श्री दसम् ग्रन्थः

पुटः - 112


ਭਈ ਬਾਣ ਬਰਖਾ ॥
भई बाण बरखा ॥

बाणवृष्टिः आसीत्, २.

ਗਏ ਜੀਤਿ ਕਰਖਾ ॥
गए जीति करखा ॥

बाणवृष्टिस्तथा तेन देवी विजयी अभवत्।

ਸਬੈ ਦੁਸਟ ਮਾਰੇ ॥
सबै दुसट मारे ॥

सर्वे दुष्टाः हताः

ਮਈਯਾ ਸੰਤ ਉਬਾਰੇ ॥੩੨॥੧੫੪॥
मईया संत उबारे ॥३२॥१५४॥

अत्याचारिणः सर्वे देव्या हतान् माता च साधून् तारयति स्म।३२।१५४।।

ਨਿਸੁੰਭੰ ਸੰਘਾਰਿਯੋ ॥
निसुंभं संघारियो ॥

निसुम्भः धन्यः अभवत्, २.

ਦਲੰ ਦੈਤ ਮਾਰਿਯੋ ॥
दलं दैत मारियो ॥

निसुम्भं हत्वा देवी राक्षससैन्यं नाशयामास |

ਸਬੈ ਦੁਸਟ ਭਾਜੇ ॥
सबै दुसट भाजे ॥

सर्वे दुष्टाः पलायिताः आसन्

ਇਤੈ ਸਿੰਘ ਗਾਜੇ ॥੩੩॥੧੫੫॥
इतै सिंघ गाजे ॥३३॥१५५॥

इह पार्श्वे सिंहः गर्जन् परं पार्श्वे राक्षसाः सर्वे पलायिताः।।33.155।।

ਭਈ ਪੁਹਪ ਬਰਖਾ ॥
भई पुहप बरखा ॥

पुष्पवृष्टिं प्रारभत, .

ਗਾਏ ਜੀਤ ਕਰਖਾ ॥
गाए जीत करखा ॥

देवसेनायाः विजये पुष्पवृष्टिः अभवत् ।

ਜਯੰ ਸੰਤ ਜੰਪੇ ॥
जयं संत जंपे ॥

सन्त जय-जय-कार (दुर्गा के) करते थे।

ਤ੍ਰਸੇ ਦੈਤ ਕੰਪੇ ॥੩੪॥੧੫੬॥
त्रसे दैत कंपे ॥३४॥१५६॥

साधवः प्रशंसन्ति स्म nd देमो भयेन कम्पिताः।34.156।

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਬਚਿਤ੍ਰ ਨਾਟਕੇ ਚੰਡੀ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਨਿਸੁੰਭ ਬਧਹ ਪੰਚਮੋ ਧਿਆਇ ਸੰਪੂਰਨਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੫॥
इति स्री बचित्र नाटके चंडी चरित्रे निसुंभ बधह पंचमो धिआइ संपूरनम सतु सुभम सतु ॥५॥

अत्र BACHITTAR NATAK.5 इत्यस्मिन् चण्डीचरितस्य निसुम्भस्य वधः इति पञ्चमः अध्यायः समाप्तः।

