श्री दसम् ग्रन्थः

पुटः - 577


ਕਿ ਘਲੈਤਿ ਘਾਯੰ ॥
कि घलैति घायं ॥

ते कुत्रचित् व्यथयन्ति स्म, .

ਕਿ ਝਲੇਤਿ ਚਾਯੰ ॥
कि झलेति चायं ॥

(परव्रणाः) क्रोधेन दुःखं प्राप्नुवन्ति, २.

ਕਿ ਡਿਗੈਤਿ ਧੁਮੀ ॥
कि डिगैति धुमी ॥

ते मर्दनकारणात् पतन्ति

ਕਿ ਝੁਮੈਤਿ ਝੁਮੀ ॥੨੫੯॥
कि झुमैति झुमी ॥२५९॥

प्रहाराः सुखेन सहन्ते, डुलन्तः गर्जन्तः च पतन्ति योद्धाः।259।

ਕਿ ਛਡੈਤਿ ਹੂਹੰ ॥
कि छडैति हूहं ॥

क्वचित् (क्षतयोधाः) क्षुधार्ताः,

ਕਿ ਸੁਭੇਤਿ ਬ੍ਰਯੂਹੰ ॥
कि सुभेति ब्रयूहं ॥

विवाहे अलङ्कृतः, २.

ਕਿ ਡਿਗੈਤਿ ਚੇਤੰ ॥
कि डिगैति चेतं ॥

पतिताः चेतनाः भवन्ति

ਕਿ ਨਚੇਤਿ ਪ੍ਰੇਤੰ ॥੨੬੦॥
कि नचेति प्रेतं ॥२६०॥

असंख्यात्मनां सम्पर्कं कृत्वा योद्धाः शोचन्ति, ते अचेतनाः भूत्वा पतन्ति, भूताः नृत्यन्ति।२६०।

ਕਿ ਬੁਠੇਤਿ ਬਾਣੰ ॥
कि बुठेति बाणं ॥

कुत्रचित् ते बाणान् विदारयन्ति, .

ਕਿ ਜੁਝੇਤਿ ਜੁਆਣੰ ॥
कि जुझेति जुआणं ॥

युवकाः युध्यन्ति, २.

ਕਿ ਮਥੇਤਿ ਨੂਰੰ ॥
कि मथेति नूरं ॥

(तेषां) शिरसि प्रकाशः अस्ति, .

ਕਿ ਤਕੇਤਿ ਹੂਰੰ ॥੨੬੧॥
कि तकेति हूरं ॥२६१॥

योधाः बाणग्राह्य युध्यन्ति, सर्वमुखेषु सौन्दर्यं दीप्तं स्वर्गकन्याश्च योद्धान् पश्यन्ति।२६१।

ਕਿ ਜੁਜੇਤਿ ਹਾਥੀ ॥
कि जुजेति हाथी ॥

कुत्रचित् गजारुह्य युध्यन्ति, ।

ਕਿ ਸਿਝੇਤਿ ਸਾਥੀ ॥
कि सिझेति साथी ॥

(समीपस्थाः) सहचराः हन्ति, २.

ਕਿ ਭਗੇਤਿ ਵੀਰੰ ॥
कि भगेति वीरं ॥

(ते) योद्धा पलायिताः

ਕਿ ਲਗੇਤਿ ਤੀਰੰ ॥੨੬੨॥
कि लगेति तीरं ॥२६२॥

शत्रून् हत्वा गजैः सह युध्यन्ति, बाणैः आहताः पलायन्ते।।२६२।

ਕਿ ਰਜੇਤਿ ਰੋਸੰ ॥
कि रजेति रोसं ॥

क्वचित् क्रोधपूर्णं, २.

ਕਿ ਤਜੇਤਿ ਹੋਸੰ ॥
कि तजेति होसं ॥

चैतन्यं परित्यक्तं, .

ਕਿ ਖੁਲੇਤਿ ਕੇਸੰ ॥
कि खुलेति केसं ॥

प्रकरणाः उद्घाटिताः सन्ति, .

ਕਿ ਡੁਲੇਤਿ ਭੇਸੰ ॥੨੬੩॥
कि डुलेति भेसं ॥२६३॥

योद्धा अचेतनाः शयनं कुर्वन्ति, तेषां क्रोधेन केशाः शिथिलाः, तेषां वेषाः क्षतिग्रस्ताः च।२६३।

ਕਿ ਜੁਝੇਤਿ ਹਾਥੀ ॥
कि जुझेति हाथी ॥

कुत्रचित् गजेषु युध्यन्ति, २.

ਕਿ ਲੁਝੇਤਿ ਸਾਥੀ ॥
कि लुझेति साथी ॥

(तेषां) सहचराः युद्धं कुर्वन्तः मृताः,

ਕਿ ਛੁਟੇਤਿ ਤਾਜੀ ॥
कि छुटेति ताजी ॥

अश्वाः शिथिलाः सन्ति, २.

ਕਿ ਗਜੇਤਿ ਗਾਜੀ ॥੨੬੪॥
कि गजेति गाजी ॥२६४॥

गजैः सह युद्धं कुर्वन्तः चिन्तकाः नष्टाः, अश्वाः मुक्ततया भ्रमन्ति, चिन्तकाः च गर्जन्ति । २६४ इति ।

ਕਿ ਘੁੰਮੀਤਿ ਹੂਰੰ ॥
कि घुंमीति हूरं ॥

कुत्रचित् हूराः भ्रमन्ति, .

