श्री दसम् ग्रन्थः

पुटः - 91


ਏਕ ਗਏ ਕੁਮਲਾਇ ਪਰਾਇ ਕੈ ਏਕਨ ਕੋ ਧਰਕਿਓ ਤਨਿ ਹੀਆ ॥
एक गए कुमलाइ पराइ कै एकन को धरकिओ तनि हीआ ॥

एतत् दृष्ट्वा संकुचन्तः केचन राक्षसाः व्याकुलाः पलायिताः, महाहृदयस्पन्दनैः।,

ਚੰਡ ਕੇ ਬਾਨ ਕਿਧੋ ਕਰ ਭਾਨਹਿ ਦੇਖਿ ਕੈ ਦੈਤ ਗਈ ਦੁਤਿ ਦੀਆ ॥੧੫੦॥
चंड के बान किधो कर भानहि देखि कै दैत गई दुति दीआ ॥१५०॥

किं चाडिस्य बाणः सूर्यस्य रश्मिवः?, दृष्ट्वा राक्षसदीपस्य ज्योतिः मन्दः अभवत्।150.,

ਲੈ ਕਰ ਮੈ ਅਸਿ ਕੋਪ ਭਈ ਅਤਿ ਧਾਰ ਮਹਾ ਬਲ ਕੋ ਰਨ ਪਾਰਿਓ ॥
लै कर मै असि कोप भई अति धार महा बल को रन पारिओ ॥

खड्गहस्ते धारयन्ती क्रुद्धा महाबलेन घोरं युद्धं कृतवती ।,

ਦਉਰ ਕੈ ਠਉਰ ਹਤੇ ਬਹੁ ਦਾਨਵ ਏਕ ਗਇੰਦ੍ਰ ਬਡੋ ਰਨਿ ਮਾਰਿਓ ॥
दउर कै ठउर हते बहु दानव एक गइंद्र बडो रनि मारिओ ॥

स्वस्थानात् शीघ्रं गच्छन्ती बहूनि राक्षसान् हत्वा युद्धक्षेत्रे अतिबृहत् गजं नाशितवती ।,

ਕਉਤਕਿ ਤਾ ਛਬਿ ਕੋ ਰਨ ਪੇਖਿ ਤਬੈ ਕਬਿ ਇਉ ਮਨ ਮਧਿ ਬਿਚਾਰਿਓ ॥
कउतकि ता छबि को रन पेखि तबै कबि इउ मन मधि बिचारिओ ॥

तं सुरुचिं दृष्ट्वा युद्धक्षेत्रे कविः कल्पयति,

ਸਾਗਰ ਬਾਧਨ ਕੇ ਸਮਏ ਨਲ ਮਾਨੋ ਪਹਾਰ ਉਖਾਰ ਕੇ ਡਾਰਿਓ ॥੧੫੧॥
सागर बाधन के समए नल मानो पहार उखार के डारिओ ॥१५१॥

यत् समुद्रे सेतुनिर्माणार्थं नलनीलौ च पर्वतं उद्धृत्य क्षिप्तवन्तौ। १५१., ९.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दोहरा, ९.

ਮਾਰ ਜਬੈ ਸੈਨਾ ਲਈ ਤਬੈ ਦੈਤ ਇਹ ਕੀਨ ॥
मार जबै सैना लई तबै दैत इह कीन ॥

तस्य सेना चण्डिना हते तदा रक्तविजः एवम् अकरोत्:,

ਸਸਤ੍ਰ ਧਾਰ ਕਰਿ ਚੰਡਿ ਕੇ ਬਧਿਬੇ ਕੋ ਮਨ ਦੀਨ ॥੧੫੨॥
ससत्र धार करि चंडि के बधिबे को मन दीन ॥१५२॥

आयुधैः सज्जीकृत्य मनसि देवीं हन्तुं चिन्तयति स्म।।152.,

ਸ੍ਵੈਯਾ ॥
स्वैया ॥

स्वय्या, ९.

ਬਾਹਨਿ ਸਿੰਘ ਭਇਆਨਕ ਰੂਪ ਲਖਿਓ ਸਭ ਦੈਤ ਮਹਾ ਡਰ ਪਾਇਓ ॥
बाहनि सिंघ भइआनक रूप लखिओ सभ दैत महा डर पाइओ ॥

चण्डीरूपं घोरं दृष्ट्वा (यस्य यानं सिंहः)। सर्वे राक्षसाः विस्मयेन पूरिताः आसन्।,

ਸੰਖ ਲੀਏ ਕਰਿ ਚਕ੍ਰ ਅਉ ਬਕ੍ਰ ਸਰਾਸਨ ਪਤ੍ਰ ਬਚਿਤ੍ਰ ਬਨਾਇਓ ॥
संख लीए करि चक्र अउ बक्र सरासन पत्र बचित्र बनाइओ ॥

सा विचित्ररूपेण प्रकटिता, शङ्खचक्रधनुः हस्ते धारयन्ती।,

ਧਾਇ ਭੁਜਾ ਬਲ ਆਪਨ ਹ੍ਵੈ ਹਮ ਸੋ ਤਿਨ ਯੌ ਅਤਿ ਜੁਧੁ ਮਚਾਇਓ ॥
धाइ भुजा बल आपन ह्वै हम सो तिन यौ अति जुधु मचाइओ ॥

रास्कतविजः अग्रे गत्वा स्वस्य उत्तमं बलं ज्ञात्वा देवीं युद्धाय आह्वानं कृतवान् ।,

