श्री दसम् ग्रन्थः

पुटः - 1340


ਸ੍ਰੀ ਮਦ ਮੋਕਲ ਦੇ ਤਿਹ ਨਾਰੀ ॥
स्री मद मोकल दे तिह नारी ॥

मोकलस्य (देई) तस्य राज्ञी आसीत्।

ਬਿਧਿ ਸੁ ਨਾਰ ਸਾਚੇ ਜਨੁ ਢਾਰੀ ॥੧॥
बिधि सु नार साचे जनु ढारी ॥१॥

(सा एतावत् सुन्दरी आसीत्) यथा कलाकारः तां स्त्रियं ढालरूपेण ढालितवान्। १.

ਦੇਹ ਕੁਰੂਪ ਭੂਪ ਕੌ ਭਾਰਾ ॥
देह कुरूप भूप कौ भारा ॥

राज्ञः शरीरं गुरुं कुरूपं च आसीत्

ਨਿਜੁ ਤ੍ਰਿਯ ਸਾਥ ਨ ਰਾਖਤ ਪ੍ਯਾਰਾ ॥
निजु त्रिय साथ न राखत प्यारा ॥

न च स्वभार्यां प्रेम्णा।

ਰੈਨਿ ਦਿਵਸ ਜੋਗਿਯਨ ਬੁਲਾਵੈ ॥
रैनि दिवस जोगियन बुलावै ॥

(सः) अहोरात्रौ जोगीं आह्वयति स्म

ਜੋਗ ਸਾਧਨਾ ਚਹੈ ਕਿ ਆਵੈ ॥੨॥
जोग साधना चहै कि आवै ॥२॥

इच्छति च (यत्) जोग साधना तस्य समीपम् आगच्छेत्। २.

ਯਾ ਤੇ ਨਾਰਿ ਅਧਿਕ ਰਿਸਿ ਠਾਨੀ ॥
या ते नारि अधिक रिसि ठानी ॥

एतादृशं वचनं श्रुत्वा जोगीनां |

ਸੁਨਤ ਜੋਗਿਯਨ ਕੀ ਅਸਿ ਬਾਨੀ ॥
सुनत जोगियन की असि बानी ॥

राणी अतीव क्रुद्धा अभवत् (तत् कल्पयित्वा)।

ਐਸਾ ਕਛੂ ਉਪਾਇ ਬਨਾਊ ॥
ऐसा कछू उपाइ बनाऊ ॥

तत्सदृशं किमपि कुर्मः

ਭੂਪਤਿ ਸਹਿਤ ਅਜੁ ਇਨ ਘਾਊ ॥੩॥
भूपति सहित अजु इन घाऊ ॥३॥

एतान् (जोगिन्) राज्ञा सह हन्याम् इति। ३.

ਦੇਉਾਂ ਆਪਨੋ ਮਿਤ੍ਰਹਿ ਰਾਜਾ ॥
देउां आपनो मित्रहि राजा ॥

मित्राय तख्तापलटं ददातु

ਜੋਗੀ ਹਨੌ ਭੂਪ ਜੁਤ ਆਜਾ ॥
जोगी हनौ भूप जुत आजा ॥

राज्ञा सह जोगीं च जहि |

ਸਕਲ ਪ੍ਰਜਹਿ ਇਨ ਮਾਰਿ ਦਿਖਾਊਾਂ ॥
सकल प्रजहि इन मारि दिखाऊां ॥

तान् हत्वा जनान् दर्शयतु

ਮਿਤ੍ਰ ਸੀਸ ਪਰ ਛਤ੍ਰ ਫਿਰਾਊਾਂ ॥੪॥
मित्र सीस पर छत्र फिराऊां ॥४॥

छत्रं च मित्रस्य शिरसि डुलतु। ४.

