ਪੰਜਾਬੀ 
English 
پنجابی 
Español 
Français 
Deutsch 
Português 
Bahasa Indonesia 
Türkçe 
Tiếng Việt 
Filipino 
Svenska हिंदी संस्कृत 
Nederlands 
Română 
Magyar 
Polski 
Čeština 
Afrikaans 
Italiano Català 
Shqip 
Gaeilge Cymraeg 
Slovenčina 
Slovenščina 
Dansk 
Eesti 
Latviešu 
Lietuvių 
Norsk 
Malti 
Íslenska Galego 
Kreyòl Ayisyen 
Latin 
Bahasa Melayu 
Kiswahili 
Hrvatski 
Suomi 
Русский मराठी ગુજરાતી తెలుగు ಕನ್ನಡ தமிழ் മലയാളം 
বাংলা 
Ελληνικά 
日本語 
中文 اردو سنڌي 
فارسی 
العربية 
עברית 
한국어 श्री दसम् ग्रन्थः
पुटः - 224
ਅਮੁੰਨ ਮੁੰਨੇ ਅਹੇਹ ਹੇਹੇ ॥
अमुंन मुंने अहेह हेहे ॥न मुण्डितानां मुण्डनानां न पोषयत्, धक्काकान् न पोषयति स्म ।
ਵਿਰਚੰਨ ਨਾਰੀ ਤ ਸੁਖ ਕੇਹੇ ॥੨੩੩॥
विरचंन नारी त सुख केहे ॥२३३॥अचञ्चितान् वञ्चयति पतिव्रतान् व्यभिचारी करोति यस्मिन् गृहे स्त्रियाः आशङ्का वर्तते, कथं शान्तिः स्यात्।२३३।
ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥दोहरा
ਇਹ ਬਿਧਿ ਕੇਕਈ ਹਠ ਗਹਯੋ ਬਰ ਮਾਗਨ ਨ੍ਰਿਪ ਤੀਰ ॥
इह बिधि केकई हठ गहयो बर मागन न्रिप तीर ॥एवं कैकेयी राज्ञः वरस्य आग्रहं कुर्वन् आसीत्
ਅਤਿ ਆਤਰ ਕਿਆ ਕਹਿ ਸਕੈ ਬਿਧਯੋ ਕਾਮ ਕੇ ਤੀਰ ॥੨੩੪॥
अति आतर किआ कहि सकै बिधयो काम के तीर ॥२३४॥राजा अतीव व्याकुलः अभवत् किन्तु मनोहरपत्न्या सह आसक्तिः प्रेमदेवस्य (कामदेवस्य) आघातेन च सः किमपि वक्तुं न शक्तवान्।२३४।
ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥दोहरा
ਬਹੁ ਬਿਧਿ ਪਰ ਪਾਇਨ ਰਹੇ ਮੋਰੇ ਬਚਨ ਅਨੇਕ ॥
बहु बिधि पर पाइन रहे मोरे बचन अनेक ॥बहुधा पादयोः (राज्ञ्याः) पतित्वा अपि बहुवारं वचनं परिहरितुं प्रयतते।
ਗਹਿਅਉ ਹਠਿ ਅਬਲਾ ਰਹੀ ਮਾਨਯੋ ਬਚਨ ਨ ਏਕ ॥੨੩੫॥
गहिअउ हठि अबला रही मानयो बचन न एक ॥२३५॥राजा बहुधा राज्ञ्याः पादौ धारयन् प्रतिज्ञातः पश्चात्तापं कृत्वा, परन्तु सा महिला स्वस्य दुर्बलतां दर्शयन् (सुलिङ्गस्य) स्वस्य आग्रहे तिष्ठति स्म, राज्ञः किमपि अनुरोधं न स्वीकृतवती।235।
ਬਰ ਦਯੋ ਮੈ ਛੋਰੇ ਨਹੀ ਤੈਂ ਕਰਿ ਕੋਟਿ ਉਪਾਇ ॥
