यत् अहं केवलं गृहीत्वा बहिः आकर्षयिष्यामि
'अधुना मां बहिः निष्कासयिष्यन्ति, बद्ध्वा मां हन्ति च,(15)
अहम् अस्मिन् स्थाने (एतया) स्त्रिया आक्रमितः अस्मि।
'स्त्रिया मां भयङ्करदुविधायां स्थापितं, कथं एतस्य निवारणं करिष्यामि?
कः वक्तव्यः, मया सह कोऽपि नास्ति।
'न कश्चित् मम साहाय्यं कर्तुं शक्नोति' इति सा आशङ्का तस्य मनः गृहीतवती।(16)
दोहिरा
'न मम बाहू न च मम अश्वाः सन्ति।' मम सहचरः नास्ति।
'अहं महतीं विपत्तौ निमग्नः अस्मि।' अधुना, केवलं ईश्वरः एव मम साहाय्यं कर्तुं शक्नोति।(17)
'मम मित्रं नास्ति, को साहाय्यार्थं रोदितुम् अर्हति स्म?
'तस्याः वचनं प्रमाणयितुं सा मां समाप्तुं निश्चितवती स्यात्।'(18)
राजा किञ्चित् मधुरं आस्वादितवान्, ततः शेषं टोकरीं आशीर्वादं दत्तवान् ।
तदनन्तरं तां विवाह्य महता सन्तुष्ट्या सह तां नीतवान्।(l9)
सा स्त्री जामाता सह पुत्रीं विदां कृतवती ।
सा च राजस्य किञ्चित् मधुरभोजनं कृत्वा एव एतत् साधयति स्म।(20)
चौपाई
स्त्रीणां चरित्रं कस्यचित् हस्ते न आगतं,
न कश्चित् देहः, न देवा राक्षसा अपि छितरान् ग्रहणं कर्तुं शक्नुवन्ति।
स्त्रीणां चरित्रं कस्मैचित् वक्तुं न शक्यते।
किं च अस्माभिः निर्दिष्टं चृतर् च ? मौनं करणं तु विवेकपूर्णम् । (२१)(१) ९.
चतुरशीतिदृष्टान्तः शुभचरितराणां राजमन्त्रीसंवादः, आशीर्वादेन सम्पन्नः। (८४)(१५०८) २.
चौपाई
उरिचङ्गे उचिस्रवः (नाम्नः एकः) नाम राजा आसीत् ।
उरिच् हङ्ग-नगरे उचस्रवः नाम राजा निवसति स्म; तस्य सदृशः अन्यः कोऽपि नासीत् ।
रूप कला तस्य श्रेष्ठा महिला आसीत्,
रूप कला तस्य महिला आसीत्; सा च कामदेवस्य मूर्त्तिः आसीत्।(1)
दोहिरा
इन्दरनाथः नाम एकः योगी आसीत् । यदा सः तत्मार्गं गतः तदा ।
रानीः तं वायुयन्त्रेण अवलोक्य तं अन्तः आहूतवती।(2)
चौपाई
जोगी तस्य समीपं सुरमा आगच्छति
योगी तस्याः कृते नेत्रपलकचूर्णं दत्तवान् आसीत्, तस्य सामर्थ्येन सा उड्डीयेत।
सा यत्र इच्छति तत्र गच्छति स्म
सा यत्र यत्र रोचते तत्र उड्डीय, विविधमैथुनक्रीडासु च प्रवृत्ता आसीत् ।(३)
(ते) भिन्नान् देशान् पश्यन्ति स्म,
नानादेशेषु गत्वा, विविधानि सौन्दर्याणि च आस्वादयति स्म ।
न कश्चित् तान् (द्रष्टुं) शक्तवान् सुर्माकारणात्।
चूर्णशक्त्या सा केनापि न दृश्यते स्म
दोहिरा
नानादेशेषु गत्वा, विविधानि सौन्दर्याणि च आस्वादयति स्म ।
तथा, प्रत्येकं समये सा स्वस्य मूलस्थानं प्रत्यागच्छति स्म।(5)
चौपाई
एतत् रहस्यं यदा आविष्कृत्य राजा ।
यदा राजा एतत् गुप्तगुणं ज्ञातवान् तदा सः क्रोधेन उड्डीयत । सः
चित् किं प्रयत्नः कर्तव्यः इति विचारितम्
तां स्त्रियाः संहारार्थं केनचित् योजनासु मुक्तः।(6)
राजा एव तत्र आगतः
राजा तत्स्थानं प्रति अगच्छत्; न कोलाहलं कर्तुं इति सः अङ्गुष्ठं कृतवान्।
ऋषिस्य उपरि सुप्तं जोगीं दृष्टवान्।
सः योगिनं शयने सुप्तं दृष्टवान्; सः खड्गं निष्कास्य तं हतवान्।(7)
मन्त्रालयं हस्ते गृहीतवान्
सः पुस्तिकाम् (मायासामग्री) अपहृत्य, योगिनं कालकोठरे धक्कायितवान्
रक्तं चीरेण मार्जितवान्।
सः पटेन रक्तकलशान् शोधितवान् परन्तु रानीं न ज्ञापयति स्म।(8)
दोहिरा
रजः योगिनः पक्षतः पत्रं लिखितवान्,
मम व्ययार्थं धनं नास्ति, किञ्चित् प्रेषयतु।(9)
चौपाई
तथा नित्यं (पत्राणि) लिखित्वा प्रेषयति स्म
एवं सः प्रतिदिनं एकं पत्रं लिखित्वा रानीयाः सर्वं धनं हरति स्म ।
सा धनी आसीत्, (अधुना) दरिद्रा अभवत्।
धनिकात् दरिद्रा च तां रजः हृदयात् अपसारितवान् ।(१०) ।
यत् धनं राजा (एवं प्रकारेण) स्त्रियाः (राज्ञ्याः) लभते स्म।
तस्याः स्त्रिया राजः यत्किमपि धनं निपीडयति स्म, तत् ब्राह्मणेषु पुरोहितेषु वितरति स्म।
स्वस्य रागैः सह क्रीडति स्म
बे सहपत्नीभिः सह प्रेम करोति स्म किन्तु तस्याः समीपं कदापि न गच्छति स्म।(11)
तस्याः (राज्ञ्याः) धनं सर्वं राजा अपहृतवान्
मत्तानां गृहे च भिक्षा याचते (तम्)।
(सा) ठुतहस्तेन परिभ्रमति स्म
सर्वं धनं प्रशस्तं कृत्वा सहपत्न्याः द्वारेषु याचनां याचनां कुरु।(12)
द्वारे द्वारे तं याचितवान्।
सा गृहे द्वारे याचनां कर्तुं बाध्यतां भव यतः सा सर्वथा धनं विना अवशिष्टा आसीत्।
सा क्षुधादुःखेन मृता