श्री दसम् ग्रन्थः

पुटः - 1199


ਦਿਜ ਹਮ ਮਹਾ ਕਾਲ ਕੋ ਮਾਨੈ ॥
दिज हम महा काल को मानै ॥

हे ब्रह्मन् ! अहं (केवलं) महाकालं विश्वसामि

ਪਾਹਨ ਮੈ ਮਨ ਕੋ ਨਹਿ ਆਨੈ ॥
पाहन मै मन को नहि आनै ॥

न च तस्याः मनः (पाषाणपूजायां) स्थापयति।

ਪਾਹਨ ਕੋ ਪਾਹਨ ਕਰਿ ਜਾਨਤ ॥
पाहन को पाहन करि जानत ॥

(अहं) पाषाणं पाषाणम् इति मन्ये।

ਤਾ ਤੇ ਬੁਰੋ ਲੋਗ ਏ ਮਾਨਤ ॥੯੧॥
ता ते बुरो लोग ए मानत ॥९१॥

अत एव जनाः दुष्टं मन्यन्ते । ९१.

ਝੂਠਾ ਕਹ ਝੂਠਾ ਹਮ ਕੈ ਹੈ ॥
झूठा कह झूठा हम कै है ॥

मृषावादिनं मृषावादीं वक्ष्यामि

ਜੋ ਸਭ ਲੋਗ ਮਨੈ ਕੁਰਰੈ ਹੈ ॥
जो सभ लोग मनै कुररै है ॥

सर्वे जनाः मनसा व्याकुलाः (किमर्थं न) चेदपि।

ਹਮ ਕਾਹੂ ਕੀ ਕਾਨਿ ਨ ਰਾਖੈ ॥
हम काहू की कानि न राखै ॥

अहं कस्यचित् चिन्तां न करोमि

ਸਤਿ ਬਚਨ ਮੁਖ ਊਪਰ ਭਾਖੈ ॥੯੨॥
सति बचन मुख ऊपर भाखै ॥९२॥

अहं च मुखेन सत्यं वदामि। ९२.

ਸੁਨੁ ਦਿਜ ਤੁਮ ਧਨ ਕੇ ਲਬ ਲਾਗੇ ॥
सुनु दिज तुम धन के लब लागे ॥

हे ब्रह्मन् ! शृणु त्वं धनलुब्धः असि

ਮਾਗਤ ਫਿਰਤ ਸਭਨ ਕੇ ਆਗੇ ॥
मागत फिरत सभन के आगे ॥

त्वं सर्वेषां पुरतः भिक्षाटनं कुर्वन् परिभ्रमसि।

ਆਪਨੇ ਮਨ ਭੀਤਰਿ ਨ ਲਜਾਵਹੁ ॥
आपने मन भीतरि न लजावहु ॥

मनसि लज्जा नास्ति

ਇਕ ਟਕ ਹ੍ਵੈ ਹਰਿ ਧ੍ਯਾਨ ਨ ਲਾਵਹੁ ॥੯੩॥
इक टक ह्वै हरि ध्यान न लावहु ॥९३॥

न च हरिं ध्यायन्ति एकलत्वेन। ९३.

ਦਿਜ ਬਾਚ ॥
दिज बाच ॥

ब्राह्मण उवाच।

ਤਬ ਦਿਜ ਬੋਲਾ ਤੈ ਕ੍ਯਾ ਮਾਨੈ ॥
तब दिज बोला तै क्या मानै ॥

अथ ब्राह्मणोऽब्रवीत् किं विश्वासयिष्यसि।

ਸੰਭੂ ਕੋ ਪਾਹਨ ਕਰਿ ਮਾਨੈ ॥
संभू को पाहन करि मानै ॥

कः शिवं शिवं मन्यते।

ਜੋ ਇਨ ਕੋ ਕਰਿ ਆਨ ਬਖਾਨੈ ॥
जो इन को करि आन बखानै ॥

कः तान् अन्यत् किमपि मन्यते (विपरीतार्थः), २.