बर दयो मै छोरे नही तैं करि कोटि उपाइ ॥(ककै वदति-) त्वं मे वर्षा ददासि, अहं न त्यजामि (यद्यपि) त्वं कोटिप्रमाणानि करोषि।
ਘਰ ਮੋ ਸੁਤ ਕਉ ਦੀਜੀਐ ਬਨਬਾਸੈ ਰਘੁਰਾਇ ॥੨੩੬॥
घर मो सुत कउ दीजीऐ बनबासै रघुराइ ॥२३६॥न त्यक्ष्यामि वरान् प्राप्य कोटिप्रयत्नाः । मम पुत्राय राज्यं दत्त्वा रामं प्रव्रजयेत् ॥२३६॥
ਭੂਪ ਧਰਨਿ ਬਿਨ ਬੁਧਿ ਗਿਰਯੋ ਸੁਨਤ ਬਚਨ ਤ੍ਰਿਯ ਕਾਨ ॥
भूप धरनि बिन बुधि गिरयो सुनत बचन त्रिय कान ॥श्रुत्वा तस्यां वचनं श्रोत्रेण राजा पतितः अशुद्धः ।
ਜਿਮ ਮ੍ਰਿਗੇਸ ਬਨ ਕੇ ਬਿਖੈ ਬਧਯੋ ਬਧ ਕਰਿ ਬਾਨ ॥੨੩੭॥
जिम म्रिगेस बन के बिखै बधयो बध करि बान ॥२३७॥इति भार्यायाः वचनं श्रुत्वा राजा मूर्च्छितः भूमौ पतितः वने बाणविद्धसिंह इव ॥२३७॥
ਤਰਫਰਾਤ ਪ੍ਰਿਥਵੀ ਪਰਯੋ ਸੁਨਿ ਬਨ ਰਾਮ ਉਚਾਰ ॥
तरफरात प्रिथवी परयो सुनि बन राम उचार ॥बाणं प्रति रामप्रेषणं श्रुत्वा (राजा) पीडितः भूमौ पतितः
ਪਲਕ ਪ੍ਰਾਨ ਤਯਾਗੇ ਤਜਤ ਮਧਿ ਸਫਰਿ ਸਰ ਬਾਰ ॥੨੩੮॥
पलक प्रान तयागे तजत मधि सफरि सर बार ॥२३८॥निर्वासनं मेषं वा श्रुत्वा राजा विकुच्य जलाद् मत्स्यस्य पिण्डी इव अन्तिमं निःश्वसन् पृथिव्यां पतितः।२३८।
ਰਾਮ ਨਾਮ ਸ੍ਰਵਨਨ ਸੁਣਯੋ ਉਠਿ ਥਿਰ ਭਯੋ ਸੁਚੇਤ ॥
राम नाम स्रवनन सुणयो उठि थिर भयो सुचेत ॥(राजा) श्रवणेन रामनाम श्रुत्वा सद्यः सजगः उपविष्टः ।
ਜਨੁ ਰਣ ਸੁਭਟ ਗਿਰਯੋ ਉਠਯੋ ਗਹਿ ਅਸ ਨਿਡਰ ਸੁਚੇਤ ॥੨੩੯॥
जनु रण सुभट गिरयो उठयो गहि अस निडर सुचेत ॥२३९॥रामनाम पुनः श्रुत्वा राजा चेतनाम् आगत्य मूर्च्छितः सन् युद्धे पतन् योद्धा इव उत्थाय चैतन्यः भूत्वा खड्गं धारयन् पुनः उत्तिष्ठति स्म।२३९।
ਪ੍ਰਾਨ ਪਤਨ ਨ੍ਰਿਪ ਬਰ ਸਹੋ ਧਰਮ ਨ ਛੋਰਾ ਜਾਇ ॥
प्रान पतन न्रिप बर सहो धरम न छोरा जाइ ॥प्राणानां मरणं राज्ञा वहति स्म, धर्मः तु त्यक्तुं न शक्यते ।
ਦੈਨ ਕਹੇ ਜੋ ਬਰ ਹੁਤੇ ਤਨ ਜੁਤ ਦਏ ਉਠਾਇ ॥੨੪੦॥
दैन कहे जो बर हुते तन जुत दए उठाइ ॥२४०॥राजा स्वधर्मस्य परित्यागं न तु मृत्युं स्वीकृतवान्, प्रतिज्ञातं वरं च दत्त्वा रामं निर्वासितवान्।२४०।
ਕੇਕਈ ਬਾਚ ਨ੍ਰਿਪੋ ਬਾਚ ॥
केकई बाच न्रिपो बाच ॥कैकेयस्य राज्ञः च भाषणानि।
ਬਸਿਸਟ ਸੋਂ ॥
बसिसट सों ॥वसिष्ठाय सम्बोधितः : १.
ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥दोहरा
ਰਾਮ ਪਯਾਨੋ ਬਨ ਕਰੈ ਭਰਥ ਕਰੈ ਠਕੁਰਾਇ ॥
राम पयानो बन करै भरथ करै ठकुराइ ॥रामं वनवासं कृत्वा भारतं राज्यं ददातु |
ਬਰਖ ਚਤਰ ਦਸ ਕੇ ਬਿਤੇ ਫਿਰਿ ਰਾਜਾ ਰਘੁਰਾਇ ॥੨੪੧॥
बरख चतर दस के बिते फिरि राजा रघुराइ ॥२४१॥चतुर्दशवर्षेभ्यः परं रामः पुनः राजा भविष्यति।२४१।
ਕਹੀ ਬਸਿਸਟ ਸੁਧਾਰ ਕਰਿ ਸ੍ਰੀ ਰਘੁਬਰ ਸੋ ਜਾਇ ॥
कही बसिसट सुधार करि स्री रघुबर सो जाइ ॥वसिष्ठः एवम् एव रामं प्रति उन्नतरूपेण अवदत्,
ਬਰਖ ਚਤੁਰਦਸ ਭਰਥ ਨ੍ਰਿਪ ਪੁਨਿ ਨ੍ਰਿਪ ਸ੍ਰੀ ਰਘੁਰਾਇ ॥੨੪੨॥
बरख चतुरदस भरथ न्रिप पुनि न्रिप स्री रघुराइ ॥२४२॥चतुर्दश वर्षाणि भारतं राज्यं ततः परं त्वं राजा भविष्यसि ॥२४२॥
ਸੁਨਿ ਬਸਿਸਟ ਕੋ ਬਚ ਸ੍ਰਵਣ ਰਘੁਪਤਿ ਫਿਰੇ ਸਸੋਗ ॥
सुनि बसिसट को बच स्रवण रघुपति फिरे ससोग ॥वसिष्ठस्य वचनं श्रुत्वा राम (रघुवीर) दुःखितहृदयेन प्रस्थितवान्,
ਉਤ ਦਸਰਥ ਤਨ ਕੋ ਤਜਯੋ ਸ੍ਰੀ ਰਘੁਬੀਰ ਬਿਯੋਗ ॥੨੪੩॥
उत दसरथ तन को तजयो स्री रघुबीर बियोग ॥२४३॥अस्मिन् पार्श्वे च राजा। रामवियोगं न सहन्, अन्तिमं निःश्वसति स्म।२४३।
ਸੋਰਠਾ ॥
सोरठा ॥सोर्था
ਗ੍ਰਹਿ ਆਵਤ ਰਘੁਰਾਇ ਸਭੁ ਧਨ ਦੀਯੋ ਲੁਟਾਇ ਕੈ ॥
ग्रहि आवत रघुराइ सभु धन दीयो लुटाइ कै ॥स्थानं प्राप्य रामो दानेन सर्वं धनं दत्तवान् ।
ਕਟਿ ਤਰਕਸੀ ਸੁਹਾਇ ਬੋਲਤ ਭੇ ਸੀਅ ਸੋ ਬਚਨ ॥੨੪੪॥
कटि तरकसी सुहाइ बोलत भे सीअ सो बचन ॥२४४॥कटिबन्धं च कूपं सीतां प्रोवाच २४४
ਸੁਨਿ ਸੀਅ ਸੁਜਸ ਸੁਜਾਨ ਰਹੌ ਕੌਸਲਿਆ ਤੀਰ ਤੁਮ ॥
सुनि सीअ सुजस सुजान रहौ कौसलिआ तीर तुम ॥हे ज्ञानी सीता ! त्वं कौशल्या सह तिष्ठसि।
ਰਾਜ ਕਰਉ ਫਿਰਿ ਆਨ ਤੋਹਿ ਸਹਿਤ ਬਨਬਾਸ ਬਸਿ ॥੨੪੫॥
राज करउ फिरि आन तोहि सहित बनबास बसि ॥२४५॥निर्वासनानन्तरं च त्वया सह पुनः शासनं करिष्यामि २४५।
ਸੀਤਾ ਬਾਚ ਰਾਮ ਸੋਂ ॥
सीता बाच राम सों ॥राम सम्बोधित सीता भाषण : १.
ਸੋਰਠਾ ॥
सोरठा ॥सोर्था
ਮੈ ਨ ਤਜੋ ਪੀਅ ਸੰਗਿ ਕੈਸੋਈ ਦੁਖ ਜੀਅ ਪੈ ਪਰੋ ॥
मै न तजो पीअ संगि कैसोई दुख जीअ पै परो ॥न शक्नोमि त्यक्तुं प्रियसङ्गं महादुःखं भवितव्यम् अपि ।
ਤਨਕ ਨ ਮੋਰਉ ਅੰਗਿ ਅੰਗਿ ਤੇ ਹੋਇ ਅਨੰਗ ਕਿਨ ॥੨੪੬॥
तनक न मोरउ अंगि अंगि ते होइ अनंग किन ॥२४६॥एतदर्थं न संशयः यदि मम अङ्गानि छिन्नानि सन्ति तर्हि अहं किञ्चित् पश्चात्तापं न करिष्यामि न च तत् मत्वा दुःखं करिष्यामि।२४६।
ਰਾਮ ਬਾਚ ਸੀਤਾ ਪ੍ਰਤਿ ॥
राम बाच सीता प्रति ॥सीतामुद्दिश्य रामस्य भाषणम् : १.