ਕਿ ਭੁੰਮੀਤਿ ਪੂਰੰ ॥
कि भुंमीति पूरं ॥

(तेषां) पृथिवी पूरिता, .

ਕਿ ਜੁਝੇਤਿ ਵੀਰੰ ॥
कि जुझेति वीरं ॥

वीराः हन्ति, २.

ਕਿ ਲਗੇਤਿ ਤੀਰੰ ॥੨੬੫॥
कि लगेति तीरं ॥२६५॥

स्वर्गा कन्याः समग्रं पृथिवीं भ्रमन्ति, बाणैः आहताः योद्धाः शहादतम् आलिंगयन्ति।२६५।

ਕਿ ਚਲੈਤਿ ਬਾਣੰ ॥
कि चलैति बाणं ॥

कुत्रचित् बाणाः गच्छन्ति, .

ਕਿ ਰੁਕੀ ਦਿਸਾਣੰ ॥
कि रुकी दिसाणं ॥

दिशश्चतुः (बाणैः) निरुद्धाः, २.

ਕਿ ਝਮਕੈਤਿ ਤੇਗੰ ॥
कि झमकैति तेगं ॥

खड्गाः प्रकाशन्ते

ਕਿ ਨਭਿ ਜਾਨ ਬੇਗੰ ॥੨੬੬॥
कि नभि जान बेगं ॥२६६॥

बाणस्रावेण दिशः निगूढाः खड्गाः च आकाशे उच्चैः दीप्ताः।२६६।

ਕਿ ਛੁਟੇਤਿ ਗੋਰੰ ॥
कि छुटेति गोरं ॥

कुत्रचित् गोलिकाः मुक्ताः भवन्ति

ਕਿ ਬੁਠੇਤਿ ਓਰੰ ॥
कि बुठेति ओरं ॥

(यथा) प्रशंसति स्म, .

ਕਿ ਗਜੈਤਿ ਗਾਜੀ ॥
कि गजैति गाजी ॥

योद्धा गर्जन्ति

ਕਿ ਪੇਲੇਤਿ ਤਾਜੀ ॥੨੬੭॥
कि पेलेति ताजी ॥२६७॥

श्मशानुत्पन्नाः भूताः युद्धक्षेत्रं प्रति आगच्छन्ति, योधाः गर्जन्ति, अश्वाः धावन्ति च।२६७।

ਕਿ ਕਟੇਤਿ ਅੰਗੰ ॥
कि कटेति अंगं ॥

अङ्गानि क्वचित् विच्छिन्नानि भवन्ति, २.

ਕਿ ਡਿਗੇਤਿ ਜੰਗੰ ॥
कि डिगेति जंगं ॥

युद्धक्षेत्रे पतिताः, २.

ਕਿ ਮਤੇਤਿ ਮਾਣੰ ॥
कि मतेति माणं ॥

सम्माने संकल्पाः कृताः, २.

ਕਿ ਲੁਝੇਤਿ ਜੁਆਣੰ ॥੨੬੮॥
कि लुझेति जुआणं ॥२६८॥

अङ्गानि छिन्नानि योद्धवः, युद्धक्षेत्रे पतन्ति मत्ताः योद्धाः च हन्ति।२६८।

ਕਿ ਬਕੈਤਿ ਮਾਰੰ ॥
कि बकैति मारं ॥

क्वचित् 'हन्ति' 'हन्ति' इति वदन्ति,

ਕਿ ਚਕੈਤਿ ਚਾਰੰ ॥
कि चकैति चारं ॥

चत्वारः सर्वे स्तब्धाः भवन्ति,

ਕਿ ਢੁਕੈਤਿ ਢੀਠੰ ॥
कि ढुकैति ढीठं ॥

हठि ('धिथन') आवृता, २.

ਨ ਦੇਵੇਤਿ ਪੀਠੰ ॥੨੬੯॥
न देवेति पीठं ॥२६९॥

“हन्तु, वध” इति क्रन्दनं चतुर्दिक्षु श्रूयते, योद्धाः निमीलन्ते न च पश्चात्तापं कुर्वन्ति।२६९।

ਕਿ ਘਲੇਤਿ ਸਾਗੰ ॥
कि घलेति सागं ॥

क्वचित् शूलाः प्रहरन्ति, २.

ਕਿ ਬੁਕੈਤਿ ਬਾਗੰ ॥
कि बुकैति बागं ॥

बकाः आह्वयन्ति, २.

ਕਿ ਮੁਛੇਤਿ ਬੰਕੀ ॥
कि मुछेति बंकी ॥

कुटिलश्मश्रुः सन्ति, २.

ਕਿ ਹਠੇਤਿ ਹੰਕੀ ॥੨੭੦॥
कि हठेति हंकी ॥२७०॥

शूलैः प्रहारं कुर्वन्ति, उद्घोषयन्तः, तेषां अहङ्कारिणः मूंछाः अपि आकर्षकाः सन्ति।270।