श्री दसम् ग्रन्थः

पुटः - 1079


ਤਹ ਤੇ ਕਾਢਿ ਧਾਮ ਲੈ ਆਏ ॥੫॥
तह ते काढि धाम लै आए ॥५॥

ततः आदाय गृहम् आनयन् । ५.

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਇਕ ਸੌ ਚੁਰਾਨਵੋ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੧੯੪॥੩੬੪੦॥ਅਫਜੂੰ॥
इति स्री चरित्र पख्याने त्रिया चरित्रे मंत्री भूप संबादे इक सौ चुरानवो चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥१९४॥३६४०॥अफजूं॥

अत्र श्रीचरितोपख्यानस्य त्रिचरितस्य मन्त्री भूपसंवादस्य १९४तमोऽध्यायः समाप्तः, सर्वं शुभम्। १९४.३६४० इति । गच्छति

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

द्वयम् : १.

ਨੌਕੋਟੀ ਮਰਵਾਰ ਕੇ ਜਸਵੰਤ ਸਿੰਘ ਨਰੇਸ ॥
नौकोटी मरवार के जसवंत सिंघ नरेस ॥

तत्र मारवाड़ नौकोटी-नगरस्य जसवन्तसिंहः नाम राजा आसीत्

ਜਾ ਕੀ ਮਾਨਤ ਆਨਿ ਸਭ ਰਘੁਬੰਸੀਸ੍ਵਰ ਦੇਸ ॥੧॥
जा की मानत आनि सभ रघुबंसीस्वर देस ॥१॥

सर्वे रघुवंशीराजाः तेषां वशीकरणं स्वीकुर्वन्ति स्म । १.

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चतुर्विंशतिः : १.

ਮਾਨਮਤੀ ਤਿਹ ਕੀ ਬਰ ਨਾਰੀ ॥
मानमती तिह की बर नारी ॥

मनवती तस्य सुन्दरी पत्नी आसीत्।

ਜਨੁਕ ਚੀਰ ਚੰਦ੍ਰਮਾ ਨਿਕਾਰੀ ॥
जनुक चीर चंद्रमा निकारी ॥

यथा चन्द्रः स्फुटितः।

ਬਿਤਨ ਪ੍ਰਭਾ ਦੂਜੀ ਤਿਹ ਰਾਨੀ ॥
बितन प्रभा दूजी तिह रानी ॥

तस्य बीतनप्रभा नाम द्वितीया राज्ञी आसीत् ।

ਜਾ ਸਮ ਲਖੀ ਨ ਕਿਨੂੰ ਬਖਾਨੀ ॥੨॥
जा सम लखी न किनूं बखानी ॥२॥

यस्य सदृशः अन्यः कोऽपि न दृष्टः न श्रुतः आसीत्। २.

ਕਾਬਲ ਦਰੋ ਬੰਦ ਜਬ ਭਯੋ ॥
काबल दरो बंद जब भयो ॥

यदा काबुलस्य (शत्रुणां) दर्रा निमीलितः

ਲਿਖਿ ਐਸੇ ਖਾ ਮੀਰ ਪਠਯੋ ॥
लिखि ऐसे खा मीर पठयो ॥

अतः मीरखानः एवं (सम्राट् प्रति) लिखितवान्।

ਅਵਰੰਗ ਬੋਲਿ ਜਸਵੰਤਹਿ ਲੀਨੋ ॥
अवरंग बोलि जसवंतहि लीनो ॥

औरंगजेबः जसवन्तसिंहं आहूतवान्

ਤਵਨੈ ਠੌਰ ਭੇਜਿ ਕੈ ਦੀਨੋ ॥੩॥
तवनै ठौर भेजि कै दीनो ॥३॥

(तं च प्रेषितवान्) तत्स्थानम्। ३.

ਅੜਿਲ ॥
अड़िल ॥

अडिगः : १.

