ਪੰਜਾਬੀ 
English 
پنجابی 
Español 
Français 
Deutsch 
Português 
Bahasa Indonesia 
Türkçe 
Tiếng Việt 
Filipino 
Svenska हिंदी संस्कृत 
Nederlands 
Română 
Magyar 
Polski 
Čeština 
Afrikaans 
Italiano Català 
Shqip 
Gaeilge Cymraeg 
Slovenčina 
Slovenščina 
Dansk 
Eesti 
Latviešu 
Lietuvių 
Norsk 
Malti 
Íslenska Galego 
Kreyòl Ayisyen 
Latin 
Bahasa Melayu 
Kiswahili 
Hrvatski 
Suomi 
Русский मराठी ગુજરાતી తెలుగు ಕನ್ನಡ தமிழ் മലയാളം 
বাংলা 
Ελληνικά 
日本語 
中文 اردو سنڌي 
فارسی 
العربية 
עברית 
한국어 श्री दसम् ग्रन्थः
पुटः - 231
ਅਛਰੋ ਉਛਾਹ ॥੩੦੩॥
अछरो उछाह ॥३०३॥गृध्राः विच्छिन्दन्ति स्म, योद्धाश्च परस्परं सम्मुखीकृताः। सुन्दरं अलङ्कृताः तेषु अनन्तः उत्साहः आसीत्।३०३।
ਪਖਰੇ ਪਵੰਗ ॥
पखरे पवंग ॥अश्वाः (पावङ्गाः) पार्श्वयुक्ताः (भूषिताः), २.
ਮੋਹਲੇ ਮਤੰਗ ॥
मोहले मतंग ॥गजाः शीतलाः आसन्।
ਚਾਵਡੀ ਚਿੰਕਾਰ ॥
चावडी चिंकार ॥ते क्रन्दन्ति स्म,
ਉਝਰੇ ਲੁਝਾਰ ॥੩੦੪॥
उझरे लुझार ॥३०४॥अश्वाः मत्तगजाः कवचविभूषिताः । गृध्राणां क्रन्दनं श्रुतं योद्धाश्च परस्परं संलग्नाः।३०४।
ਸਿੰਧਰੇ ਸੰਧੂਰ ॥
सिंधरे संधूर ॥गजाः स्तब्धाः अभवन् ।
ਬਜਏ ਤੰਦੂਰ ॥
बजए तंदूर ॥लघु ढोल (तण्डूर) वाद्यते स्म, .
ਸਜੀਏ ਸੁਬਾਹ ॥
सजीए सुबाह ॥सुन्दराः युवकाः अलङ्कृताः, २.
ਅਛਰੋ ਉਛਾਹ ॥੩੦੫॥
अछरो उछाह ॥३०५॥समुद्रवत् शान्ताः गजाः तत्र आसन्, तुरहीः च प्रतिध्वनिताः आसन्, अप्रतिम-उत्साह-युक्ताः दीर्घबाहु-योद्धाः प्रभावशालिनः दृश्यन्ते स्म।३०५।
ਬਿਝੁੜੇ ਉਝਾੜ ॥
बिझुड़े उझाड़ ॥योद्धा विकीर्णाः (युद्धक्षेत्रं) शून्यं च अभवन् ।
ਸੰਮਲੇ ਸੁਮਾਰ ॥
संमले सुमार ॥ये योद्धा कदापि न पतन्ति ते पतितुं प्रवृत्ताः, पुनः वशं च प्राप्तवन्तः
ਹਾਹਲੇ ਹੰਕਾਰ ॥
हाहले हंकार ॥हा-हा-कारं च प्रतिवदन् प्रयुक्तः, २.
ਅੰਕੜੇ ਅੰਗਾਰ ॥੩੦੬॥
अंकड़े अंगार ॥३०६॥चतुर्भ्यः अहङ्कारप्रहाराः च योद्धा अङ्गारवत् प्रज्वलिताः।३०६।
ਸੰਮਲੇ ਲੁਝਾਰ ॥
संमले लुझार ॥योद्धाः (स्वयं) परिपालयन्ति स्म, .