ਜਬ ਰਾਜਾ ਨਿਸ ਕੌ ਗ੍ਰਿਹ ਆਯੋ ॥
जब राजा निस कौ ग्रिह आयो ॥

रात्रौ यदा राजा गृहम् आगतः तदा ।

ਬਹੁਰਿ ਜੋਗਿਯਨ ਬੋਲਿ ਪਠਾਯੋ ॥
बहुरि जोगियन बोलि पठायो ॥

अतः जोगीः पुनः आहूताः।

ਤਿਮਿ ਤਿਮਿ ਨਾਰਿ ਫਾਸ ਗਰ ਡਾਰਿ ॥
तिमि तिमि नारि फास गर डारि ॥

(ते धावकाः आगच्छन्ति स्म) त्रिवारं सा महिला तेषां कण्ठे पाशं स्थापयति स्म

ਭੂਪ ਸਹਿਤ ਸਭ ਦਏ ਸੰਘਾਰ ॥੫॥
भूप सहित सभ दए संघार ॥५॥

राजा सहित सर्वान् मारितवान्। ५.

ਭੂਪਤਿ ਮਾਰਿ ਖਾਟ ਤਰ ਪਾਯੋ ॥
भूपति मारि खाट तर पायो ॥

राजा हतः शयनाधः शयितः |

ਦੁਹੂੰ ਅਤੀਤਨ ਤਰੇ ਡਸਾਯੋ ॥
दुहूं अतीतन तरे डसायो ॥

उभौ च जोगीभ्यां अधः क्षिप्तवान्।

ਸਿੰਘਾਸਨ ਪਰ ਮਿਤ੍ਰਹਿ ਰਾਖਾ ॥
सिंघासन पर मित्रहि राखा ॥

मित्रं सिंहासने स्थापितं

ਬੋਲਿ ਪ੍ਰਜਾ ਸਭ ਸੋ ਇਮਿ ਭਾਖਾ ॥੬॥
बोलि प्रजा सभ सो इमि भाखा ॥६॥

सर्वान् च जनान् आहूय एवं उक्तवान्। ६.

ਜਬ ਰਾਜਾ ਨਿਸੁ ਕੌ ਗ੍ਰਿਹ ਆਯੋ ॥
जब राजा निसु कौ ग्रिह आयो ॥

रात्रौ यदा राजा गृहम् आगतः तदा ।

ਦੁਹੂੰ ਜੋਗਿਯਨ ਨਿਕਟ ਬੁਲਾਯੋ ॥
दुहूं जोगियन निकट बुलायो ॥

(अतः सः) तौ जोगीभ्यां आहूतवान्।

ਅਤਭੁਤ ਨਾਗਾ ਤਹਾ ਇਕ ਨਿਕਸਾ ॥
अतभुत नागा तहा इक निकसा ॥

तत्र विचित्रः सर्पः प्रादुर्भूतः ।

ਰਾਵਲ ਹੇਰਿ ਤਵਨ ਕੌ ਬਿਗਸਾ ॥੭॥
रावल हेरि तवन कौ बिगसा ॥७॥

तं दृष्ट्वा जोगी प्रसन्नः अभवत्।7.

ਸਾਪਹਿ ਮਾਰਿ ਤਬੈ ਤਿਨ ਲਿਯੋ ॥
सापहि मारि तबै तिन लियो ॥

ते सद्यः सर्पं हन्ति स्म

ਫਰੂਆ ਬੀਚ ਡਾਰਿ ਕਰਿ ਦਿਯੋ ॥
फरूआ बीच डारि करि दियो ॥

विपत्तौ च स्थापयति।

ਘੋਟਿ ਭਾਗ ਜਿਮਿ ਦੁਹੂੰਅਨ ਪੀਯੋ ॥
घोटि भाग जिमि दुहूंअन पीयो ॥

उभौ भाङ्गवत् पिबतः

ਅਤਿ ਅਸਥੂਲ ਦੇਹ ਕਹ ਕੀਯੋ ॥੮॥
अति असथूल देह कह कीयो ॥८॥

शरीरं च महतीं वर्धयति स्म।8.

