श्री दसम् ग्रन्थः

पुटः - 311


ਹੋਇ ਪ੍ਰਸੰਨਿ ਤਹਾ ਹਰਿ ਜੀ ਜੁ ਗਏ ਮਿਲ ਕੈ ਤਟ ਪੈ ਸਰ ਭਾਰੇ ॥
होइ प्रसंनि तहा हरि जी जु गए मिल कै तट पै सर भारे ॥

कृष्णः प्रसन्नः सन् सर्वैः सह तस्य टङ्कस्य तीरं प्रति जगाम |

ਕੈ ਬਲ ਤੋ ਮੁਸਲੀ ਤਨ ਕੋ ਤਰੁ ਤੇ ਫਰ ਬੂੰਦਨ ਜਿਉ ਧਰਿ ਡਾਰੇ ॥
कै बल तो मुसली तन को तरु ते फर बूंदन जिउ धरि डारे ॥

बलरामः तस्य फलं पातितवान् यत् पृथिव्यां बिन्दव इव पतितम्

ਧੇਨਕ ਕ੍ਰੋਧ ਮਹਾ ਕਰ ਕੈ ਦੋਊ ਪਾਇ ਹ੍ਰਿਦੇ ਤਿਹ ਸਾਥ ਪ੍ਰਹਾਰੇ ॥
धेनक क्रोध महा कर कै दोऊ पाइ ह्रिदे तिह साथ प्रहारे ॥

धेनुकः पादद्वयेन सह वक्षःस्थले प्रहृत्य महाक्रोधः ।

ਗੋਡਨ ਤੇ ਗਹਿ ਫੈਕ ਦਯੋ ਹਰਿ ਜਿਉ ਸਿਰ ਤੇ ਗਹਿ ਕੂਕਰ ਮਾਰੇ ॥੧੯੯॥
गोडन ते गहि फैक दयो हरि जिउ सिर ते गहि कूकर मारे ॥१९९॥

कृष्णः तु पादौ गृहीत्वा श्ववत् क्षिपत्।199।

ਕ੍ਰੋਧ ਭਈ ਧੁਜਨੀ ਤਿਹ ਕੀ ਪਤਿ ਜਾਨ ਹਤਿਓ ਇਨ ਊਪਰਿ ਆਈ ॥
क्रोध भई धुजनी तिह की पति जान हतिओ इन ऊपरि आई ॥

ततस्तस्य सेना हतं मत्वा स्वसेनापतिः ।

ਗਾਇ ਕੋ ਰੂਪ ਧਰਿਓ ਸਭ ਹੀ ਤਬ ਹੀ ਖੁਰ ਸੋ ਧਰਿ ਧੂਰਿ ਉਚਾਈ ॥
गाइ को रूप धरिओ सभ ही तब ही खुर सो धरि धूरि उचाई ॥

गोरूपधारी महाक्रोधः रजः उत्थाप्य तान् आक्रमयत्

ਕਾਨ੍ਰਹ ਹਲੀ ਬਲਿ ਕੈ ਤਬ ਹੀ ਚਤੁਰੰਗ ਦਸੋ ਦਿਸ ਬੀਚ ਬਗਾਈ ॥
कान्रह हली बलि कै तब ही चतुरंग दसो दिस बीच बगाई ॥

कृष्णेन महाबलेन हल्धरेण च तां चतुर्विधं सैन्यं दशदिक्षु उड्डीयत

ਲੈ ਕਿਰਸਾਨ ਮਨੋ ਤੰਗੁਲੀ ਖਲ ਦਾਨਨ ਜ੍ਯੋ ਨਭ ਬੀਚਿ ਉਡਾਈ ॥੨੦੦॥
लै किरसान मनो तंगुली खल दानन ज्यो नभ बीचि उडाई ॥२००॥

यथा कृषकः मर्दने तृणं उड्डीयेत्, धान्यात् पृथक् कुर्वन्।२००।

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਦਸਮ ਸਿਕੰਧੇ ਪੁਰਾਣੇ ਬਚਿਤ੍ਰ ਨਾਟਕ ਕ੍ਰਿਸਨਾਵਤਾਰੇ ਧੇਨਕ ਦੈਤ ਬਧਹਿ ॥
इति स्री दसम सिकंधे पुराणे बचित्र नाटक क्रिसनावतारे धेनक दैत बधहि ॥

बचित्तरनाटके कृष्णावतारे (दशमस्कन्दपुराणे यथोक्तं) धेनुकासुरवधः इति वर्णनस्य अन्त्यम् ।