ਛੁਟਕੇ ਬਿਸਿਯਾਰ ॥
छुटके बिसियार ॥विहुलः बाणान् (बिसियार्) प्रहारं कुर्वन्ति स्म ।
ਹਾਹਲੇਹੰ ਬੀਰ ॥
हाहलेहं बीर ॥नायकाः उद्घोषयन्ति स्म,
ਸੰਘਰੇ ਸੁ ਬੀਰ ॥੩੦੭॥
संघरे सु बीर ॥३०७॥योधाः वशं धारयन्ति स्म, शस्त्राणि च नागवत् हस्तात् स्खलितुं प्रवृत्ताः।३०७।
ਅਨੂਪ ਨਰਾਜ ਛੰਦ ॥
अनूप नराज छंद ॥अनूप नाराज स्तन्जा
ਗਜੰ ਗਜੇ ਹਯੰ ਹਲੇ ਹਲਾ ਹਲੀ ਹਲੋ ਹਲੰ ॥
गजं गजे हयं हले हला हली हलो हलं ॥गजाः रुदन्ति स्म, अश्वाः धावन्ति स्म, प्रहारस्य उपरि प्रहारेन (सेनायां) कोलाहलः अभवत्।
ਬਬਜ ਸਿੰਧਰੇ ਸੁਰੰ ਛੁਟੰਤ ਬਾਣ ਕੇਵਲੰ ॥
बबज सिंधरे सुरं छुटंत बाण केवलं ॥अश्वाः चलितुं आरब्धवन्तः गजः च गर्जति स्म, चतुर्पक्षेषु सर्वेषु भ्रमः आसीत्, वाद्ययन्त्राणि प्रतिध्वनितानि, बाणस्रावस्य सामञ्जस्यध्वनिः च श्रूयते स्म
ਪਪਕ ਪਖਰੇ ਤੁਰੇ ਭਭਖ ਘਾਇ ਨਿਰਮਲੰ ॥
पपक पखरे तुरे भभख घाइ निरमलं ॥शुद्धपादाश्वानां व्रणात् शुद्धं (रक्तं) निर्गतम्।
ਪਲੁਥ ਲੁਥ ਬਿਥਰੀ ਅਮਥ ਜੁਥ ਉਥਲੰ ॥੩੦੮॥
पलुथ लुथ बिथरी अमथ जुथ उथलं ॥३०८॥अश्वाः परस्परं वेगेन स्पर्धन्ते स्म, शुद्धं रक्तं च व्रणात् बहिः स्रवति स्म । युद्धस्य क्षोभे रजसा आवर्तमानाः शवाः इतस्ततः विकीर्णाः।३०८।
ਅਜੁਥ ਲੁਥ ਬਿਥਰੀ ਮਿਲੰਤ ਹਥ ਬਖਯੰ ॥
अजुथ लुथ बिथरी मिलंत हथ बखयं ॥लोट् दूरं दूरं विकीर्णाः आसन्। (लोथाः) परस्परस्य जेबयोः हस्ताः आसन्,
ਅਘੁਮ ਘਾਇ ਘੁਮ ਏ ਬਬਕ ਬੀਰ ਦੁਧਰੰ ॥
अघुम घाइ घुम ए बबक बीर दुधरं ॥कटिषु लसितस्य खड्गस्य प्रहारात् शवः विकीर्णाः अभवन्, योद्धाः कष्टेन व्यावृत्ताः द्विधातुः खड्गेन धनुषः प्रहारं कर्तुं प्रवृत्ताः ।
ਕਿਲੰ ਕਰੰਤ ਖਪਰੀ ਪਿਪੰਤ ਸ੍ਰੋਣ ਪਾਣਯੰ ॥
किलं करंत खपरी पिपंत स्रोण पाणयं ॥योगिनयः क्रन्दन्तः, रक्तं हस्ते गृहीत्वा च तत् पिबितुं प्रवृत्ताः
ਹਹਕ ਭੈਰਵੰ ਸ੍ਰੁਤੰ ਉਠੰਤ ਜੁਧ ਜ੍ਵਾਲਯੰ ॥੩੦੯॥
हहक भैरवं स्रुतं उठंत जुध ज्वालयं ॥३०९॥भैर्वा क्षेत्रे परिभ्रमन् युद्धाग्नयः प्रज्वलिताः।३०९।
ਫਿਕੰਤ ਫਿੰਕਤੀ ਫਿਰੰ ਰੜੰਤ ਗਿਧ ਬ੍ਰਿਧਣੰ ॥
फिकंत फिंकती फिरं रड़ंत गिध ब्रिधणं ॥शृगालाश्च बृहद्गृध्राश्च युद्धक्षेत्रे इतस्ततः
