श्री दसम् ग्रन्थः

पुटः - 824


ਤਾ ਕੇ ਬਿਧਨਾ ਲੇਤ ਪ੍ਰਾਨ ਹਰਨ ਕਰਿ ਪਲਕ ਮੈ ॥੩੦॥
ता के बिधना लेत प्रान हरन करि पलक मै ॥३०॥

कल्पकः तं कालखण्डस्य एकमात्रायां संहारयति।(30)(I)

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਦ੍ਵਾਦਸਮੋ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੧੨॥੨੩੪॥ਅਫਜੂੰ॥
इति स्री चरित्र पख्याने त्रिया चरित्रे मंत्री भूप संबादे द्वादसमो चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥१२॥२३४॥अफजूं॥

द्वादशः द्वादशः द्वादशः द्वादशः द्वादशः द्वादशः द्वादशः द्वादशः द्वादशः द्वादशः शुभच्रितरः राजमन्त्री च वार्तालापः, आशीर्वादेन समाप्तः। (१२)(२३४) ९.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दोहिरा

ਬਹੁਰਿ ਸੁ ਮੰਤ੍ਰੀ ਰਾਇ ਸੌ ਕਥਾ ਉਚਾਰੀ ਆਨਿ ॥
बहुरि सु मंत्री राइ सौ कथा उचारी आनि ॥

अथ मन्त्री अन्यत् आख्यानं कथयति स्म,

ਸੁਨਤ ਸੀਸ ਰਾਜੈ ਧੁਨ੍ਰਯੋ ਰਹਿਯੋ ਮੌਨ ਮੁਖਿ ਠਾਨਿ ॥੧॥
सुनत सीस राजै धुन्रयो रहियो मौन मुखि ठानि ॥१॥

इति श्रुत्वा राजः एकस्वरं शिरः क्षोभयति स्म किन्तु मौनम् अभवत् १

ਪਦੂਆ ਉਹਿ ਟਿਬਿਯਾ ਬਸੈ ਗੈਨੀ ਹਮਰੇ ਗਾਉ ॥
पदूआ उहि टिबिया बसै गैनी हमरे गाउ ॥

तत्र पर्वतस्थानेषु एकः सहायकः निवसति स्म, तस्य पतिः अस्माकं ग्रामे निवसति स्म ।

ਦਾਸ ਖਸਮ ਤਾ ਕੋ ਰਹਤ ਰਾਮ ਦਾਸ ਤਿਹ ਨਾਉ ॥੨॥
दास खसम ता को रहत राम दास तिह नाउ ॥२॥

तस्याः पतिः रामदासः इति प्रसिद्धः आसीत् ।(२)

ਰਾਮ ਦਾਸ ਅਨਤੈ ਰਹਤ ਪਦੂਆ ਕੇ ਸੰਗ ਸੋਇ ॥
राम दास अनतै रहत पदूआ के संग सोइ ॥

यदा रामदासः अन्यत्र कुत्र सुप्तवान् तदा सा सहायकेन सह स्वपिति स्म, यः...

ਨ੍ਰਹਾਨ ਹੇਤ ਉਠਿ ਜਾਤ ਤਹ ਜਬੈ ਦੁਪਹਰੀ ਹੋਇ ॥੩॥
न्रहान हेत उठि जात तह जबै दुपहरी होइ ॥३॥

तस्य आचमार्थं गन्तुं मध्याह्ने उत्थाय प्रयुक्तः।(3)

ਇਕ ਦਿਨ ਪਦੂਆ ਕੇ ਸਦਨ ਬਹੁ ਜਨ ਬੈਠੇ ਆਇ ॥
इक दिन पदूआ के सदन बहु जन बैठे आइ ॥

एकदा तस्य सहायकस्य गृहे कतिपये अपरिचिताः जनाः प्रादुर्भूताः किन्तु...

ਭੇਦ ਨ ਪਾਯੋ ਗੈਨਿ ਯਹਿ ਤਹਾ ਪਹੁੰਚੀ ਜਾਇ ॥੪॥
भेद न पायो गैनि यहि तहा पहुंची जाइ ॥४॥

तस्य स्वामिनी तत्र आगत्य तासां ज्ञानं नासीत्।(4)

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपाई

ਤਬੈ ਤੁਰਤ ਤ੍ਰਿਯ ਬਚਨ ਉਚਾਰੇ ॥
तबै तुरत त्रिय बचन उचारे ॥

तत्क्षणमेव सा स्त्रिया अवदत्।

ਰਾਮ ਦਾਸ ਆਏ ਨ ਤੁਹਾਰੇ ॥
राम दास आए न तुहारे ॥

सा पृष्टवती किं रामदासः तत्र न आगतः,

ਮੇਰੇ ਪਤਿ ਪਰਮੇਸ੍ਵਰ ਓਊ ॥
मेरे पति परमेस्वर ओऊ ॥

मम देवरूपः पतिः

ਕਹ ਗਯੋ ਤਾਹਿ ਬਤਾਵਹੁ ਕੋਊ ॥੫॥
कह गयो ताहि बतावहु कोऊ ॥५॥

सः मम ईश्वरसदृशः पतिः अस्ति। सः कुत्र गतः ? कृपया मां वदतु।' (५) ९.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दोहिरा

