾਗਨੀ ਗੰਧ੍ਰਬੀ ਕੋ ਨ ਜਾਯੋ ॥੨॥
नरी नागनी गंध्रबी को न जायो ॥२॥न कश्चित् नारिः, नग्निः, गन्धर्बी वा (एतादृशः व्यक्तिः) उत्पन्नः। २.
ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥चतुर्विंशतिः : १.
ਬਨਿਕ ਏਕ ਧਨਵਾਨ ਰਹਤ ਤਹ ॥
बनिक एक धनवान रहत तह ॥यत्र प्रजा संराजः शासनं करोति स्म,
ਪ੍ਰਜਾ ਸੈਨ ਨ੍ਰਿਪ ਰਾਜ ਕਰਤ ਜਹ ॥
प्रजा सैन न्रिप राज करत जह ॥तत्र एकः धनिकः पुरुषः निवसति स्म ।
ਸੁਮਤਿ ਮਤੀ ਤਾ ਕੀ ਇਕ ਕੰਨ੍ਯਾ ॥
सुमति मती ता की इक कंन्या ॥तस्य सुमति मति नाम कन्या आसीत्
ਧਰਨੀ ਤਲ ਕੇ ਭੀਤਰ ਧੰਨ੍ਰਯਾ ॥੩॥
धरनी तल के भीतर धंन्रया ॥३॥यः पृथिव्यां धन्यः अभवत्। ३.
ਸੁਧਾ ਸੈਨ ਤਿਨ ਜਬੈ ਨਿਹਾਰਾ ॥
सुधा सैन तिन जबै निहारा ॥यदा सः सुधा सेनम् अपश्यत्
ਹਰਿ ਅਰਿ ਸਰ ਤਾ ਕੇ ਤਨ ਮਾਰਾ ॥
हरि अरि सर ता के तन मारा ॥ततः काम देवः तस्य शरीरे बाणं निपातितवान्।
ਪਠੌ ਸਹਚਰੀ ਤਾਹਿ ਬੁਲਾਯੋ ॥
पठौ सहचरी ताहि बुलायो ॥(सः) दासीं आहूय तां आहूतवान्।
ਸੋ ਨਰ ਧਾਮ ਨ ਵਾ ਕੇ ਆਯੋ ॥੪॥
सो नर धाम न वा के आयो ॥४॥किन्तु सः पुरुषः तस्याः गृहं न आगतः। ४.
ਨਾਹਿ ਨਾਹਿ ਜਿਮਿ ਜਿਮਿ ਵਹ ਕਹੈ ॥
नाहि नाहि जिमि जिमि वह कहै ॥यथा सः न वदन् आसीत्,
ਤਿਮਿ ਤਿਮਿ ਹਠਿ ਇਸਤ੍ਰੀ ਕਰ ਗਹੈ ॥
तिमि तिमि हठि इसत्री कर गहै ॥क्रमेण तस्याः हठः अधिकाधिकं वर्धते स्म ।
ਅਧਿਕ ਦੂਤਕਾ ਤਹਾ ਪਠਾਵੈ ॥
अधिक दूतका तहा पठावै ॥(सः) तस्य समीपं बहूनि दासीः प्रेषितवान्।
ਕ੍ਯੋਹੂੰ ਧਾਮ ਮਿਤ੍ਰ ਨਹਿ ਆਵੈ ॥੫॥
क्योहूं धाम मित्र नहि आवै ॥५॥किन्तु कथञ्चित् (तत्) मित्रं तस्य गृहं न आगतः।5.
ਜ੍ਯੋਂ ਜ੍ਯੋਂ ਮਿਤ੍ਰ ਨ ਆਵੈ ਧਾਮਾ ॥
ज्यों ज्यों मित्र न आवै धामा ॥यथा सः मित्रः गृहं न आगच्छति स्म,
ਤ੍ਯੋਂ ਤ੍ਯੋਂ ਅਤਿ ਬ੍ਯਾਕੁਲ ਹ੍ਵੈ ਬਾਮਾ ॥
त्यों त्यों अति ब्याकुल ह्वै बामा ॥सा महिला अतीव चिन्तिता आसीत् ।
ਬਹੁ ਦੂਤਿਨ ਤੇ ਧਾਮ ਲੁਟਾਵੈ ॥
बहु दूतिन ते धाम लुटावै ॥(सा) दासीभ्यः बहूनि गृहाणि (धनार्थम्) लुण्ठयति स्म
ਪਲ ਪਲ ਪ੍ਰਤਿ ਤਿਹ ਧਾਮ ਪਠਾਵੈ ॥੬॥
पल पल प्रति तिह धाम पठावै ॥६॥काले काले च प्रतिपालः तस्याः गृहं प्रति (दासीः) प्रेषयति स्म। ६.