ਡਹਕ ਡਾਮਰੀ ਉਠੰ ਬਕਾਰ ਬੀਰ ਬੈਤਲੰ ॥
डहक डामरी उठं बकार बीर बैतलं ॥पिशाचाः कूजन्ति स्म, बैटलाः (भूताः) स्वस्य तीक्ष्णं स्वरं उत्थापयन्ति स्म।
ਖਹਤ ਖਗ ਖਤ੍ਰੀਯੰ ਖਿਮੰਤ ਧਾਰ ਉਜਲੰ ॥
खहत खग खत्रीयं खिमंत धार उजलं ॥यदा योद्धानां खड्गाः (परस्परेण) संघर्षं कुर्वन्ति स्म तदा तेषां श्वेतपट्टिकाः प्रकाशन्ते स्म ।
ਘਣੰਕ ਜਾਣ ਸਾਵਲੰ ਲਸੰਤ ਬੇਗ ਬਿਜੁਲੰ ॥੩੧੦॥
घणंक जाण सावलं लसंत बेग बिजुलं ॥३१०॥क्षत्रियाणां (रामलक्ष्मणयोः) हस्तेषु श्वेतधारः खड्गः कृष्णमेघेषु विद्युत् इव तेषां हस्तेषु सुस्थापितः आसीत्।३१०।
ਪਿਪੰਤ ਸ੍ਰੋਣ ਖਪਰੀ ਭਖੰਤ ਮਾਸ ਚਾਵਡੰ ॥
पिपंत स्रोण खपरी भखंत मास चावडं ॥शृङ्गाः दैत्याः रक्तं पिबन् मांसं खादन्ति स्म।
ਹਕਾਰ ਵੀਰ ਸੰਭਿੜੈ ਲੁਝਾਰ ਧਾਰ ਦੁਧਰੰ ॥
हकार वीर संभिड़ै लुझार धार दुधरं ॥कटोरायुक्ताः योगिनयः रक्तं पिबन्तः पतङ्गाः च मांसं खादन्ति स्म, द्विधातुशूलानां नियन्त्रणं धारयन्तः योद्धाः स्वसहचरानाम् उद्घोषं कुर्वन्तः युद्धं कुर्वन्ति स्म।
ਪੁਕਾਰ ਮਾਰ ਕੈ ਪਰੇ ਸਹੰਤ ਅੰਗ ਭਾਰਯੰ ॥
पुकार मार कै परे सहंत अंग भारयं ॥क्रन्दन्तः पतन्ति स्म शरीरे वेदनाभारं वहन्तः ।
ਬਿਹਾਰ ਦੇਵ ਮੰਡਲੰ ਕਟੰਤ ਖਗ ਧਾਰਯੰ ॥੩੧੧॥
बिहार देव मंडलं कटंत खग धारयं ॥३११॥ते हन्तु, हन्तु इति उद्घोषयन्ति स्म, स्वशस्त्रभारं च वहन्ति स्म, केचन योद्धाः तत्र देवनगरेषु आसन् (अर्थात् ते मृताः आसन्) केचन अन्येषां योद्धानां कटनं कुर्वन्ति स्म।३११।
ਪ੍ਰਚਾਰ ਵਾਰ ਪੈਜ ਕੈ ਖੁਮਾਰਿ ਘਾਇ ਘੂਮਹੀ ॥
प्रचार वार पैज कै खुमारि घाइ घूमही ॥(योद्धा) स्वपृष्ठं स्थापयित्वा व्रणैः स्वैगर् कृत्वा एवं पतितवन्तः,
ਤਪੀ ਮਨੋ ਅਧੋ ਮੁਖੰ ਸੁ ਧੂਮ ਆਗ ਧੂਮ ਹੀ ॥
तपी मनो अधो मुखं सु धूम आग धूम ही ॥योद्धाः प्रहारं क्षिपन्तः तपः इव मत्ताः भ्रमन्ति स्म, धूमस्य उपरि अधः नतमुखाः डुलन्ति स्म
ਤੁਟੰਤ ਅੰਗ ਭੰਗਯੰ ਬਹੰਤ ਅਸਤ੍ਰ ਧਾਰਯੰ ॥
तुटंत अंग भंगयं बहंत असत्र धारयं ॥(यस्मिन्) बाणस्य धारः प्रवहति स्म, (तेषां) अङ्गाः भग्नाः भग्नाः च।
ਉਠੰਤ ਛਿਛ ਇਛਯੰ ਪਿਪੰਤ ਮਾਸ ਹਾਰਯੰ ॥੩੧੨॥