ਗਰਾ ਓਰ ਕਹ ਯੌ ਗਈ ਜਾਤ ਭਏ ਉਠਿ ਲੋਗ ॥
गरा ओर कह यौ गई जात भए उठि लोग ॥

इति घोषयन् सा मुख्यवीथिं प्रति निर्गतवती। अपरिचिताः सर्वे सद्यः उत्थाय स्थानात् निर्गताः |

ਤੁਰਤੁ ਆਨਿ ਤਾ ਸੌ ਰਮੀ ਮਨ ਮੈ ਭਈ ਨਿਸੋਗ ॥੬॥
तुरतु आनि ता सौ रमी मन मै भई निसोग ॥६॥

तदनन्तरं सर्वं भयं त्यक्त्वा शीघ्रमेव कान्तं प्रेरयितुं पुनः आगता ।(६)

ਪਦੂਆ ਸੌ ਰਤਿ ਮਾਨਿ ਕੈ ਤਹਾ ਪਹੂੰਚੀ ਆਇ ॥
पदूआ सौ रति मानि कै तहा पहूंची आइ ॥

पदुवया सह प्रेम्णः कृत्वा (सा) तत्र प्राप्ता

ਰਾਖਿਯੋ ਹੁਤੋ ਸਵਾਰਿ ਜਹ ਆਪਨ ਸਦਨ ਸੁਹਾਇ ॥੭॥
राखियो हुतो सवारि जह आपन सदन सुहाइ ॥७॥

तेन सहायिकेन सह प्रेम्णः कृत्वा सा स्वस्य सुन्दरं निवासस्थानं प्रति निवृत्ता।(7)

ਕੈਸੋ ਹੀ ਬੁਧਿਜਨ ਕੋਊ ਚਤੁਰ ਕੈਸਉ ਹੋਇ ॥
कैसो ही बुधिजन कोऊ चतुर कैसउ होइ ॥

कियत् अपि बुद्धिमान् बुद्धिमान् च भवेत् ।

ਚਰਿਤ ਚਤੁਰਿਯਾ ਤ੍ਰਿਯਨ ਕੋ ਪਾਇ ਸਕਤ ਨਹਿ ਕੋਇ ॥੮॥
चरित चतुरिया त्रियन को पाइ सकत नहि कोइ ॥८॥

धनुः-तथा-कदापि बुद्धिमान् स्यात्, स्त्री-च्रितारं न ज्ञातुं शक्नुयात्।(8)

ਜੋ ਨਰ ਅਪੁਨੇ ਚਿਤ ਕੌ ਤ੍ਰਿਯ ਕਰ ਦੇਤ ਬਨਾਇ ॥
जो नर अपुने चित कौ त्रिय कर देत बनाइ ॥

यः स्त्रियं रहस्यं प्रकटयति स्म, जरा स्यात्

ਜਰਾ ਤਾਹਿ ਜੋਬਨ ਹਰੈ ਪ੍ਰਾਨ ਹਰਤ ਜਮ ਜਾਇ ॥੯॥
जरा ताहि जोबन हरै प्रान हरत जम जाइ ॥९॥

यौवनं पराक्रम्य तस्य आत्मानं कुञ्जयितुं मृत्युदूतः परितः।(9)

ਸੋਰਠਾ ॥
सोरठा ॥

सोरथ

ਤ੍ਰਿਯਹਿ ਨ ਦੀਜੈ ਭੇਦ ਤਾਹਿ ਭੇਦ ਲੀਜੈ ਸਦਾ ॥
त्रियहि न दीजै भेद ताहि भेद लीजै सदा ॥

सिमृतिवेदकोकशास्त्राणां सारः अस्ति यत् रहस्यं स्त्रीभ्यः न प्रदत्तं भवेत्।

ਕਹਤ ਸਿੰਮ੍ਰਿਤਿ ਅਰੁ ਬੇਦ ਕੋਕਸਾਰਊ ਯੌ ਕਹਤ ॥੧੦॥
कहत सिंम्रिति अरु बेद कोकसारऊ यौ कहत ॥१०॥

अपितु तस्याः गूढं ज्ञातुं प्रयत्नः करणीयः ।(१०)(१)

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਤ੍ਰਿਦਸਮੋ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੧੩॥੨੪੪॥ਅਫਜੂੰ॥
इति स्री चरित्र पख्याने त्रिया चरित्रे मंत्री भूप संबादे त्रिदसमो चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥१३॥२४४॥अफजूं॥

Thirteenth Parable Of Auspicious Chritars राजस्य मन्त्रिणः च वार्तालापः, आशीर्वादेन सह सम्पूर्णः। (१३)(२४४) ९.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दोहिरा