ਸਾਹ ਸੁਤਾ ਬਹੁ ਬਿਧਿ ਕਰਿ ਹਾਰੀ ॥
साह सुता बहु बिधि करि हारी ॥शहस्य पुत्री बहुप्रयत्नेन नष्टा,
ਸੁਧਾ ਸੈਨ ਸੌ ਭਈ ਨ ਯਾਰੀ ॥
सुधा सैन सौ भई न यारी ॥परन्तु सः सुधासेन इत्यनेन सह मित्रतां कर्तुं न शक्तवान् ।
ਤਬ ਅਬਲਾ ਇਹ ਮੰਤ੍ਰ ਪਕਾਯੋ ॥
तब अबला इह मंत्र पकायो ॥अथ (सः) अबला एवम् अचिन्तयत्
ਇਕ ਦੂਤੀ ਕਹ ਤਹਾ ਪਠਾਯੋ ॥੭॥
इक दूती कह तहा पठायो ॥७॥तस्मै च दूतं प्रेषितवान्।7.
ਚਲੀ ਚਲੀ ਸਹਚਰਿ ਤਹ ਗਈ ॥
चली चली सहचरि तह गई ॥सा दासी चरन्ती तत्र अगच्छत्
ਜਿਹ ਗ੍ਰਿਹ ਸੁਧਿ ਮਿਤਵਾ ਕੀ ਭਈ ॥
जिह ग्रिह सुधि मितवा की भई ॥यस्मिन् गृहे स मित्रं लब्धम्।
ਪਕਰਿ ਭੁਜਾ ਤੇ ਸੋਤ ਜਗਾਯੋ ॥
पकरि भुजा ते सोत जगायो ॥सः सुप्तं बाहुना उत्थापितवान्
ਚਲਹੁ ਅਬੈ ਨ੍ਰਿਪ ਤ੍ਰਿਯਹਿ ਬੁਲਾਯੋ ॥੮॥
चलहु अबै न्रिप त्रियहि बुलायो ॥८॥(उवाच च) आगच्छ, राज्ञः पत्नी (राज्ञी) त्वां आहूतवती।।8।
ਮੂਰਖ ਕਛੂ ਬਾਤ ਨਹਿ ਪਾਈ ॥
मूरख कछू बात नहि पाई ॥मूर्खः किमपि न अवगच्छत्।
ਸਹਚਰਿ ਤਹਾ ਸੰਗ ਕਰਿ ਲ੍ਯਾਈ ॥
सहचरि तहा संग करि ल्याई ॥दासी तं सह आनयत्।
ਬੈਠੀ ਸੁਤਾ ਸਾਹੁ ਕੀ ਜਹਾ ॥
बैठी सुता साहु की जहा ॥यत्र शाहस्य कन्या उपविष्टा आसीत्,
ਲੈ ਆਈ ਮਿਤਵਾ ਕਹ ਤਹਾ ॥੯॥
लै आई मितवा कह तहा ॥९॥सा स्वसखीं तत्र आनयत्। ९.
ਵਹਿ ਮੂਰਖ ਐਸੇ ਜਿਯ ਜਾਨਾ ॥
वहि मूरख ऐसे जिय जाना ॥सः मूर्खः मनसि एवम् एव चिन्तितवान्
ਸਾਹੁ ਸੁਤਾ ਕੋ ਛਲ ਨ ਪਛਾਨਾ ॥
साहु सुता को छल न पछाना ॥न च शहस्य कन्यायाः वञ्चनं अवगच्छति स्म।
ਰਾਨੀ ਅਟਕਿ ਸੁ ਮੁਹਿ ਪਰ ਗਈ ॥
रानी अटकि सु मुहि पर गई ॥(सः चिन्तितवान् यत्) राज्ञी मयि प्रेम्णा पतिता,