श्री दसम् ग्रन्थः

पुटः - 763


ਹੋ ਸਕਲ ਤੁਪਕ ਕੇ ਨਾਮ ਪ੍ਰਬੀਨ ਪਛਾਨੀਐ ॥੮੩੩॥
हो सकल तुपक के नाम प्रबीन पछानीऐ ॥८३३॥

प्रथमं “तरंग-राजनी” शब्दं वदन् ततः अन्ते “जाचार-नायकं शत्रुश्च” इति शब्दं योजयित्वा हे कुशलजनाः ! तुपकस्य सर्वाणि नामानि विद्धि।८३३।

ਨਦੀ ਨ੍ਰਿਪਨਿਨੀ ਮੁਖ ਤੇ ਆਦਿ ਬਖਾਨੀਐ ॥
नदी न्रिपनिनी मुख ते आदि बखानीऐ ॥

प्रथमं 'नादीनिर्पाणिनी' (गंगानद्याः भूमिः) मुखात् बखानां कुरुत।

ਜਾ ਚਰ ਕਹਿ ਨਾਇਕ ਪਦ ਬਹੁਰਿ ਪ੍ਰਮਾਨੀਐ ॥
जा चर कहि नाइक पद बहुरि प्रमानीऐ ॥

ततः 'जा चारनायक' इति पदं योजयतु ।

ਸਤ੍ਰੁ ਸਬਦ ਕੋ ਤਾ ਕੇ ਅੰਤਿ ਉਚਾਰੀਐ ॥
सत्रु सबद को ता के अंति उचारीऐ ॥

तस्य अन्ते 'सत्रु' इति शब्दस्य उच्चारणं कुरुत।

ਹੋ ਸਕਲ ਤੁਪਕ ਕੇ ਨਾਮ ਚਤੁਰ ਚਿਤਿ ਧਾਰੀਐ ॥੮੩੪॥
हो सकल तुपक के नाम चतुर चिति धारीऐ ॥८३४॥

प्रथमं नादि-नराप्नि इति शब्दं वदन् जाचार-नायक-शत्रु इति शब्दान् उच्चारय एवं प्रकारेण तुपकस्य सर्वाणि नामानि मनसि स्वीकरोतु।८३४।

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपाई

ਆਦਿ ਜਮੁਨਨੀ ਸਬਦ ਉਚਾਰੋ ॥
आदि जमुननी सबद उचारो ॥

प्रथमं 'जमुन्नी' (ठोस पृथिवी) शब्दस्य उच्चारणं कुर्वन्तु।

ਜਾ ਚਰ ਕਹਿ ਨਾਇਕ ਪਦ ਡਾਰੋ ॥
जा चर कहि नाइक पद डारो ॥

(ततः) 'जा चार नायक' इति शब्दान् योजयतु।

ਸਤ੍ਰੁ ਸਬਦ ਕੋ ਬਹੁਰਿ ਭਣਿਜੈ ॥
सत्रु सबद को बहुरि भणिजै ॥

ततः (अन्ते) 'सत्रु' इति शब्दं पठन्तु।

ਨਾਮ ਤੁਫੰਗ ਚੀਨ ਚਿਤ ਲਿਜੈ ॥੮੩੫॥
नाम तुफंग चीन चित लिजै ॥८३५॥

प्रथमं “यमुनानी” इति शब्दं उक्त्वा “जाचार-नायक-शत्रु” इति शब्दं उच्चारयित्वा तुपकस्य नामानि मनसि परिचिनोतु।८३५।

ਕਾਲਿੰਦ੍ਰਨਿਨੀ ਆਦਿ ਉਚਰੀਐ ॥
कालिंद्रनिनी आदि उचरीऐ ॥

प्रथमं 'कलिन्द्रानिनी' (जमुना नदीभूमिः) इति शब्दं वदतु।

ਜਾ ਚਰ ਕਹਿ ਨਾਇਕ ਪਦ ਡਰੀਐ ॥
जा चर कहि नाइक पद डरीऐ ॥

(ततः) 'जा चार नायक' इति पदं योजयतु।

ਸਤ੍ਰੁ ਸਬਦ ਕੋ ਬਹੁਰਿ ਬਖਾਨੋ ॥
सत्रु सबद को बहुरि बखानो ॥

अथ शत्रुशब्दं पठन्तु ।

ਸਭ ਸ੍ਰੀ ਨਾਮ ਤੁਪਕ ਕੇ ਜਾਨੋ ॥੮੩੬॥
सभ स्री नाम तुपक के जानो ॥८३६॥

“जाचार-नायक-शत्रु” इति प्रथमं कालिन्द्रीशब्दं उक्त्वा तुपकस्य सर्वाणि नामानि अवगन्तुम्।८३६।