उठंत छिछ इछयं पिपंत मास हारयं ॥३१२॥बाहुप्रवाहः भग्नाङ्गाः पतन्ति स्म, विजयकामस्य तरङ्गाः उत्तिष्ठन्ति, कटितमांसः च पतति।३१२।
ਅਘੋਰ ਘਾਇ ਅਘਏ ਕਟੇ ਪਰੇ ਸੁ ਪ੍ਰਾਸਨੰ ॥
अघोर घाइ अघए कटे परे सु प्रासनं ॥अघोरीः छिन्नान् क्षतान् खादित्वा मुग्धाः (प्राणम्)।
ਘੁਮੰਤ ਜਾਣ ਰਾਵਲੰ ਲਗੇ ਸੁ ਸਿਧ ਆਸਣੰ ॥
घुमंत जाण रावलं लगे सु सिध आसणं ॥अघोरीः (साधुः) कटिताङ्गभक्षणेन प्रसन्नाः इव दृश्यन्ते तथा च मांसशोणितभक्षकाः सिद्धाः रावलपन्तिः च आसनैः आसनं कृतवन्तः
ਪਰੰਤ ਅੰਗ ਭੰਗ ਹੁਇ ਬਕੰਤ ਮਾਰ ਮਾਰਯੰ ॥
परंत अंग भंग हुइ बकंत मार मारयं ॥(बहवः) भग्नाङ्गाः शयिताः, बकबकाः च आसन्।
ਬਦੰਤ ਜਾਣ ਬੰਦੀਯੰ ਸੁਕ੍ਰਿਤ ਕ੍ਰਿਤ ਅਪਾਰਯੰ ॥੩੧੩॥
बदंत जाण बंदीयं सुक्रित क्रित अपारयं ॥३१३॥हन्तु हन्तु इति उद्घोषयन्तः योद्धाः भग्नाङ्गैः पतन्ति, शौर्यात् च अभिनन्दिताः भवन्ति।३१३।
ਬਜੰਤ ਤਾਲ ਤੰਬੂਰੰ ਬਿਸੇਖ ਬੀਨ ਬੇਣਯੰ ॥
बजंत ताल तंबूरं बिसेख बीन बेणयं ॥झंकारः, लघु ढोलः, वेणुः, २.
ਮ੍ਰਿਦੰਗ ਝਾਲਨਾ ਫਿਰੰ ਸਨਾਇ ਭੇਰ ਭੈ ਕਰੰ ॥
म्रिदंग झालना फिरं सनाइ भेर भै करं ॥कवचेषु प्रहारं बाधयन् विशेषः शब्दः श्रूयते, वीणा-वेणु-ढोल-केतली-ढोल-आदीनां मिश्रितः शब्दः घोरं वातावरणं सृजति।
ਉਠੰਤ ਨਾਦਿ ਨਿਰਮਲੰ ਤੁਟੰਤ ਤਾਲ ਤਥਿਯੰ ॥
उठंत नादि निरमलं तुटंत ताल तथियं ॥(यस्मात्) निर्गताः शुद्धाः शब्दाः (अस्त्रस्य ताडनं च) तस्य लयं न भङ्गयति स्म।
ਬਦੰਤ ਕਿਤ ਬੰਦੀਅੰ ਕਬਿੰਦ੍ਰ ਕਾਬਯ ਕਥਿਯੰ ॥੩੧੪॥
बदंत कित बंदीअं कबिंद्र काबय कथियं ॥३१४॥विविधायुधप्रहारधुनानि च उत्थापयन्तः सुन्दराः शब्दाः युद्धक्षेत्रे क्वचित् सेवकाः प्रार्थनायां व्यस्ताः क्वचित् कवयः स्वरचनापाठं कुर्वन्ति।३१४।
ਢਲੰਤ ਢਾਲ ਮਾਲਯੰ ਖਹੰਤ ਖਗ ਖੇਤਯੰ ॥
ढलंत ढाल मालयं खहंत खग खेतयं ॥ढल धाल् इति धाल् दी मार (मलयन) इत्यस्मात् शब्दः आसीत्, युद्धक्षेत्रे खड्गाः खड्गाः क्रन्दन्ति स्म ।
ਚਲੰਤ ਬਾਣ ਤੀਛਣੰ ਅਨੰਤ ਅੰਤ ਕੰਕਯੰ ॥
चलंत बाण तीछणं अनंत अंत कंकयं ॥कवचबाधशब्दः प्रहारखड्गशब्दश्च श्रूयते असंख्यजननाशकाः तीक्ष्णाः बाणाः च निर्वहन्ति