ਅਥ ਸੁੰਭ ਜੁਧ ਕਥਨੰ ॥
अथ सुंभ जुध कथनं ॥

इदानीं सुम्भेन सह युद्धं परिकीर्तितम् ।

ਭੁਜੰਗ ਪ੍ਰਯਾਤ ਛੰਦ ॥
भुजंग प्रयात छंद ॥

भुजंग प्रयात स्तन्जा

ਲਘੁੰ ਭ੍ਰਾਤ ਜੁਝਿਯੋ ਸੁਨਿਯੋ ਸੁੰਭ ਰਾਯੰ ॥
लघुं भ्रात जुझियो सुनियो सुंभ रायं ॥

अनुजस्य मृत्युं श्रुत्वा सुम्भः |

ਸਜੈ ਸਸਤ੍ਰ ਅਸਤ੍ਰੰ ਚੜਿਯੋ ਚਉਪ ਚਾਯੰ ॥
सजै ससत्र असत्रं चड़ियो चउप चायं ॥

सः क्रोधेन, उत्साहेन च युद्धं कर्तुं अग्रे गतः, बाहुभिः, प्रेम्णा च अलङ्कृतः ।

ਭਯੋ ਨਾਦ ਉਚੰ ਰਹਿਯੋ ਪੂਰ ਗੈਣੰ ॥
भयो नाद उचं रहियो पूर गैणं ॥

तत्र घोरः शब्दः आसीत् यः आकाशे व्याप्तः आसीत्।

ਤ੍ਰਸੰ ਦੇਵਤਾ ਦੈਤ ਕੰਪਿਯੋ ਤ੍ਰਿਨੈਣੰ ॥੧॥੧੫੭॥
त्रसं देवता दैत कंपियो त्रिनैणं ॥१॥१५७॥

इति शब्दं श्रुत्वा देवा राक्षसाः शिवाः सर्वे कम्पिताः ॥१.१५७॥

ਡਰਿਯੋ ਚਾਰ ਬਕਤ੍ਰੰ ਟਰਿਯੋ ਦੇਵ ਰਾਜੰ ॥
डरियो चार बकत्रं टरियो देव राजं ॥

ब्रह्मणः युध्यमानं च इन्द्रस्य देवराजस्य सिंहासनं क्षुब्धम् |

ਡਿਗੇ ਪਬ ਸਰਬੰ ਸ੍ਰਜੇ ਸੁਭ ਸਾਜੰ ॥
डिगे पब सरबं स्रजे सुभ साजं ॥

दानवराजस्य अलंकृतरूपं दृष्ट्वा पर्वताः अपि पतन्ति स्म ।

ਪਰੇ ਹੂਹ ਦੈ ਕੈ ਭਰੇ ਲੋਹ ਕ੍ਰੋਹੰ ॥
परे हूह दै कै भरे लोह क्रोहं ॥

संकुचन्तः क्रन्दन्तः च महाक्रोधे राक्षसाः दृश्यन्ते

ਮਨੋ ਮੇਰ ਕੋ ਸਾਤਵੋ ਸ੍ਰਿੰਗ ਸੋਹੰ ॥੨॥੧੫੮॥
मनो मेर को सातवो स्रिंग सोहं ॥२॥१५८॥

सुमेरुपर्वतशिखरं सप्तममिव ॥२.१५८॥

ਸਜਿਯੋ ਸੈਨ ਸੁਭੰ ਕੀਯੋ ਨਾਦ ਉਚੰ ॥
सजियो सैन सुभं कीयो नाद उचं ॥

अलंकृत्य सुम्भः घोरं शब्दं उत्थापितवान् |

ਸੁਣੈ ਗਰਭਣੀਆਨ ਕੇ ਗਰਭ ਮੁਚੰ ॥
सुणै गरभणीआन के गरभ मुचं ॥

श्रुत्वा यद्गर्भः स्त्रीणां गर्भपातः अभवत्।

ਪਰਿਯੋ ਲੋਹ ਕ੍ਰੋਹੰ ਉਠੀ ਸਸਤ੍ਰ ਝਾਰੰ ॥
परियो लोह क्रोहं उठी ससत्र झारं ॥

क्रुद्धाः योद्धाः इस्पातबाहूनां निरन्तरं उपयोगं कुर्वन्ति स्म, शस्त्राणि च वर्षितुं आरब्धवन्तः ।