ਬਹੁਰਿ ਸੁ ਮੰਤ੍ਰੀ ਰਾਇ ਸੌ ਕਥਾ ਉਚਾਰੀ ਏਕ ॥
बहुरि सु मंत्री राइ सौ कथा उचारी एक ॥

अथ मन्त्री तादृशं दृष्टान्तं कथयति स्म यत् मनः शान्तं जातम्।

ਅਧਿਕ ਮੋਦ ਮਨ ਮੈ ਬਢੈ ਸੁਨਿ ਗੁਨ ਬਢੈ ਅਨੇਕ ॥੧॥
अधिक मोद मन मै बढै सुनि गुन बढै अनेक ॥१॥

गुणत्वं च बहु वर्धिता आसीत् -1

ਏਕ ਤ੍ਰਿਯਾ ਗਈ ਬਾਗ ਮੈ ਰਮੀ ਔਰ ਸੋ ਜਾਇ ॥
एक त्रिया गई बाग मै रमी और सो जाइ ॥

पुहाप मति नामिका महिला एकस्मिन् उद्याने प्रविश्य अन्यस्य कस्यचित् प्रेम्णः आरब्धा ।

ਤਹਾ ਯਾਰ ਤਾ ਕੋ ਤੁਰਤ ਦੁਤਿਯ ਪਹੂੰਚ੍ਯੋ ਆਇ ॥੨॥
तहा यार ता को तुरत दुतिय पहूंच्यो आइ ॥२॥

तस्याः कान्ती तत्रापि तत्क्षणमेव प्रविष्टा।(2)

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपाई

ਜਾਰ ਆਵਤ ਜਬ ਤਿਨ ਤ੍ਰਿਯ ਲਹਿਯੋ ॥
जार आवत जब तिन त्रिय लहियो ॥

यदा सा महिला आगच्छन्तं पुरुषं दृष्टवती

ਦੁਤਿਯ ਮੀਤ ਸੋ ਇਹ ਬਿਧਿ ਕਹਿਯੋ ॥
दुतिय मीत सो इह बिधि कहियो ॥

यदा सा द्वितीयं कान्तं प्रविशन्तं दृष्टवती ।

ਮਾਲੀ ਨਾਮ ਆਪਨ ਤੁਮ ਕਰੋ ॥
माली नाम आपन तुम करो ॥

सा प्रथमां पृष्टवती - मालीवेषं कुरु ।

ਫਲ ਫੂਲਨਿ ਆਗੇ ਲੈ ਧਰੋ ॥੩॥
फल फूलनि आगे लै धरो ॥३॥

कतिपयानि पुष्पाणि भवतः पुरतः स्थापयन्।(3)

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दोहिरा

ਜੋ ਹਮ ਇਹ ਜੁਤ ਬਾਗ ਮੈ ਬੈਠੇ ਮੋਦ ਬਢਾਇ ॥
जो हम इह जुत बाग मै बैठे मोद बढाइ ॥

'यदा वयं स्नेहमुद्रायां उद्याने उपविशामः तदा त्वं

ਫੂਲ ਫਲਨ ਲੈ ਤੁਮ ਤੁਰਤੁ ਆਗੇ ਧਰੋ ਬਨਾਇ ॥੪॥
फूल फलन लै तुम तुरतु आगे धरो बनाइ ॥४॥

सद्यः पुष्पाणि फलानि च अस्माकं पुरतः स्थापयतु।'(4)

ਤਬੈ ਤਵਨ ਤਿਯੋ ਹੀ ਕਿਯੋ ਜੋ ਤ੍ਰਿਯ ਤਿਹ ਸਿਖ ਦੀਨ ॥
तबै तवन तियो ही कियो जो त्रिय तिह सिख दीन ॥

कान्ती यथा तया कथितं तथा कृत्वा पुष्पाणि सङ्गृह्य च...

ਫੂਲ ਫੁਲੇ ਅਰੁ ਫਲ ਘਨੇ ਤੋਰਿ ਤੁਰਤੁ ਕਰ ਲੀਨ ॥੫॥
फूल फुले अरु फल घने तोरि तुरतु कर लीन ॥५॥

फलं च तान् हस्ते धारयति स्म।(5)

ਤ੍ਰਿਯਾ ਸਹਿਤ ਜਦ ਬਾਗ ਮੈ ਜਾਰ ਬਿਰਾਜਿਯੋ ਜਾਇ ॥
त्रिया सहित जद बाग मै जार बिराजियो जाइ ॥

उपविष्टमात्रेण सः ऋजुं पुष्पाणि स्थापयित्वा च

ਤੋ ਤਿਨ ਫੁਲ ਫਲ ਲੈ ਤੁਰਤੁ ਆਗੇ ਧਰੇ ਬਨਾਇ ॥੬॥
तो तिन फुल फल लै तुरतु आगे धरे बनाइ ॥६॥

तेषां पुरतः फलम्।(6)

ਇਹ ਮਾਲੀ ਇਹ ਬਾਗ ਕੋ ਆਯੋ ਤੁਮਰੇ ਪਾਸ ॥
इह माली इह बाग को आयो तुमरे पास ॥

अथ सा अवदत्-अयं माली भवतः समीपम् आगतः।