ਕਿਸਨ ਬਲਭਿਨਿ ਆਦਿ ਭਣਿਜੈ ॥
किसन बलभिनि आदि भणिजै ॥

प्रथमं 'किसान बलभिनी' (जमुना नदीभूमिः) इति वचनं वदतु।

ਜਾ ਚਰ ਕਹਿ ਨਾਇਕ ਪਦ ਦਿਜੈ ॥
जा चर कहि नाइक पद दिजै ॥

(ततः) 'जा चार नायक' शब्दों का उच्चारण करें।

ਸਤ੍ਰੁ ਸਬਦ ਕੋ ਬਹੁਰਿ ਬਖਾਨੀਐ ॥
सत्रु सबद को बहुरि बखानीऐ ॥

ततः 'सत्रु' इति शब्दं योजयतु।

ਸਭ ਸ੍ਰੀ ਨਾਮ ਤੁਪਕ ਕੇ ਜਾਨੀਐ ॥੮੩੭॥
सभ स्री नाम तुपक के जानीऐ ॥८३७॥

प्रथमं “कृशन-बॉल-भननी” इति शब्दं उक्त्वा “जाचार-नायक-शत्रु” इति शब्दान् उच्चारयन्तु, तुपकस्य सर्वाणि नामानि च ज्ञातव्यम्।८३७।

ਬਸੁਦੇਵਜ ਬਲਭਨਨਿ ਭਾਖੋ ॥
बसुदेवज बलभननि भाखो ॥

प्रथमं ‘बासुदेवाज बलभननी’ (जम्ना नदीभूमिः) इति शब्दान् जपत।

ਜਾ ਚਰ ਕਹਿ ਨਾਇਕ ਪਦ ਰਾਖੋ ॥
जा चर कहि नाइक पद राखो ॥

(ततः) 'जा चार नायक' पद रखें।

ਸਭ ਸ੍ਰੀ ਨਾਮ ਤੁਪਕ ਕੇ ਜਾਨੋ ॥
सभ स्री नाम तुपक के जानो ॥

सर्वे तुपकस्य नाम मन्यन्ते (तत्) ।

ਯਾ ਮੈ ਭੇਦ ਏਕ ਨਹੀ ਮਾਨੋ ॥੮੩੮॥
या मै भेद एक नही मानो ॥८३८॥

प्रथमं “वासुदेवज-वल्लभ्नि” इति शब्दं उच्चारयित्वा “जाचारनायक” इति शब्दान् योजयित्वा तुपकस्य सर्वाणि नामानि निर्विवादं ज्ञातव्यानि।८३८।

ਅੜਿਲ ॥
अड़िल ॥

अरिल्

ਸਕਲ ਨਾਮ ਬਸੁਦੇਵ ਕੇ ਆਦਿ ਉਚਾਰੀਐ ॥
सकल नाम बसुदेव के आदि उचारीऐ ॥

प्रथमं 'बासुदेव' इति सर्वाणि नामानि जपन्तु।

ਜਾ ਬਲਭਨੀ ਤਾ ਪਾਛੇ ਪਦ ਡਾਰੀਐ ॥
जा बलभनी ता पाछे पद डारीऐ ॥

तदनन्तरं 'जा बलभनी' (जम्ना नदी) इति पदं योजयन्तु ।

ਜਾ ਚਰ ਕਹਿ ਰਿਪੁ ਸਬਦ ਬਹੁਰਿ ਤਿਹ ਭਾਖੀਐ ॥
जा चर कहि रिपु सबद बहुरि तिह भाखीऐ ॥

ततः 'जा चार रिपु' इति वचनं पठन्तु।

ਹੋ ਚੀਨਿ ਤੁਪਕ ਕੇ ਨਾਮ ਚਤੁਰ ਚਿਤਿ ਰਾਖੀਐ ॥੮੩੯॥
हो चीनि तुपक के नाम चतुर चिति राखीऐ ॥८३९॥

प्रथमं “वासुदेव” इत्यस्य सर्वाणि नामानि वदन्, ततः “जा वल्लभ्णी” इति शब्दान् योजयित्वा तदनन्तरं “जाचार्” “रिपु” इति शब्दान् योजयित्वा, तुपकस्य नामानि चतुराईपूर्वकं परिचिनोतु।८३९।

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपाई

ਸਿਆਮ ਬਲਭਾ ਆਦਿ ਬਖਾਨੋ ॥
सिआम बलभा आदि बखानो ॥

प्रथमं 'सियां बलभा' (जमुना नदीभूमिः) इति वदन्तु।

ਜਾ ਚਰ ਕਹਿ ਨਾਇਕ ਪਦੁ ਠਾਨੋ ॥
जा चर कहि नाइक पदु ठानो ॥

जा चार नायक' पोस्ट जोड़े।

ਸਤ੍ਰੁ ਸਬਦ ਕੋ ਬਹੁਰਿ ਬਖਾਨਹੁ ॥
सत्रु सबद को बहुरि बखानहु ॥

ततः 'सत्रु' इति शब्दस्य उच्चारणं कुरुत।

ਸਭ ਸ੍ਰੀ ਨਾਮ ਤੁਪਕ ਕੇ ਜਾਨਹੁ ॥੮੪੦॥
सभ स्री नाम तुपक के जानहु ॥८४०॥

“शायम-वल्लभा” इति प्रथमं वचनं कृत्वा “जाचार-नायक-शत्रु” इति शब्दान् उच्चारयित्वा तुपकस्य सर्वाणि नामानि ज्ञातव्यानि।८४०।