ਤਾ ਕੋ ਬ੍ਰਹਮ ਪਾਤਕੀ ਜਾਨੈ ॥੯੪॥
ता को ब्रहम पातकी जानै ॥९४॥

ईश्वरः तं पापं मन्यते। ९४.

ਜੋ ਇਨ ਕਹ ਕਟੁ ਬਚਨ ਉਚਾਰੈ ॥
जो इन कह कटु बचन उचारै ॥

कः तेषां विरुद्धं कटुवचनं वदति,

ਤਾ ਕੌ ਮਹਾ ਨਰਕ ਬਿਧਿ ਡਾਰੈ ॥
ता कौ महा नरक बिधि डारै ॥

निक्षिप्यन्ते घोरे नरके विधिकर्तृणा |

ਇਨ ਕੀ ਸਦਾ ਕੀਜਿਯੈ ਸੇਵਾ ॥
इन की सदा कीजियै सेवा ॥

तेषां सर्वदा सेवनीयाः

ਏ ਹੈ ਪਰਮ ਪੁਰਾਤਨ ਦੇਵਾ ॥੯੫॥
ए है परम पुरातन देवा ॥९५॥

यतः एते परमपुराणदेवता। ९५.

ਕੁਅਰਿ ਬਾਚ ॥
कुअरि बाच ॥

राज कुमारी ने कहा-

ਏਕੈ ਮਹਾ ਕਾਲ ਹਮ ਮਾਨੈ ॥
एकै महा काल हम मानै ॥

अहं एकस्मिन् महान् युगे विश्वसिमि।

ਮਹਾ ਰੁਦ੍ਰ ਕਹ ਕਛੂ ਨ ਜਾਨੈ ॥
महा रुद्र कह कछू न जानै ॥

महारुद्रं न किञ्चिदवगच्छामि।

ਬ੍ਰਹਮ ਬਿਸਨ ਕੀ ਸੇਵ ਨ ਕਰਹੀ ॥
ब्रहम बिसन की सेव न करही ॥

(अहं) ब्रह्मविष्णुमपि न सेवयामि

ਤਿਨ ਤੇ ਹਮ ਕਬਹੂੰ ਨਹੀ ਡਰਹੀ ॥੯੬॥
तिन ते हम कबहूं नही डरही ॥९६॥

अहं च तेभ्यः कदापि न बिभेमि। ९६.

ਬ੍ਰਹਮ ਬਿਸਨ ਜਿਨ ਪੁਰਖ ਉਚਾਰਿਯੋ ॥
ब्रहम बिसन जिन पुरख उचारियो ॥

ब्रह्मविष्णुनाम् (नामानि) यस्य सः, .

ਤਾ ਕੌ ਮ੍ਰਿਤੁ ਜਾਨਿਯੈ ਮਾਰਿਯੋ ॥
ता कौ म्रितु जानियै मारियो ॥

मृतुः तं हतं इति अवगच्छ।

ਜਿਨ ਨਰ ਕਾਲ ਪੁਰਖ ਕੋ ਧ੍ਰਯਾਯੋ ॥
जिन नर काल पुरख को ध्रयायो ॥

कल पुरुख पूजितः व्यक्तिः, २.

ਤਾ ਕੇ ਨਿਕਟ ਕਾਲ ਨਹਿ ਆਯੋ ॥੯੭॥
ता के निकट काल नहि आयो ॥९७॥

कालः' (मृत्युः) तस्य समीपं न आगच्छति। ९७.

ਜੇ ਨਰ ਕਾਲ ਪੁਰਖ ਕੋ ਧ੍ਯਾਵੈ ॥
जे नर काल पुरख को ध्यावै ॥

पुरुषं काल पुरुषं को स्मरति, २.

ਤੇ ਨਰ ਕਾਲ ਫਾਸ ਨਹਿ ਜਾਵੈ ॥
ते नर काल फास नहि जावै ॥

पुरुषवयोजाले न गृह्णाति।

ਤਿਨ ਕੇ ਰਿਧ ਸਿਧ ਸਭ ਘਰ ਮੌ ॥
तिन के रिध सिध सभ घर मौ ॥

तस्य गृहे सर्वे ऋद्धयः (निवसन्ति)।

ਕੋਬਿਦ ਸਭ ਹੀ ਰਹਤ ਹੁਨਰ ਮੌ ॥੯੮॥
कोबिद सभ ही रहत हुनर मौ ॥९८॥

(सः) च सर्वेषु कौशलेषु प्रवीणः तिष्ठति। ९८.

