एतान् रागान् श्रुत्वा दिवौकन्यासुरपत्न्यः सर्वे मुग्धाः भवन्ति
वेणुस्वरं श्रुत्वा राधा बृशभानसुता हरिवत् धावन्ती आगच्छति।302।
उवाच राधा कृताञ्जलिः भगवन् ! अहं क्षुधार्तः अस्मि
क्षीरं सर्वेषु गोपगृहेषु पुनः अवशिष्टं क्रीडन् सर्वं विस्मृतवान्
अहं भवता सह भ्रमन् अस्मि
कृष्णेन एतत् श्रुत्वा सर्वेभ्यः उक्तं यत् मथुरायां ब्राह्मणानां गृहेषु गत्वा (किञ्चित् खाद्यं च आनयन्तु) अहं भवन्तं सत्यं वदामि, तस्मिन् मिथ्यात्वस्य किञ्चित् अपि नास्ति।३०३।
कृष्णस्य भाषणम् : १.
स्वय्या
कृष्णः तदा प्रहरणान् अवदत्, एषा कांसपुरी (मथुरा) तत्र गच्छतु।
कृष्णः सर्वान् गोपान् अवदत्, मथुरां कंसनगरं गत्वा यज्ञं कुर्वतां ब्राह्मणानां विषये पृच्छन्तु
(पुरतः) कृताञ्जलिः मलशयानः, ततः एतत् याचनां कुरुत
कृताञ्जलिः पादयोः पतित्वा कृष्णः क्षुधार्तो भोजनं याचते इति प्रार्थय ३०४।
यद् (वाणी) कान्हा उक्तवान्, (बालाः) स्वीकृत्य (कृष्णस्य) पादयोः पतित्वा गतवन्तः।
गोपाः कृष्णस्य वचनं स्वीकृत्य शिरसा प्रणम्य सर्वे गत्वा ब्राह्मणानां गृहाणि प्राप्तवन्तः
गोपाः पुरतः प्रणम्य कृष्णवेषेण भोजनं याचन्ते स्म
इदानीं तेषां चतुरं पश्यन्तु यत् ते सर्वे ब्राह्मणान् कृष्णवेषेण वञ्चयन्ति।305।
ब्राह्मणानां भाषणम् : १.
स्वय्या
ब्राह्मणाः क्रुद्धाः प्रोचुः, यूयं जनाः अस्मान् अन्नं याचयितुम् आगताः
कृष्णः बलरामः च अतिमूढौ किं वयं सर्वान् मूर्खान् मन्यसे?
वयं यदा परेभ्यः तण्डुलान् याचयित्वा आनयामः तदा एव उदरं पूरयामः।
वयं तण्डुलयाचना एव उदरं पूरयामः, त्वं अस्मात् याचयितुम् आगतः।एतत् वचनं ब्राह्मणाः स्वक्रोधं प्रकटितवन्तः।३०६।
(यदा) ब्राह्मणाः अन्नं न ददति स्म, तदा एव ग्वालबालकाः क्रुद्धाः (स्व) गृहाणि गतवन्तः।
यदा ब्राह्मणाः भोजनाय किमपि न दत्तवन्तः, तदा लज्जिताः भूत्वा सर्वे गोपाः मथुरातः निर्गत्य यमुनातीरे कृष्णं प्रति आगतवन्तः
अन्नेन आगच्छन्तं दृष्ट्वा बलरामः श्रीकृष्णं पश्यतु इति अवदत्।
तान् अन्नं विना आगच्छन्तं दृष्ट्वा कृष्णबलरामौ अवदताम् - ब्राह्मणाः आवश्यकतासमये अस्माकं समीपम् आगच्छन्ति, परन्तु वयं किमपि याचन्ते सति पलायन्ते।३०७।
कबिट्
एते ब्राह्मणाः नैतिकदुष्टाः, क्रूराः, कायराः, अतिनीचाः, अत्यन्तं नीचाः च सन्ति
एते ब्राह्मणाः चोर-लुण्ठक-सदृशानि कर्माणि कुर्वन्तः, नित्यं रोटिकायाः कृते स्वप्राणान् त्याजयन्ति ते मार्गेषु धोखाधड़ी-लुण्ठकाः इव कार्यं कर्तुं शक्नुवन्ति
उपविशन्ति अज्ञानिनः इव चतुराः अन्तः च...
अत्यल्पं ज्ञानमपि ते प्रिया इव अतिवेगेन इतस्ततः धावन्ति अतिकुरूपाः, किन्तु स्वं सुन्दरं वदन्ति, पशुवत् निर्बाधं नगरे भ्रमन्ति।३०८।
कृष्णमुद्दिश्य बलरामस्य भाषणम् |
स्वय्या
हे कृष्ण ! यदि वदसि तदा अहं गदाप्रहारेन मथुरार्धद्वयं विदारयितुं शक्नोमि यदि वदसि तर्हि ब्राह्मणान् गृह्णामि
यदि वदसि अहं तान् हनिष्यामि यदि वदसि तर्हि अहं तान् किञ्चित् भर्त्सयिष्यामि ततः तान् विमोचयिष्यामि
यदि वदसि तर्हि अहं सर्वं मथुरानगरं स्वशक्त्या उद्धृत्य यमुने क्षिपामि
किञ्चित् भयं मम त्वत्तोऽन्यथा यादवराज! अहं एव सर्वान् शत्रून् नाशयितुं शक्नोमि।३०९।
कृष्णस्य भाषणम् : १.
स्वय्या
हे बलराम ! क्रोधं शान्तं कुरुत। अथ च कृष्णः ग्वालबालकान् प्राह |
हे बलराम ! कश्चित् क्रोधः क्षमितः स्यात्, इति वदन् कृष्णः गोपबालकानाम् सम्बोधनं कृतवान्, ब्राह्मणः सर्वलोकस्य गुरुः अस्ति
बालकः (कृष्णस्य) अनुज्ञां पालयित्वा पुनः कंसराजस्य राजधानीम् (मथुरा) अगच्छत्
(किन्तु आश्चर्यं दृश्यते) यत् गोपाः आज्ञां कृत्वा पुनः भोजनं याचयितुम् गतवन्तः, राज्ञः राजधानीम् आगतवन्तः, परन्तु कृष्णस्य नामकरणे अपि सः गर्वितः ब्राह्मणः किमपि न दत्तवान्।३१०।
कबिट्
कृष्णगोपबालकानाम् उपरि पुनः क्रुद्धाः ब्राह्मणाः प्रत्युवाच, किन्तु किमपि खादनं न दत्तवन्तः
अथ अप्रसन्नाः कृष्णं प्रति आगत्य शिरसा प्रणम्य उचुः।
ब्राह्मणाः अस्मान् दृष्ट्वा तूष्णीं कृत्वा न दत्तवन्तः अतः वयं क्रुद्धाः स्मः
हे नीचानां स्वामी ! वयं अत्यन्तं क्षुधार्ताः स्मः, अस्माकं कृते किञ्चित् पदं गृह्यताम् अस्माकं शरीरस्य बलम् अत्यन्तं न्यूनीकृतम् अस्ति।३११।