ਕ੍ਰੋਧ ਕੈ ਸ੍ਰਉਣਤ ਬਿੰਦ ਕਹੈ ਰਨਿ ਇਆਹੀ ਤੇ ਚੰਡਿਕਾ ਨਾਮ ਕਹਾਇਓ ॥੧੫੩॥
क्रोध कै स्रउणत बिंद कहै रनि इआही ते चंडिका नाम कहाइओ ॥१५३॥

उवाच च त्वया चण्डिका इति नामकरणं कृतं मया सह युद्धं कर्तुं अग्रे आगच्छ। १५३.,

ਮਾਰਿ ਲਇਓ ਦਲਿ ਅਉਰ ਭਜਿਓ ਤਬ ਕੋਪ ਕੇ ਆਪਨ ਹੀ ਸੁ ਭਿਰਿਓ ਹੈ ॥
मारि लइओ दलि अउर भजिओ तब कोप के आपन ही सु भिरिओ है ॥

यदा रक्तविजस्य सेना नष्टा वा पलायिता वा तदा महाक्रोधः स्वयं युद्धाय अग्रे आगतः।,

ਚੰਡਿ ਪ੍ਰਚੰਡਿ ਸੋ ਜੁਧੁ ਕਰਿਓ ਅਸਿ ਹਾਥਿ ਛੁਟਿਓ ਮਨ ਨਾਹਿ ਗਿਰਿਓ ਹੈ ॥
चंडि प्रचंडि सो जुधु करिओ असि हाथि छुटिओ मन नाहि गिरिओ है ॥

सः चण्डिका सह अतीव उग्रं युद्धं कृतवान्, तस्य खड्गः हस्तात् पतितः, परन्तु सः हृदयं न त्यक्तवान् ।,

ਲੈ ਕੇ ਕੁਵੰਡ ਕਰੰ ਬਲ ਧਾਰ ਕੈ ਸ੍ਰੋਨ ਸਮੂਹ ਮੈ ਐਸੇ ਤਰਿਓ ਹੈ ॥
लै के कुवंड करं बल धार कै स्रोन समूह मै ऐसे तरिओ है ॥

धनुः हस्ते गृहीत्वा बलं प्राप्य रक्तसागरे एवं तरति ।

ਦੇਵ ਅਦੇਵ ਸਮੁੰਦ੍ਰ ਮਥਿਓ ਮਾਨੋ ਮੇਰ ਕੋ ਮਧਿ ਧਰਿਓ ਸੁ ਫਿਰਿਓ ਹੈ ॥੧੫੪॥
देव अदेव समुंद्र मथिओ मानो मेर को मधि धरिओ सु फिरिओ है ॥१५४॥

देवदानवैः समुद्रमथनकाले प्रयुक्तः इव सुमेरुपर्वतः ॥१५४.,

ਕ੍ਰੁਧ ਕੈ ਜੁਧ ਕੇ ਦੈਤ ਬਲੀ ਨਦ ਸ੍ਰੋਨ ਕੋ ਤੈਰ ਕੇ ਪਾਰ ਪਧਾਰਿਓ ॥
क्रुध कै जुध के दैत बली नद स्रोन को तैर के पार पधारिओ ॥

महाक्रोधः युद्धं कृत्वा तरित्वा रक्तसागरं लङ्घितवान् ।,

ਲੈ ਕਰਵਾਰ ਅਉ ਢਾਰ ਸੰਭਾਰ ਕੈ ਸਿੰਘ ਕੋ ਦਉਰ ਕੈ ਜਾਇ ਹਕਾਰਿਓ ॥
लै करवार अउ ढार संभार कै सिंघ को दउर कै जाइ हकारिओ ॥

खड्गं धारयन् कवचं नियन्त्रयन् अग्रे धावित्वा सिंहं आव्हानं कृतवान् ।,

ਆਵਤ ਪੇਖ ਕੈ ਚੰਡਿ ਕੁਵੰਡ ਤੇ ਬਾਨ ਲਗਿਓ ਤਨ ਮੂਰਛ ਪਾਰਿਓ ॥
आवत पेख कै चंडि कुवंड ते बान लगिओ तन मूरछ पारिओ ॥

तस्य आगमनं दृष्ट्वा चण्डी धनुर्तः बाणं निपातितवान्, येन सः राक्षसः अचेतनः भूत्वा पतितः अभवत् ।,

ਰਾਮ ਕੇ ਭ੍ਰਾਤਨ ਜਿਉ ਹਨੂਮਾਨ ਕੋ ਸੈਲ ਸਮੇਤ ਧਰਾ ਪਰ ਡਾਰਿਓ ॥੧੫੫॥
राम के भ्रातन जिउ हनूमान को सैल समेत धरा पर डारिओ ॥१५५॥

रामभ्राता हनुमन्तं पर्वतेन सह पतितः इव भासते।155.,

ਫੇਰ ਉਠਿਓ ਕਰਿ ਲੈ ਕਰਵਾਰ ਕੋ ਚੰਡ ਪ੍ਰਚੰਡ ਸਿਉ ਜੁਧ ਕਰਿਓ ਹੈ ॥
फेर उठिओ करि लै करवार को चंड प्रचंड सिउ जुध करिओ है ॥

स पुनः उत्थाय खड्गं हस्ते धारयन् प्रबलेन चण्डी सह युद्धं कृतवान्।,

ਘਾਇਲ ਕੈ ਤਨ ਕੇਹਰ ਤੇ ਬਹਿ ਸ੍ਰਉਨ ਸਮੂਹ ਧਰਾਨਿ ਪਰਿਓ ਹੈ ॥
घाइल कै तन केहर ते बहि स्रउन समूह धरानि परिओ है ॥

सः सिंहं क्षतवान्, यस्य रक्तं प्रचण्डं प्रवहति, पृथिव्यां च पतितम्।,