ਕਾਲ ਪੁਰਖ ਇਕਦਾ ਜਿਨ ਕਹਾ ॥
काल पुरख इकदा जिन कहा ॥

सकृदपि कल पुरुषं यः गृह्णाति, .

ਤਾ ਕੇ ਰਿਧਿ ਸਿਧਿ ਹ੍ਵੈ ਰਹਾ ॥
ता के रिधि सिधि ह्वै रहा ॥

(सर्व) ऋद्धयः साक्षात् तस्य भवन्ति।

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿ ਧਨ ਭਰੇ ਭੰਡਾਰੂ ॥
भाति भाति धन भरे भंडारू ॥

(तस्य) धनस्य भण्डाराः पूरिताः, .

ਜਿਨ ਕਾ ਆਵਤ ਵਾਰ ਨ ਪਾਰੂ ॥੯੯॥
जिन का आवत वार न पारू ॥९९॥

यस्य न कश्चित् अन्तः लभ्यते। ९९.

ਜਿਨ ਨਰ ਕਾਲ ਪੁਰਖ ਕਹ ਧ੍ਰਯਾਯੋ ॥
जिन नर काल पुरख कह ध्रयायो ॥

काल पुरुषः स्मृतः पुरुषः, २.

ਸੋ ਨਰ ਕਲਿ ਮੋ ਕਬਹੂ ਨ ਆਯੋ ॥
सो नर कलि मो कबहू न आयो ॥

सः पुरुषः पुनः कदापि कलियुगं न आगच्छति।

ਯਾ ਜਗ ਮੈ ਤੇ ਅਤਿ ਸੁਖ ਪਾਵੈ ॥
या जग मै ते अति सुख पावै ॥

(सः) लोके बहु सुखं प्राप्नोति

ਭੋਗ ਕਰੈ ਬੈਰਨਿ ਕਹ ਘਾਵੈ ॥੧੦੦॥
भोग करै बैरनि कह घावै ॥१००॥

शत्रून् हत्वा च लौकिकतां भुङ्क्ते। १०० ।

ਜਬ ਤੋ ਕੋ ਦਿਜ ਕਾਲ ਸਤੈ ਹੈ ॥
जब तो को दिज काल सतै है ॥

हे ब्रह्मन् ! यदा दुर्भिक्षः त्वां पीडयति।

ਤਬ ਤੂ ਕੋ ਪੁਸਤਕ ਕਰ ਲੈ ਹੈ ॥
तब तू को पुसतक कर लै है ॥

तदा भवन्तः कस्य पुस्तकस्य उद्धरणं करिष्यन्ति ?

ਭਾਗਵਤ ਪੜੋ ਕਿ ਗੀਤਾ ਕਹਿ ਹੋ ॥
भागवत पड़ो कि गीता कहि हो ॥

भगवद्पुराणं पठिष्यसि वा भगवद्गीतां पठिष्यसि?

ਰਾਮਹਿ ਪਕਰਿ ਕਿ ਸਿਵ ਕਹ ਗਹਿ ਹੋ ॥੧੦੧॥
रामहि पकरि कि सिव कह गहि हो ॥१०१॥

किं त्वं रामं गृह्णीष्सि किं वा शिवं गृह्णीष्यसि ? १०१.

ਜੇ ਤੁਮ ਪਰਮ ਪੁਰਖ ਠਹਰਾਏ ॥
जे तुम परम पुरख ठहराए ॥

यं त्वया परमात्मत्वेन स्थापितः

ਤੇ ਸਭ ਡੰਡ ਕਾਲ ਕੇ ਘਾਏ ॥
ते सभ डंड काल के घाए ॥

ते सर्वे दुर्भिक्षदण्डेन हताः |