श्री दसम् ग्रन्थः

पुटः - 1122


ਇਹ ਨ੍ਰਿਪ ਕੋ ਛਲ ਸੋ ਗਹਿ ਲੀਜੈ ॥
इह न्रिप को छल सो गहि लीजै ॥

(अचिन्तयत्) अयं राजा कपटेन गृह्यताम्

ਰਾਜ੍ਰਯ ਪੂਤ ਆਪੁਨੇ ਕੋ ਦੀਜੈ ॥੫॥
राज्रय पूत आपुने को दीजै ॥५॥

राज्यं च तस्य पुत्राय दातव्यम्। ५.

ਸੋਵਤ ਨਿਰਖਿ ਰਾਵ ਗਹਿ ਲਯੋ ॥
सोवत निरखि राव गहि लयो ॥

सः राजानं सुप्तं दृष्टवान्

ਗਹਿ ਕਰਿ ਏਕ ਧਾਮ ਮੈ ਦਯੋ ॥
गहि करि एक धाम मै दयो ॥

तं च गृहीत्वा एकस्मिन् गृहे (अर्थात् कक्षे) निरुद्धवान्।

ਸ੍ਰੀ ਰਸਰੰਗ ਮਤੀ ਜਿਯ ਮਾਰੀ ॥
स्री रसरंग मती जिय मारी ॥

रसरङ्ग मतिः मारितः

ਸਭਹਿਨ ਲਹਤ ਰਾਵ ਕਹਿ ਜਾਰੀ ॥੬॥
सभहिन लहत राव कहि जारी ॥६॥

सर्वेषां च पुरतः राजा इति दग्धवान्। ६.

ਭਯੋ ਸੂਰ ਰਾਜਾ ਜੂ ਮਰਿਯੋ ॥
भयो सूर राजा जू मरियो ॥

(तदा जनेषु प्रसृतम् आसीत् यत्) स्तम्भस्य उदयात् राजा मृतः अस्ति

ਹਮ ਕੋ ਨਾਥ ਨਾਥ ਬਿਨੁ ਕਰਿਯੋ ॥
हम को नाथ नाथ बिनु करियो ॥

नाथेन च वयं अनाथाः अस्मः।

ਯਾ ਕੋ ਪ੍ਰਥਮ ਦਾਹ ਦੈ ਲੀਜੈ ॥
या को प्रथम दाह दै लीजै ॥

प्रथमं तस्य दाहः कर्तव्यः

ਚੰਦ੍ਰ ਕੇਤੁ ਕੋ ਰਾਜਾ ਕੀਜੈ ॥੭॥
चंद्र केतु को राजा कीजै ॥७॥

ततः चन्द्र केतुः राजा कर्तव्यः। ७.

ਰਾਜਾ ਮਰਿਯੋ ਪ੍ਰਜਾ ਸਭ ਜਾਨ੍ਯੋ ॥
राजा मरियो प्रजा सभ जान्यो ॥

सर्वे जनाः ज्ञातवन्तः यत् राजा मृतः अस्ति।

ਭੇਦ ਅਭੇਦ ਕਿਨੂੰ ਨ ਪਛਾਨ੍ਯੋ ॥
भेद अभेद किनूं न पछान्यो ॥

न कश्चित् भेदं ज्ञातवान् ।

ਭਲੋ ਬੁਰੋ ਕਬਹੂੰ ਨ ਬਿਚਾਰਿਯੋ ॥
भलो बुरो कबहूं न बिचारियो ॥

न कश्चित् दुष्टं शुभं वा चिन्तितवान्

ਆਤਪਤ੍ਰ ਸਸਿਧੁਜ ਪਰ ਢਾਰਿਯੋ ॥੮॥
आतपत्र ससिधुज पर ढारियो ॥८॥

छत्रं च चत्वारि च ससि धुजस्य (शिरस्य) उपरि स्थापयन्ति स्म। ८.

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चतुर्विंशतिः : १.

ਇਹ ਚਰਿਤ੍ਰ ਅਬਲਾ ਪਿਯ ਗਹਿਯੋ ॥
इह चरित्र अबला पिय गहियो ॥

अनेन चरित्रेण सा प्रिया (राजा) गृहीतवती ।

ਦੂਜੇ ਕਾਨ ਭੇਦ ਨਹਿ ਲਹਿਯੋ ॥
दूजे कान भेद नहि लहियो ॥

यं द्वितीयकर्णपर्यन्तं कश्चित् न जानाति स्म।

ਰਾਜਾ ਕਹਿ ਕਰ ਸਵਤਿ ਜਰਾਈ ॥
राजा कहि कर सवति जराई ॥

राजा इति वदन् दग्धः मृतः |

ਨਿਜੁ ਸੁਤ ਕੋ ਦੀਨੀ ਠਕੁਰਾਈ ॥੯॥
निजु सुत को दीनी ठकुराई ॥९॥

पुत्राय च सिंहासनं दत्तवान्। ९.