ਮਨੋਹਰ ਛੰਦ ॥
मनोहर छंद ॥मनोहर स्तन्जा
ਜਉ ਨ ਰਹਉ ਸਸੁਰਾਰ ਕ੍ਰਿਸੋਦਰ ਜਾਹਿ ਪਿਤਾ ਗ੍ਰਿਹ ਤੋਹਿ ਪਠੈ ਦਿਉ ॥
जउ न रहउ ससुरार क्रिसोदर जाहि पिता ग्रिह तोहि पठै दिउ ॥हे कृशकटिम् ! यदि त्वं श्वशुरैः सह स्थातुं न रोचसे तर्हि अहं त्वां पितुः गृहं प्रेषयिष्यामि ।
ਨੈਕ ਸੇ ਭਾਨਨ ਤੇ ਹਮ ਕਉ ਜੋਈ ਠਾਟ ਕਹੋ ਸੋਈ ਗਾਠ ਗਿਠੈ ਦਿਉ ॥
नैक से भानन ते हम कउ जोई ठाट कहो सोई गाठ गिठै दिउ ॥अहं च भवद्भ्यः रोचमानं व्यवस्थां करिष्यामि, मम पक्षतः आक्षेपः न भविष्यति
ਜੇ ਕਿਛੁ ਚਾਹ ਕਰੋ ਧਨ ਕੀ ਟੁਕ ਮੋਹ ਕਹੋ ਸਭ ਤੋਹਿ ਉਠੈ ਦਿਉ ॥
जे किछु चाह करो धन की टुक मोह कहो सभ तोहि उठै दिउ ॥यदि ते किञ्चित् धनं प्राप्तुम् इच्छसि तर्हि स्पष्टं ब्रूहि, अहं भवतः इच्छानुसारं धनं दास्यामि
ਕੇਤਕ ਅਉਧ ਕੋ ਰਾਜ ਸਲੋਚਨ ਰੰਕ ਕੋ ਲੰਕ ਨਿਸੰਕ ਲੁਟੈ ਦਿਉ ॥੨੪੭॥
केतक अउध को राज सलोचन रंक को लंक निसंक लुटै दिउ ॥२४७॥हे सुन्दरनेत्रे ! केवलं कालकारकः एव अस्ति । यदि त्वं सम्मतं दास्यामि दीनानां कृते लङ्कापुरीवं धनपूर्णं पुरम् ॥२४७॥
ਘੋਰ ਸੀਆ ਬਨ ਤੂੰ ਸੁ ਕੁਮਾਰ ਕਹੋ ਹਮ ਸੋਂ ਕਸ ਤੈ ਨਿਬਹੈ ਹੈ ॥
घोर सीआ बन तूं सु कुमार कहो हम सों कस तै निबहै है ॥हे सीता ! वनजीवनं क्लेशपूर्णं राजकुमारी च त्वं कथयसि कथं तत्र गमिष्यसि ।
ਗੁੰਜਤ ਸਿੰਘ ਡਕਾਰਤ ਕੋਲ ਭਯਾਨਕ ਭੀਲ ਲਖੈ ਭ੍ਰਮ ਐਹੈ ॥
गुंजत सिंघ डकारत कोल भयानक भील लखै भ्रम ऐहै ॥सिंहाः तत्र गर्जन्ति, तत्र घोराः कौलाः, भीलाः, यं दृष्ट्वा भीताः।
ਸੁੰਕਤ ਸਾਪ ਬਕਾਰਤ ਬਾਘ ਭਕਾਰਤ ਭੂਤ ਮਹਾ ਦੁਖ ਪੈਹੈ ॥
सुंकत साप बकारत बाघ भकारत भूत महा दुख पैहै ॥तत्र नागाः श्वसन्ति, व्याघ्राः गरजन्ति, तत्र च अत्यन्तं पीडिताः भूताः, दानवः च सन्ति।
ਤੂੰ ਸੁ ਕੁਮਾਰ ਰਚੀ ਕਰਤਾਰ ਬਿਚਾਰ ਚਲੇ ਤੁਹਿ ਕਿਉਾਂ ਬਨਿ ਐਹੈ ॥੨੪੮॥
तूं सु कुमार रची करतार बिचार चले तुहि किउां बनि ऐहै ॥२४८॥भगवता त्वां सुकुमारं कृतम् आसीत्, किञ्चित्कालं चिन्तय, किमर्थं त्वं वनं गन्तव्यम् इति २४८।
ਸੀਤਾ ਵਾਚ ਰਾਮ ਸੋਂ ॥
सीता वाच राम सों ॥राम सम्बोधित सीता भाषण : १.
ਮਨੋਹਰ ਛੰਦ ॥
मनोहर छंद ॥मनोहर स्तन्जा