श्री दसम् ग्रन्थः

पुटः - 286


ਅਰੂਪਾ ਛੰਦ ॥
अरूपा छंद ॥

आरुपा स्तन्जा

ਸੁਨੀ ਬਾਨੀ ॥
सुनी बानी ॥

सीता मनसा अवदत्- .

ਸੀਆ ਰਾਨੀ ॥
सीआ रानी ॥

द्विद्वार

ਲਯੋ ਆਨੀ ॥
लयो आनी ॥

यदि अहं श्रीरामं विहाय अन्यं (पुरुषरूपेण) मनसा वचनं कर्मणा न दृष्टवान्।

ਕਰੈ ਪਾਨੀ ॥੮੨੨॥
करै पानी ॥८२२॥

सीता वचनं श्रुत्वा हस्ते जलं गृहीतवती।।८२२।।

ਸੀਤਾ ਬਾਚ ਮਨ ਮੈ ॥
सीता बाच मन मै ॥

सीतायाः सम्बोधनं तस्याः मनसि : १.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दोहरा

ਜਉ ਮਨ ਬਚ ਕਰਮਨ ਸਹਿਤ ਰਾਮ ਬਿਨਾ ਨਹੀ ਅਉਰ ॥
जउ मन बच करमन सहित राम बिना नही अउर ॥

यदि मम मनसि वाक्कर्मणि रामव्यतिरिक्तः अन्यः कश्चित् कदापि तत्र न आसीत् ।

ਤਉ ਏ ਰਾਮ ਸਹਿਤ ਜੀਐ ਕਹਯੋ ਸੀਆ ਤਿਹ ਠਉਰ ॥੮੨੩॥
तउ ए राम सहित जीऐ कहयो सीआ तिह ठउर ॥८२३॥

अथ एतस्मिन् काले सर्वे मृताः अलोग्विथ रामः पुनः सजीवाः भवेयुः।८२३।

ਅਰੂਪਾ ਛੰਦ ॥
अरूपा छंद ॥

आरुपा स्तन्जा

ਸਭੈ ਜਾਗੇ ॥
सभै जागे ॥

(श्रीरामः) सीताम् आनयत्

ਭ੍ਰਮੰ ਭਾਗੇ ॥
भ्रमं भागे ॥

लोकराज्ञी च (तस्याः)

ਹਠੰ ਤਯਾਗੇ ॥
हठं तयागे ॥

धर्मस्य धाम

ਪਗੰ ਲਾਗੇ ॥੮੨੪॥
पगं लागे ॥८२४॥

सर्वे मृताः पुनः सजीवाः, सर्वेषां माया अपहृताः सर्वे त्यक्त्वा तेषां धैर्यं SIta.824.

ਸੀਆ ਆਨੀ ॥
सीआ आनी ॥

(श्रीरामस्य) हृदयं सुष्ठु अनुभूतम्,

ਜਗੰ ਰਾਨੀ ॥
जगं रानी ॥

गण्डेन लाई

ਧਰਮ ਧਾਨੀ ॥
धरम धानी ॥

सति च ज्ञायते

ਸਤੀ ਮਾਨੀ ॥੮੨੫॥
सती मानी ॥८२५॥

सीता लोकराज्ञी सती धर्मोद्भवः स्वीकृता।825।

ਮਨੰ ਭਾਈ ॥
मनं भाई ॥

द्विद्वार

ਉਰੰ ਲਾਈ ॥
उरं लाई ॥

सीतायै बहुविधं ज्ञानप्रदानेन ।

ਸਤੀ ਜਾਨੀ ॥
सती जानी ॥

प्रेम्णः कुशः च श्री, राजा रामचन्द्रः अयोध्यादेशं प्रस्थितवान् । ८२७ इति ।

ਮਨੈ ਮਾਨੀ ॥੮੨੬॥
मनै मानी ॥८२६॥

रामः तां सतीं मत्वा तां वक्षसि आलिंगितवान्।८२६।

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दोहरा

ਬਹੁ ਬਿਧਿ ਸੀਅਹਿ ਸਮੋਧ ਕਰਿ ਚਲੇ ਅਜੁਧਿਆ ਦੇਸ ॥
बहु बिधि सीअहि समोध करि चले अजुधिआ देस ॥

श्रीरामश्च सीतया सह अयोध्यां गतः।

ਲਵ ਕੁਸ ਦੋਊ ਪੁਤ੍ਰਨਿ ਸਹਿਤ ਸ੍ਰੀ ਰਘੁਬੀਰ ਨਰੇਸ ॥੮੨੭॥
लव कुस दोऊ पुत्रनि सहित स्री रघुबीर नरेस ॥८२७॥

सीतां बहुधा उपदिश्य लवं कुशं च स्वेन सह नीत्वा रघुवीररामः अजोध्यां प्रति आरब्धवान्।८२७।

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपाई

ਬਹੁਤੁ ਭਾਤਿ ਕਰ ਸਿਸਨ ਸਮੋਧਾ ॥
बहुतु भाति कर सिसन समोधा ॥

अत्र श्रीबचित्रनाटकस्य रामावतारस्य त्रयाणां भ्रातृणां जीवनस्य सन्दर्भः समाप्तः भवति।