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਦੋਇ ਸੌ ਅਠਾਰਹ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੨੧੮॥੪੧੯੫॥ਅਫਜੂੰ॥
इति स्री चरित्र पख्याने त्रिया चरित्रे मंत्री भूप संबादे दोइ सौ अठारह चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥२१८॥४१९५॥अफजूं॥

अत्र श्रीचरितोपख्यानस्य त्रिचरितस्य मन्त्री भूपसंवादस्य २१८ अध्यायः समाप्तः, सर्वं शुभम्। २१८.४१९५ इति । गच्छति

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

द्वयम् : १.

ਪੀਰ ਏਕ ਮੁਲਤਾਨ ਮੈ ਸਰਫ ਦੀਨ ਤਿਹ ਨਾਉ ॥
पीर एक मुलतान मै सरफ दीन तिह नाउ ॥

मुलतान्-नगरे एकः पीरः आसीत् यस्य नाम शरफ-दीन् आसीत् ।

ਖੂੰਟਾਗੜ ਕੇ ਤਟ ਬਸੈ ਬਾਦ ਰਹੀਮਹਿ ਗਾਉ ॥੧॥
खूंटागड़ के तट बसै बाद रहीमहि गाउ ॥१॥

सः खुन्तगडस्य समीपे रहीमाबादग्रामे निवसति स्म । १.

ਅੜਿਲ ॥
अड़िल ॥

अडिगः : १.

ਏਕ ਸਿਖ੍ਯ ਕੀ ਦੁਹਿਤਾ ਪੀਰ ਮੰਗਾਇ ਕੈ ॥
एक सिख्य की दुहिता पीर मंगाइ कै ॥

पीरः शिष्यस्य कन्याम् आमन्त्रितवान्

ਆਨੀ ਅਪਨੇ ਧਾਮ ਅਧਿਕ ਸੁਖ ਪਾਇ ਕੈ ॥
आनी अपने धाम अधिक सुख पाइ कै ॥

सः अतीव सुखेन स्वगृहे एव स्थापयति स्म।

ਸ੍ਰੀ ਚਪਲਾਗ ਮਤੀ ਜਿਹ ਜਗਤ ਬਖਾਨਈ ॥
स्री चपलाग मती जिह जगत बखानई ॥

सा लोके चपलङ्ग मति इति उच्यते स्म ।

ਹੋ ਤਾਹਿ ਰੂਪ ਕੀ ਰਾਸਿ ਸਭੇ ਪਹਿਚਾਨਈ ॥੨॥
हो ताहि रूप की रासि सभे पहिचानई ॥२॥

ते तं सर्वरूपसारं मन्यन्ते स्म। २.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

द्वयम् : १.

ਕਿਤਕ ਦਿਨਨ ਭੀਤਰ ਤਵਨ ਤ੍ਯਾਗੇ ਪੀਰ ਪਰਾਨ ॥
कितक दिनन भीतर तवन त्यागे पीर परान ॥

कतिपयदिनानन्तरं सः पीरः स्वप्राणान् त्यक्तवान्।

ਸ੍ਰੀ ਚਪਲਾਗ ਮਤੀ ਬਚੀ ਪਾਛੇ ਜਿਯਤ ਜਵਾਨ ॥੩॥
स्री चपलाग मती बची पाछे जियत जवान ॥३॥

चपलांग मति जवान जहान छोड़ गये। ३.

ਰਾਇ ਖੁਸਾਲ ਭਏ ਕਰੀ ਤਿਨ ਤ੍ਰਿਯ ਪ੍ਰੀਤਿ ਬਨਾਇ ॥
राइ खुसाल भए करी तिन त्रिय प्रीति बनाइ ॥

खुशीरॉय इत्यनेन सह तस्याः प्रति बहु प्रेम्णः विकासः अभवत्

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿ ਤਾ ਸੌ ਰਮੀ ਹ੍ਰਿਦੈ ਹਰਖ ਉਪਜਾਇ ॥੪॥
भाति भाति ता सौ रमी ह्रिदै हरख उपजाइ ॥४॥

हृदये च आनन्देन तया सह प्रेम्णा कृतवान्। ४.