ਛੋਰਿ ਜਹਾਨਾਬਾਦ ਤਹਾ ਜਸਵੰਤ ਗਯੋ ॥
छोरि जहानाबाद तहा जसवंत गयो ॥

जसवन्तसिंहः जहानाबादं त्यक्त्वा तत्र गतः।

ਜੋ ਕੋਊ ਯਾਕੀ ਭਯੋ ਸੰਘਾਰਤ ਤਿਹ ਭਯੋ ॥
जो कोऊ याकी भयो संघारत तिह भयो ॥

यः कश्चित् विद्रोहं कृतवान् सः हतः ।

ਆਇ ਮਿਲਿਯੋ ਤਾ ਕੌ ਸੋ ਲਿਯੋ ਉਬਾਰਿ ਕੈ ॥
आइ मिलियो ता कौ सो लियो उबारि कै ॥

यः पूर्वं मिलित्वा (वशभावेन) तं तारयिष्यति स्म।

ਹੋ ਡੰਡਿਯਾ ਬੰਗਸਤਾਨ ਪਠਾਨ ਸੰਘਾਰਿ ਕੈ ॥੪॥
हो डंडिया बंगसतान पठान संघारि कै ॥४॥

दण्डिया बङ्गस्तानयोः पठानान् हत्वा (शुद्धवान्) | ४.

ਜੀਵ ਅਨਮਨੋ ਕਿਤਕ ਦਿਨਨ ਤਾ ਕੋ ਭਯੋ ॥
जीव अनमनो कितक दिनन ता को भयो ॥

सः बहुदिनानि यावत् रोगी आसीत् ।

ਤਾ ਤੇ ਜਸਵੰਤ ਸਿੰਘ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਸੁਰ ਪੁਰ ਗਯੋ ॥
ता ते जसवंत सिंघ न्रिपति सुर पुर गयो ॥

येन राजा जसवन्तसिंह स्वर्गं गतः |

ਦ੍ਰੁਮਤਿ ਦਹਨ ਅਧਤਮ ਪ੍ਰਭਾ ਤਹ ਆਇ ਕੈ ॥
द्रुमति दहन अधतम प्रभा तह आइ कै ॥

द्रुमती दहनं च अधातम प्रभा तत्र आगत्य |

ਹੋ ਤਰੁਨਿ ਇਤ੍ਰਯਾਦਿਕ ਤ੍ਰਿਯ ਸਭ ਜਰੀ ਬਨਾਇ ਕੈ ॥੫॥
हो तरुनि इत्रयादिक त्रिय सभ जरी बनाइ कै ॥५॥

अन्यैः च स्त्रियैः सह सर्वे सतिः अभवत् (राजा सह)।५.

ਡੀਕ ਅਗਨਿ ਕੀ ਉਠੀ ਰਾਨਿਯਨ ਯੌ ਕਿਯੋ ॥
डीक अगनि की उठी रानियन यौ कियो ॥

(यदा) ज्वाला ('दिक्') उत्थिता, तदा राज्ञीः एवम् अकरोत्।

ਨਮਸਕਾਰ ਕਰਿ ਸਪਤ ਪ੍ਰਦਛਿਨ ਕੌ ਦਿਯੋ ॥
नमसकार करि सपत प्रदछिन कौ दियो ॥

सप्त आशीर्वादं दत्त्वा अभिनन्दितः।

ਕੂਦਿ ਕੂਦਿ ਕਰਿ ਪਰੀ ਨਰੇਰ ਨਚਾਇ ਕੈ ॥
कूदि कूदि करि परी नरेर नचाइ कै ॥

ततः ते (अग्नौ) हस्तेषु नारिकेलं क्षिपन्तः (अग्नौ) प्लवन्ति स्म।

ਹੋ ਜਨੁਕ ਗੰਗ ਕੇ ਮਾਝ ਅਪਛਰਾ ਆਇ ਕੈ ॥੬॥
हो जनुक गंग के माझ अपछरा आइ कै ॥६॥

(इति भाति) अपाच्छरा गङ्गायां प्लवन्ति इव। ६.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

द्वयम् : १.

ਬਿਤਨ ਕਲਾ ਦੁਤਿਮਾਨ ਮਤਿ ਚਲੀ ਜਰਨ ਕੇ ਕਾਜ ॥
बितन कला दुतिमान मति चली जरन के काज ॥

बीटन कला च दुतिमन मतिः अपि सड़्गं गतवन्तौ।

ਦੁਰਗ ਦਾਸ ਸੁਨਿ ਗਤਿ ਤਿਸੈ ਰਾਖਿਯੋ ਕੋਟਿ ਇਲਾਜ ॥੭॥
दुरग दास सुनि गति तिसै राखियो कोटि इलाज ॥७॥

एतां स्थितिं श्रुत्वा दुर्गा दासः तान् बहुप्रयत्नेन निवारितवान् (अर्थात् तान् तारितवान्) ॥७॥