ਮੁਸਲੀਧਰ ਬਲਭਾ ਬਖਾਨਹੁ ॥
मुसलीधर बलभा बखानहु ॥

प्रथमं 'मुस्लीधर बलभा' इति वचनम् ।

ਜਾ ਚਰ ਕਹਿ ਪਤਿ ਸਬਦ ਪ੍ਰਮਾਨਹੁ ॥
जा चर कहि पति सबद प्रमानहु ॥

(ततः) 'जा चार पति' इति शब्दान् योजयतु।

ਸਤ੍ਰੁ ਸਬਦ ਕੋ ਬਹੁਰਿ ਭਣੀਜੈ ॥
सत्रु सबद को बहुरि भणीजै ॥

ततः 'सत्रु' इति शब्दस्य उच्चारणं कुरुत।

ਜਾਨ ਨਾਮ ਤੁਪਕ ਕੋ ਲੀਜੈ ॥੮੪੧॥
जान नाम तुपक को लीजै ॥८४१॥

“जाचार-पति-शत्रु” इति प्रथमं “मुस्लीधर-वल्लभा” इति वचनं उक्त्वा तुपकस्य सर्वाणि नामानि ज्ञातव्यानि।८४१।

ਬਾਪੁਰਧਰ ਬਲਭਾ ਪ੍ਰਮਾਨੋ ॥
बापुरधर बलभा प्रमानो ॥

(प्रथम) 'बापुरधर बलभा' (शब्द) कहें।

ਜਾ ਚਰ ਕਹਿ ਪਤਿ ਸਬਦਹਿ ਠਾਨੋ ॥
जा चर कहि पति सबदहि ठानो ॥

(ततः) 'जा चार पति' इति शब्दान् योजयतु।

ਸਤ੍ਰੁ ਸਬਦ ਕੋ ਬਹੁਰਿ ਉਚਰੀਐ ॥
सत्रु सबद को बहुरि उचरीऐ ॥

अथ शत्रुशब्दं पठन्तु ।

ਸਬ ਜੀਅ ਨਾਮ ਤੁਪਕ ਕੇ ਧਰੀਐ ॥੮੪੨॥
सब जीअ नाम तुपक के धरीऐ ॥८४२॥

प्रथमं “बापूरधर-वल्लभा” इति वचनं कृत्वा “जाचार-पति-शत्रु” इति शब्दं योजयित्वा तुपकस्य सर्वाणि नामानि ज्ञातव्यानि।८४२।

ਬੰਸੀਧਰ ਧਰਨਿਨਿ ਪਦ ਦਿਜੈ ॥
बंसीधर धरनिनि पद दिजै ॥

प्रथमं 'बंसीधर धारिणी' (किसानस्य कल्पिता नदीतटभूमिः) इति शब्दान् स्थापयतु।

ਜਾ ਚਰ ਕਹਿ ਪਤਿ ਸਬਦ ਭਣਿਜੈ ॥
जा चर कहि पति सबद भणिजै ॥

अथ 'जा चार पति' इति वचनम् ।

ਸਤ੍ਰੁ ਸਬਦ ਕੋ ਬਹੁਰਿ ਬਖਾਨੋ ॥
सत्रु सबद को बहुरि बखानो ॥

ततः 'सत्रु' इति शब्दस्य उच्चारणं कुरुत।

ਸਭ ਸ੍ਰੀ ਨਾਮ ਤੁਪਕ ਪਹਿਚਾਨੋ ॥੮੪੩॥
सभ स्री नाम तुपक पहिचानो ॥८४३॥

प्रथमं “वंशीधर” इति उच्चारयित्वा ततः “धरणी” इति, ततः परं “शत्रुशब्दं वदन् “जाचारपति” इति योजयित्वा, तुपकस्य नाम परिचिनोतु।८४३।

ਬਿਸੁਇਸ ਬਲਭਾਦਿ ਪਦ ਦੀਜੈ ॥
बिसुइस बलभादि पद दीजै ॥

प्रथम श्लोक 'बिसुईस बालभादी' जप।

ਜਾ ਚਰ ਕਹਿ ਪਤਿ ਸਬਦ ਭਣੀਜੈ ॥
जा चर कहि पति सबद भणीजै ॥

(ततः) 'जा चार पति' शब्द जप।

ਸਤ੍ਰੁ ਸਬਦ ਕੋ ਬਹੁਰਿ ਬਖਾਨੋ ॥
सत्रु सबद को बहुरि बखानो ॥

ततः 'सत्रु' इति शब्दस्य उच्चारणं कुरुत।

ਸਭ ਸ੍ਰੀ ਨਾਮ ਤੁਪਕ ਕੇ ਜਾਨੋ ॥੮੪੪॥
सभ स्री नाम तुपक के जानो ॥८४४॥

“विश्व-ईश-वल्लभा” इति वचनं उच्चारयित्वा “जचर-पति-शत्रु” इति शब्दं योजयित्वा तुपकस्य सर्वाणि नामानि ज्ञातव्यानि।८४४।