जरासन्धस्य सेनायाः चत्वारः विभागाः सर्वे सज्जाः सन् राजा स्वयं कवच-कवच-धनुष-बाण-आदीन् आदाय रथमारुह्य।१०३४।
स्वय्या
स्वसेनायाः चतुर्णां विभागानां, स्वमन्त्रिणां च सर्वान् स्वेन सह गृहीत्वा राजा दुष्टं युद्धं प्रारभत
सः त्रयोविंशतिभिः विशालसेनैः सह घोरेण टण्डरिंग् इत्यनेन सह गच्छति स्म
सः वीरवत् रावणेन सह प्रतापवान् |
तस्य बलानि विसर्जितसमये समुद्रवत् प्रसारितानि आसन्।१०३५।
महतीः योद्धाः पर्वताः शेषनाग इव प्रबलाः |
पदाति जरासन्धस्य सेना समुद्रे मत्स्या इव सेनारथचक्राणि तीक्ष्णचक्रवत्।
सैनिकानां च खड्गप्रकाशः तेषां गतिश्च समुद्रस्य ग्राह इव
जरासन्धस्य सेना समुद्र इव अस्याः विशालस्य सेनायाः पुरतः मतुरा लघुद्वीप इव अस्ति।१०३६।
(अस्मिन्) सेनायां महान् योद्धानां नामानि अग्रिमे कथायां वक्ष्यति।
आगामिकथायां मया तेषां महावीराणां नामानि उक्ताः, ये क्रोधः कृष्णेन सह युद्धं कृत्वा तान् प्रशंसितवान्
बलभद्रेण सह योद्धाश्च मया प्रोक्ताः प्रजाः प्रसादिताः |
इदानीं सर्वविधं लोभं त्यक्त्वा सिंहसदृशं कृष्णं स्तुविष्यामि।।1037।।
दोहरा
यदा दूतः आगत्य उक्तवान् तदा सर्वे यदुबन्सी योद्धाः श्रुतवन्तः।
यदा दूतः आक्रमणं कथयति स्म तदा यादवगोत्रस्य सर्वे जनाः तत् श्रुत्वा सर्वे समागत्य स्थितिं चिन्तयितुं राज्ञः गृहं गतवन्तः।१०३८।
स्वय्या
राजा अवदत् यत् स्वस्य विशालसेनायाः त्रयोविंशतिः एककाः स्वेन सह गृहीत्वा जरासन्धः अतीव क्रोधेन अस्मान् आक्रमितवान्
कोऽत्र अस्मिन् पुरे यः शत्रून् सम्मुखीभवति |
यदि वयं पलाययामः तर्हि अस्माकं मानः नष्टः भवति, ते अस्मान् सर्वान् क्रोधेन हन्ति, अतः अस्माभिः जरासन्धस्य सेनायाः सह अविचलतया युद्धं कर्तव्यम् अस्ति
यतः यदि वयं विजयं प्राप्नुमः तर्हि अस्माकं कृते हितं भविष्यति यदि वयं म्रियामः तर्हि वयं गौरवं प्राप्नुमः।१०३९।
ततः श्रीकृष्णः उत्थाय क्रोधः सभांम् अब्रवीत्।
अथ कृष्णः प्राङ्गणे उत्तिष्ठन् आह-अस्मासु कः एतावत् प्रबलः यः शत्रुणा सह युद्धं कुर्यात्।
शक्तिं च गृहीत्वा अस्याः पृथिव्याः राक्षसान् दूरीकरोतु
सः भूत-पिशाच-आदिभ्यः स्वस्य मांसं अर्पयति, युद्धक्षेत्रे शहीदः भूत्वा जनान् तृप्तुम् अर्हति।१०४०।
यदा कृष्णः एवं उक्तवान् तदा सर्वेषां सहनशक्तिः मार्गं त्यक्तवती
कृष्णं दृष्ट्वा तेषां मुखं विस्तृतं स्मरणं कृत्वा ते सर्वे पलायनस्य चिन्तनं कर्तुं प्रवृत्ताः
क्षत्रियाणां सर्वेषां गौरवः वर्षायां अश्मवत्
न कश्चित् शत्रुणा सह युद्धं कर्तुं साहसं कृत्वा राज्ञः इच्छां पूरयितुं साहसं कर्तुं शक्नोति स्म।१०४१।
तस्य सहनशक्तिं कोऽपि रक्षितुं न शक्तवान्, सर्वेषां मनः युद्धविचारात् दूरं द्रुतं गतः
न कश्चित् स्वस्य धनुषः बाणान् च क्रोधेन धारयितुं शक्नोति स्म तथा च युद्धविचारं त्यक्तवान्, ते सर्वे पलायनस्य योजनां कृतवन्तः
इति दृष्ट्वा कृष्णो गजं हत्वा सिंह इव गर्जत |
सावनमासस्य मेघा अपि तं गर्जन्तं दृष्ट्वा लज्जाम् अनुभवन्ति स्म।१०४२।
कृष्णस्य भाषणम् : १.
स्वय्या
हे राजन् ! चिन्ता विना शासनम्
वयं, उभौ भ्रातरौ युद्धं कर्तुं गत्वा धनुः, बाण, खड्ग, गदा इत्यादीन् घोरं युद्धं करिष्यामः।
यः अस्मान् सम्मुखीभवति, तं बाहुभ्यां नाशिष्यामः
तं जयेम न च पदद्वयं पश्चात् अपि गमिष्यामः।१०४३।
इत्युक्त्वा तौ भ्रातरौ उत्थाय मातापितरौ समीपम् आगतौ ।
इत्युक्त्वा तौ भ्रातरौ उत्थाय मातापितृणां समीपम् आगतवन्तौ, येषां पुरतः प्रणामपूर्वकं प्रणामम् अकरोत्
तान् दृष्ट्वा वासुदेवदेवकीयोः आक्रमणं वर्धमानं तौ पुत्रद्वयं वक्षसि आलिंगितवन्तौ
ते अवदन् राक्षसान् जित्वा ते पलायिष्यन्ति यथा मेघाः वायुना पुरतः पलायन्ते।१०४४।
मातापितृणां पुरतः प्रणम्य तौ वीरौ स्वगृहं त्यक्त्वा बहिः आगतवन्तौ
निर्गत्य सर्वाणि शस्त्राणि गृहीत्वा सर्वान् योद्धान् आहूय
ब्राह्मणानां दाने बहुसंख्यं दत्तं ते मनसा बहुप्रसन्नाः
ते भ्रातरौ आशीर्वादं दत्त्वा अवदन् यत् त्वं शत्रून् हत्वा सुरक्षिततया स्वगृहं गमिष्यसि।१०४५।