ਤਾ ਤੇ ਅਧਿਕ ਫੂਲਿ ਜਬ ਗਏ ॥
ता ते अधिक फूलि जब गए ॥

एवं कृत्वा यदा (ते) अतीव समृद्धाः अभवन् ।

ਕੁੰਜਰ ਸੋ ਧਾਰਤ ਬਪੁ ਭਏ ॥
कुंजर सो धारत बपु भए ॥

तदा तेषां शरीराणि गजसदृशानि अभवन् ।

ਦ੍ਵੈ ਘਟਿਕਾ ਬੀਤੀ ਤਬ ਫੂਟੇ ॥
द्वै घटिका बीती तब फूटे ॥

घण्टाद्वयं व्यतीते (ते) विदीर्णाः

ਆਵਨ ਜਾਨ ਜਗਤ ਤੇ ਛੂਟੇ ॥੯॥
आवन जान जगत ते छूटे ॥९॥

(ते) च संसारगतिविमुक्ताः अभवन्। ९.

ਬਰਖ ਬਾਰਹਨ ਕੇ ਹ੍ਵੈ ਗਏ ॥
बरख बारहन के ह्वै गए ॥

सः इदानीं द्वादशवर्षीयः आसीत्

ਤ੍ਯਾਗਤ ਦੇਹ ਪੁਰਾਤਨ ਭਏ ॥
त्यागत देह पुरातन भए ॥

प्राचीनशरीरं च त्यक्तवान् आसीत्।

ਸ੍ਵਰਗ ਲੋਕ ਕਹ ਕਿਯਾ ਪਯਾਨ ॥
स्वरग लोक कह किया पयान ॥

जनाः स्वर्गं गतवन्तः

ਤ੍ਯਾਗਿ ਆਪੁਨੀ ਦੇਹ ਪੁਰਾਨਿ ॥੧੦॥
त्यागि आपुनी देह पुरानि ॥१०॥

ते स्वस्य पुरातनशरीराणि त्यक्तवन्तः। १०.

ਭੂਪ ਨਿਰਖਿ ਚਕ੍ਰਿਤ ਚਿਤ ਰਹਾ ॥
भूप निरखि चक्रित चित रहा ॥

(एतत्सर्वं) दृष्ट्वा राजा मनसि स्तब्धः अभवत्

ਮੁਹਿ ਸੇਤੀ ਐਸੀ ਬਿਧਿ ਕਹਾ ॥
मुहि सेती ऐसी बिधि कहा ॥

मां च वक्तुं कृतवान्, .

ਹਮ ਤੁਮ ਆਵ ਸਾਪ ਦੋਊ ਖਾਹਿ ॥
हम तुम आव साप दोऊ खाहि ॥

सम्- विश्! त्वं च अहं च सर्पान् खादामः

ਦੇਹ ਧਰੇ ਸੁਰਪੁਰ ਕੋ ਜਾਹਿ ॥੧੧॥
देह धरे सुरपुर को जाहि ॥११॥

शरीरं च त्यक्त्वा स्वर्गं गच्छतु। ११.

ਯੌ ਕਹਿ ਕੈ ਨ੍ਰਿਪ ਸਾਪ ਚਬਾਯੋ ॥
यौ कहि कै न्रिप साप चबायो ॥

इत्युक्त्वा राजा सर्पं खादितवान् ।

ਮੈ ਡਰਤੇ ਨਹਿ ਤਾਹਿ ਹਟਾਯੋ ॥
मै डरते नहि ताहि हटायो ॥

अहं भयभीतः इति कारणेन तं न निवारितवान्।

ਥੋਰਾ ਭਖ੍ਰਯੋ ਉਡਾ ਨਹਿ ਗਯੋ ॥
थोरा भख्रयो उडा नहि गयो ॥

(सः) अल्पं खादितवान्, अतः सः न उड्डीयत।

ਤਾ ਤੇ ਤਨ ਸੁੰਦਰ ਇਹ ਭਯੋ ॥੧੨॥
ता ते तन सुंदर इह भयो ॥१२॥

एवं कृत्वा तस्य शरीरं सुन्दरं जातम् । १२.

ਦੇਹ ਪੁਰਾਤਨ ਤ੍ਯਾਗਨ ਕਰੀ ॥
देह पुरातन त्यागन करी ॥

सः पुरातनं शरीरं त्यक्तवान्

ਔਖਧ ਬਲ ਨੌਤਨ ਤਨ ਧਰੀ ॥
औखध बल नौतन तन धरी ॥

औषधशक्तियुक्तं च नूतनं शरीरं गृहीतवान्।