ਮੇੜਤੇਸ ਥਾਰੇ ਉਦਰ ਸੁਨਿ ਰਾਨੀ ਮਮ ਬੈਨ ॥
मेड़तेस थारे उदर सुनि रानी मम बैन ॥

हे राज्ञी ! शृणु माम् | (भविष्यत्) मारवाडराजः तव उदरे अस्ति।

ਮੈ ਨ ਮਿਲੌ ਹਜਰਤਿ ਤਨੈ ਜਾਸਾ ਅਪਨੇ ਐਨ ॥੮॥
मै न मिलौ हजरति तनै जासा अपने ऐन ॥८॥

(सा वक्तुं आरब्धा) अहं राजानं न मिलिष्यामि, मम गृहं गमिष्यामि।8।

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चतुर्विंशतिः : १.

ਤਬ ਹਾਡੀ ਪਤਿ ਸੌ ਨਹਿ ਜਰੀ ॥
तब हाडी पति सौ नहि जरी ॥

तदा हादी (राजपूतराज्ञी) भर्तुः विवाहं न कृतवती

ਲਰਿਕਨ ਕੀ ਆਸਾ ਜਿਯ ਧਰੀ ॥
लरिकन की आसा जिय धरी ॥

बालकानां च आशां मनसि धारयतु।

ਛੋਰਿ ਪਿਸੌਰ ਦਿਲੀ ਕੌ ਆਏ ॥
छोरि पिसौर दिली कौ आए ॥

सा पेशावरं त्यक्त्वा देहलीं प्रति प्रस्थिता ।

ਸਹਿਰ ਲਹੌਰ ਪੂਤ ਦੋ ਜਾਏ ॥੯॥
सहिर लहौर पूत दो जाए ॥९॥

सा लाहौरनगरं आगत्य पुत्रद्वयं जनयति स्म । ९.

ਜਬ ਰਾਨੀ ਦਿਲੀ ਮੌ ਗਈ ॥
जब रानी दिली मौ गई ॥

यदा राणी दिल्लीं प्राप्तवती

ਹਜਰਤਿ ਕੌ ਐਸੀ ਸੁਧਿ ਭਈ ॥
हजरति कौ ऐसी सुधि भई ॥

अतः राजा तस्य विषये ज्ञातुम् आगतः।

ਸੋਊਅਨ ਕਹਿਯੋ ਇਨੈ ਮੁਹਿ ਦੀਜੈ ॥
सोऊअन कहियो इनै मुहि दीजै ॥

(अतः राजा) तान् पुरुषान् अवदत् यत् ते मम हस्ते समर्पयितव्याः

ਤੁਮ ਮਨਸਬ ਜਸਵੰਤ ਕੋ ਲੀਜੈ ॥੧੦॥
तुम मनसब जसवंत को लीजै ॥१०॥

तथा च ततः जसवन्तसिंहस्य स्थितिं गृहाण। १०.

ਰਨਿਯਨ ਕੋ ਸਊਅਨ ਨਹਿ ਦਯੋ ॥
रनियन को सऊअन नहि दयो ॥

श्वेताः राज्ञीः न ददति स्म

ਹਜਰਤਿ ਸੈਨ ਪਠਾਵਤ ਭਯੋ ॥
हजरति सैन पठावत भयो ॥

अतः राजा सैन्यं प्रेषितवान् (तेषां पश्चात्)।

ਰਨਛੋਰੈ ਇਹ ਭਾਤਿ ਉਚਾਰੋ ॥
रनछोरै इह भाति उचारो ॥

रञ्चोदः एवं उक्तवान्

ਨਰ ਕੋ ਭੇਸ ਸਭੈ ਤੁਮ ਧਾਰੋ ॥੧੧॥
नर को भेस सभै तुम धारो ॥११॥

यत् त्वं सर्वान् पुरुषान् वेषं करोषि। ११.

ਖਾਨ ਪੁਲਾਦ ਜਬੈ ਚੜਿ ਆਏ ॥
खान पुलाद जबै चड़ि आए ॥

यदा पुलदखानः उपरि आगतः

ਤਬ ਰਨਿਯਨ ਯੌ ਬਚਨ ਸੁਨਾਏ ॥
तब रनियन यौ बचन सुनाए ॥

अथ राज्ञीः एवम् उक्तवन्तः।