ਚਵੀ ਚਾਵਡੀ ਡਾਕਣੀਯੰ ਡਕਾਰੰ ॥੩॥੧੫੯॥
चवी चावडी डाकणीयं डकारं ॥३॥१५९॥

गृध्राणां पिशाचानां च स्वराः श्रूयन्ते स्म रणस्थले ॥३.१५९॥

ਬਹੇ ਸਸਤ੍ਰ ਅਸਤ੍ਰੰ ਕਟੇ ਚਰਮ ਬਰਮੰ ॥
बहे ससत्र असत्रं कटे चरम बरमं ॥

शस्त्रबाहुप्रयोगेन विनसमकवचानि छिन्नानि आसन्

ਭਲੇ ਕੈ ਨਿਬਾਹਿਯੋ ਭਟੰ ਸੁਆਮਿ ਧਰਮੰ ॥
भले कै निबाहियो भटं सुआमि धरमं ॥

योद्धाश्च स्वधर्मकार्यं सुन्दरं कृतवन्तः।

ਉਠੀ ਕੂਹ ਜੂਹੰ ਗਿਰੇ ਚਉਰ ਚੀਰੰ ॥
उठी कूह जूहं गिरे चउर चीरं ॥

समस्तं युद्धक्षेत्रे विस्मयः अभवत्, वितानानि वस्त्राणि च पतितुं आरब्धानि ।

ਰੁਲੇ ਤਛ ਮੁਛੰ ਪਰੀ ਗਛ ਤੀਰੰ ॥੪॥੧੬੦॥
रुले तछ मुछं परी गछ तीरं ॥४॥१६०॥

छिन्नशरीराः रजसा पदाति स्म बाणप्रहारात् च योद्धाः निरर्थकाः भवन्ति स्म।।4.160।।

ਗਿਰੇ ਅੰਕੁਸੰ ਬਾਰੁਣੰ ਬੀਰ ਖੇਤੰ ॥
गिरे अंकुसं बारुणं बीर खेतं ॥

योधाः पतिताः सङ्ग्रामे गजाङ्कुशैः सह ।

ਨਚੇ ਕੰਧ ਹੀਣੰ ਕਬੰਧੰ ਅਚੇਤੰ ॥
नचे कंध हीणं कबंधं अचेतं ॥

शिरःहीनाः कूपाः निरर्थकतया नृत्यं कर्तुं आरब्धवन्तः।

ਉਡੈ ਗ੍ਰਿਧ ਬ੍ਰਿਧੰ ਰੜੈ ਕੰਕ ਬੰਕੰ ॥
उडै ग्रिध ब्रिधं रड़ै कंक बंकं ॥

बृहद्गृध्राः उड्डीयन्ते स्म, वक्रतुण्डाः काकाः च कूजन्ति स्म ।

ਭਕਾ ਭੁੰਕ ਭੇਰੀ ਡਾਹ ਡੂਹ ਡੰਕੰ ॥੫॥੧੬੧॥
भका भुंक भेरी डाह डूह डंकं ॥५॥१६१॥

घोरध्वनिः श्रूयते तबोर्ध्वनिः।।5.161।।

ਟਕਾ ਟੁਕ ਟੋਪੰ ਢਕਾ ਢੁਕ ਢਾਲੰ ॥
टका टुक टोपं ढका ढुक ढालं ॥

शिरस्त्राणप्रहारः कवचेषु प्रहारशब्दः च आसीत् ।

ਤਛਾ ਮੁਛ ਤੇਗੰ ਬਕੇ ਬਿਕਰਾਲੰ ॥
तछा मुछ तेगं बके बिकरालं ॥

खड्गाः घोरं नादैः पिण्डान् छिन्दितुं प्रवृत्ताः ।

ਹਲਾ ਚਾਲ ਬੀਰੰ ਧਮਾ ਧੰਮਿ ਸਾਗੰ ॥
हला चाल बीरं धमा धंमि सागं ॥

योद्धानां निरन्तरं आक्रमणं कृत्वा खड्गानां ध्वनिः श्रूयते स्म ।

ਪਰੀ ਹਾਲ ਹੂਲੰ ਸੁਣਿਯੋ ਲੋਗ ਨਾਗੰ ॥੬॥੧੬੨॥
परी हाल हूलं सुणियो लोग नागं ॥६॥१६२॥

विस्मयोऽभवत् तस्य कोलाहलः पाताले नागैः ॥६.१६२॥

ਡਕੀ ਡਾਗਣੀ ਜੋਗਣੀਯੰ ਬਿਤਾਲੰ ॥
डकी डागणी जोगणीयं बितालं ॥

पिशाचाः, स्त्रीदानवः, भूताः

ਨਚੇ ਕੰਧ ਹੀਣੰ ਕਬੰਧੰ ਕਪਾਲੰ ॥
नचे कंध हीणं कबंधं कपालं ॥

शिरोहीनाः कूपाः कपालिकाश्च युद्धे नृत्यन्ति |

ਹਸੇ ਦੇਵ ਸਰਬੰ ਰਿਸ੍ਰਯੋ ਦਾਨਵੇਸੰ ॥
हसे देव सरबं रिस्रयो दानवेसं ॥

सर्वे देवाः प्रसन्नाः दृश्यन्ते राक्षसराजः क्रुद्धः भवति।

ਕਿਧੋ ਅਗਨਿ ਜੁਆਲੰ ਭਯੋ ਆਪ ਭੇਸੰ ॥੭॥੧੬੩॥
किधो अगनि जुआलं भयो आप भेसं ॥७॥१६३॥

वह्निज्वाला प्रज्वलति इति भासते।।7.163।।

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दोहरा

ਸੁੰਭਾਸੁਰ ਜੇਤਿਕੁ ਅਸੁਰ ਪਠਏ ਕੋਪੁ ਬਢਾਇ ॥
सुंभासुर जेतिकु असुर पठए कोपु बढाइ ॥

सुम्भेन प्रेषिताः सर्वे ते राक्षसाः, अहं महाक्रोधं करोमि

ਤੇ ਦੇਬੀ ਸੋਖਤ ਕਰੇ ਬੂੰਦ ਤਵਾ ਕੀ ਨਿਆਇ ॥੮॥੧੬੪॥
ते देबी सोखत करे बूंद तवा की निआइ ॥८॥१६४॥

उष्णलोह-पात्रे जलबिन्दव इव देव्या नष्टाः।।८।१६४।।

ਨਰਾਜ ਛੰਦ ॥
नराज छंद ॥

नाराज स्तन्जा

ਸੁ ਬੀਰ ਸੈਣ ਸਜਿ ਕੈ ॥
सु बीर सैण सजि कै ॥

सुयोद्धानां सैन्यं व्यवस्थापयन्, २.