ਨਿਤ ਪ੍ਰਤਿ ਰਾਇ ਖੁਸਾਲ ਤਿਹ ਨਿਜੁ ਗ੍ਰਿਹ ਲੇਤ ਬੁਲਾਇ ॥
नित प्रति राइ खुसाल तिह निजु ग्रिह लेत बुलाइ ॥

प्रतिदिनं सा खुशालरायम् गृहम् आह्वयति स्म

ਲਪਟਿ ਲਪਟਿ ਤਾ ਸੌ ਰਮੇ ਭਾਗ ਅਫੀਮ ਚੜਾਇ ॥੫॥
लपटि लपटि ता सौ रमे भाग अफीम चड़ाइ ॥५॥

भङ्ग-अफीमभक्षणेन च सा तेन सह मैथुनं करोति स्म। ५.

ਰਮਤ ਰਮਤ ਤ੍ਰਿਯ ਤਵਨ ਕੌ ਰਹਿ ਗਯੋ ਉਦਰ ਅਧਾਨ ॥
रमत रमत त्रिय तवन कौ रहि गयो उदर अधान ॥

प्रेम्णा (तेन सह) सा गर्भवती अभवत्।

ਲੋਗਨ ਸਭਹਨ ਸੁਨਤ ਹੀ ਐਸੇ ਕਹਿਯੋ ਸੁਜਾਨ ॥੬॥
लोगन सभहन सुनत ही ऐसे कहियो सुजान ॥६॥

सर्वान् जनान् श्रुत्वा सा चतुरा एवम् उक्तवती । ६.

ਅੜਿਲ ॥
अड़िल ॥

अडिगः : १.

ਰੈਨਿ ਸਮੈ ਗ੍ਰਿਹਿ ਪੀਰ ਹਮਾਰੇ ਆਵਈ ॥
रैनि समै ग्रिहि पीर हमारे आवई ॥

पीर जी रात्रौ मम गृहम् आगच्छति।

ਰੀਤਿ ਪ੍ਰੀਤਿ ਕੀ ਮੋ ਸੌ ਅਧਿਕੁਪਜਾਵਈ ॥
रीति प्रीति की मो सौ अधिकुपजावई ॥

ते मां बहु प्रेम्णा पश्यन्ति।

ਏਕ ਪੂਤ ਮੈ ਮਾਗਿ ਤਬੈ ਤਾ ਤੇ ਲਿਯੋ ॥
एक पूत मै मागि तबै ता ते लियो ॥

ततो मया तेभ्यः पुत्रदानं याचितम्।

ਹੋ ਨਾਥ ਕ੍ਰਿਪਾ ਕਰਿ ਮੋ ਪਰ ਸੁਤ ਮੋ ਕੌ ਦਿਯੋ ॥੭॥
हो नाथ क्रिपा करि मो पर सुत मो कौ दियो ॥७॥

तदा नाथः कृपया पुत्रं दत्तवान्।7.

ਕੇਤਿਕ ਦਿਨਨ ਪ੍ਰਸੂਤ ਪੂਤ ਤਾ ਕੇ ਭਯੋ ॥
केतिक दिनन प्रसूत पूत ता के भयो ॥

केनचित् दिवसानन्तरं तस्य गृहे एकः बालकः जातः ।

ਸਤਿ ਪੀਰ ਕੋ ਬਚਨ ਮਾਨਿ ਸਭਹੂੰ ਲਯੋ ॥
सति पीर को बचन मानि सभहूं लयो ॥

सर्वे पीरस्य वचनं सत्यं स्वीकृतवन्तः।

ਧੰਨ੍ਯ ਧੰਨ੍ਯ ਅਬਲਾਹਿ ਖਾਦਿਮਨੁਚਾਰਿਯੋ ॥
धंन्य धंन्य अबलाहि खादिमनुचारियो ॥

तस्याः भृत्याः अपि धन्याः इति उक्तवन्तः।

ਹੋ ਭੇਦ ਅਭੇਦ ਨ ਕਿਨਹੂੰ ਮੂਰਖ ਬਿਚਾਰਿਯੋ ॥੮॥
हो भेद अभेद न किनहूं मूरख बिचारियो ॥८॥

किन्तु मूर्खोऽपि वियोगप्रकरणं न विचारयति स्म। ८.

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਦੋਇ ਸੌ ਉਨਈਸ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੨੧੯॥੪੨੦੩॥ਅਫਜੂੰ॥
इति स्री चरित्र पख्याने त्रिया चरित्रे मंत्री भूप संबादे दोइ सौ उनईस चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥२१९॥४२०३॥अफजूं॥

अत्र श्रीचरितोपख्यानस्य त्रिचरितस्य मन्त्री भूपसंवादस्य २१९ अध्यायः समाप्तः, सर्वं शुभम्। २१९.४२०३ इति । गच्छति

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

द्वयम् : १.