ਸੀਯ ਰਘੁਬੀਰ ਚਲੇ ਪੁਰਿ ਅਉਧਾ ॥
सीय रघुबीर चले पुरि अउधा ॥

बालाः अपि बहुधा उपदिष्टाः सीता मेषः च औधं प्रति गतवन्तौ।

ਅਨਿਕ ਬੇਖ ਸੇ ਸਸਤ੍ਰ ਸੁਹਾਏ ॥
अनिक बेख से ससत्र सुहाए ॥

चतुरशीतिः

ਜਾਨਤ ਤੀਨ ਰਾਮ ਬਨ ਆਏ ॥੮੨੮॥
जानत तीन राम बन आए ॥८२८॥

तत्र सर्वे भिन्नशैल्याः शस्त्राणि वहन्ति स्म, त्रयः मेषाः गच्छन्ति इव आसीत्।८२८।

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਬਚਿਤ੍ਰ ਨਾਟਕੇ ਰਾਮਵਤਾਰੇ ਤਿਹੂ ਭਿਰਾਤਨ ਸੈਨਾ ਸਹਿਤ ਜੀਬੋ ॥
इति स्री बचित्र नाटके रामवतारे तिहू भिरातन सैना सहित जीबो ॥

BACHITTAR NATAK इत्यस्मिन् रामावतारे स्वसैनिकैः सह त्रयः भ्रातृणां पुनर्जीवनम् इति शीर्षकेण अध्यायस्य समाप्तिः।

ਸੀਤਾ ਦੁਹੂ ਪੁਤ੍ਰਨ ਸਹਿਤ ਪੁਰੀ ਅਵਧ ਪ੍ਰਵੇਸ ਕਥਨੰ ॥
सीता दुहू पुत्रन सहित पुरी अवध प्रवेस कथनं ॥

औधपुरीयां पुत्रद्वयेन सह सीतायाः प्रवेशस्य वर्णनम् : १.

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपाई

ਤਿਹੂੰ ਮਾਤ ਕੰਠਨ ਸੋ ਲਾਏ ॥
तिहूं मात कंठन सो लाए ॥

कौशल देश, राजा श्री राम ने अश्वमेध याग किया

ਦੋਊ ਪੁਤ੍ਰ ਪਾਇਨ ਲਪਟਾਏ ॥
दोऊ पुत्र पाइन लपटाए ॥

त्रीणि मातरः सर्वान् वक्षःस्थलेषु आलिंग्य लवः कुशः च तेषां पादयोः स्पर्शं कर्तुं अग्रे आगतवन्तौ

ਬਹੁਰ ਆਨਿ ਸੀਤਾ ਪਗ ਪਰੀ ॥
बहुर आनि सीता पग परी ॥

द्वौ पुत्रौ स्वगृहस्य शोभां कुर्वतः

ਮਿਟ ਗਈ ਤਹੀਂ ਦੁਖਨ ਕੀ ਘਰੀ ॥੮੨੯॥
मिट गई तहीं दुखन की घरी ॥८२९॥

सीता अपि तेषां पादं स्पृष्ट्वा दुःखकालः समाप्तः इति भासते स्म।८२९lkh,

ਬਾਜ ਮੇਧ ਪੂਰਨ ਕੀਅ ਜਗਾ ॥
बाज मेध पूरन कीअ जगा ॥

यज्ञप्रकाराः यथा विहिताः, ।

ਕਉਸਲੇਸ ਰਘੁਬੀਰ ਅਭਗਾ ॥
कउसलेस रघुबीर अभगा ॥

रघुवीररामः आशवमेधयज्ञं सम्पन्नवान् ।

ਗ੍ਰਿਹ ਸਪੂਤ ਦੋ ਪੂਤ ਸੁਹਾਏ ॥
ग्रिह सपूत दो पूत सुहाए ॥

यदा यागशतात् न्यूनाः समाप्ताः, तदा ।

ਦੇਸ ਬਿਦੇਸ ਜੀਤ ਗ੍ਰਹ ਆਏ ॥੮੩੦॥
देस बिदेस जीत ग्रह आए ॥८३०॥

तस्य गृहे च तस्य पुत्रद्वयं बहुदेशं जित्वा गृहं प्रत्यागतौ अतीव प्रभावशालिनौ इव आस्ताम्।८३०।

ਜੇਤਿਕ ਕਹੇ ਸੁ ਜਗ ਬਿਧਾਨਾ ॥
जेतिक कहे सु जग बिधाना ॥

दश द्वादश राजसूयः कृताः, २.

ਬਿਧ ਪੂਰਬ ਕੀਨੇ ਤੇ ਨਾਨਾ ॥
बिध पूरब कीने ते नाना ॥

यज्ञस्य सर्वे कर्म वैदिकसंस्कारानुसारेण क्रियन्ते स्म, स

ਏਕ ਘਾਟ ਸਤ ਕੀਨੇ ਜਗਾ ॥
एक घाट सत कीने जगा ॥

अनेके गोमेध-अजमेध-यागाः कृताः ।

ਚਟ ਪਟ ਚਕ੍ਰ ਇੰਦ੍ਰ ਉਠਿ ਭਗਾ ॥੮੩੧॥
चट पट चक्र इंद्र उठि भगा ॥८३१॥

यज्ञोऽपि कृतं स्थानं दृष्ट्वा शक्रः विस्मितः पलायितः ॥८३१॥

ਰਾਜਸੁਇ ਕੀਨੇ ਦਸ ਬਾਰਾ ॥
राजसुइ कीने दस बारा ॥

षट् गजमेधयज्ञं कुरु, २.

ਬਾਜ ਮੇਧਿ ਇਕੀਸ ਪ੍ਰਕਾਰਾ ॥
बाज मेधि इकीस प्रकारा ॥

दश राजसूयज्ञं एकविंशतिविधाश्वमेधयज्ञं च कृतम्।

ਗਵਾਲੰਭ ਅਜਮੇਧ ਅਨੇਕਾ ॥
गवालंभ अजमेध अनेका ॥

कियत् दूरं गणयितुं शक्नोमि ?