ਸਵੈਯਾ ॥
सवैया ॥

स्वय्या

ਦੈਤ ਹਨ੍ਯੋ ਚਤੁਰੰਗ ਚਮੂੰ ਸੁਨਿ ਦੇਵ ਕਰੈ ਮਿਲਿ ਕਾਨ੍ਰਹ ਬਡਾਈ ॥
दैत हन्यो चतुरंग चमूं सुनि देव करै मिलि कान्रह बडाई ॥

चतुर्विधासुरसैन्यस्य विनाशं श्रुत्वा देवाः श्रीकृष्णं स्तुवन्

ਭਛ ਸਭੈ ਫਲ ਗਵਾਰ ਚਲੇ ਗ੍ਰਿਹਿ ਧੂਰ ਪਰੀ ਮੁਖ ਪੈ ਛਬਿ ਛਾਈ ॥
भछ सभै फल गवार चले ग्रिहि धूर परी मुख पै छबि छाई ॥

सर्वे गोपबालकाः पुनः फलभक्षणं रजः उत्थापनं च आरब्धवन्तः

ਤਾ ਛਬਿ ਕੀ ਉਪਮਾ ਅਤਿ ਹੀ ਕਬਿ ਨੇ ਮੁਖ ਤੇ ਇਮ ਭਾਖਿ ਸੁਣਾਈ ॥
ता छबि की उपमा अति ही कबि ने मुख ते इम भाखि सुणाई ॥

तत् दृश्यं कविना एवं वर्णितम्,

ਧਾਵਤ ਘੋਰਨ ਕੀ ਪਗ ਕੀ ਰਜ ਛਾਇ ਲਏ ਰਵਿ ਸੀ ਛਬਿ ਪਾਈ ॥੨੦੧॥
धावत घोरन की पग की रज छाइ लए रवि सी छबि पाई ॥२०१॥

अश्वानां खुरैरुत्थापितं रजः सूर्यं प्रापत् ॥२०१॥

ਸੈਨ ਸਨੈ ਹਨਿ ਦੈਤ ਗਯੋ ਗ੍ਰਿਹਿ ਗੋਪ ਗਏ ਗੁਪੀਆ ਸਭ ਆਈ ॥
सैन सनै हनि दैत गयो ग्रिहि गोप गए गुपीआ सभ आई ॥

सेना सह राक्षसान् नाश्य गोपाः, गोपीः, कृष्णाः च स्वगृहमागताः

ਮਾਤ ਪ੍ਰਸੰਨਿ ਭਈ ਮਨ ਮੈ ਤਿਹ ਕੀ ਜੁ ਕਰੈ ਬਹੁ ਭਾਤਿ ਬਡਾਈ ॥
मात प्रसंनि भई मन मै तिह की जु करै बहु भाति बडाई ॥

मातरः प्रसन्नाः भूत्वा सर्वान् नानाविधैः प्रशंसितुं प्रवृत्ताः

ਚਾਵਰ ਦੂਧ ਕਰਿਯੋ ਖਾਹਿਬੇ ਕਹੁ ਖਾਇ ਬਹੂ ਤਿਹ ਦੇਹ ਬਧਾਈ ॥
चावर दूध करियो खाहिबे कहु खाइ बहू तिह देह बधाई ॥

तण्डुलक्षीरभक्षणेन सर्वे बलवन्तः भवन्ति स्म

ਹੋਇ ਬਡੀ ਤੁਮਰੀ ਚੁਟੀਆ ਇਹ ਤੇ ਫੁਨਿ ਬਾਤ ਸਭੈ ਮਿਲਿ ਚਾਈ ॥੨੦੨॥
होइ बडी तुमरी चुटीआ इह ते फुनि बात सभै मिलि चाई ॥२०२॥

मातरः गोपीभ्यः अवदन् एवं सर्वेषां जनानां शिखरग्रन्थिः दीर्घाः स्थूलाः च भविष्यन्ति।२०२।

ਭੋਜਨ ਕੈ ਟਿਕ ਗੇ ਹਰਿ ਜੀ ਪਲਕਾ ਪਰ ਅਉਰ ਕਰੈ ਜੁ ਕਹਾਨੀ ॥
भोजन कै टिक गे हरि जी पलका पर अउर करै जु कहानी ॥

कृष्णः भोजनं कृत्वा सुप्तवान् स्वप्नं च दृष्टवान् यत् सुजलं पिबन् ।

ਰਾਜ ਗਯੋ ਤਰਨੋ ਮਗੁ ਰੈਨ ਲਹਿਯੋ ਸੁ ਲਗਿਯੋ ਵਹ ਪੀਅਨ ਪਾਨੀ ॥
राज गयो तरनो मगु रैन लहियो सु लगियो वह पीअन पानी ॥

तस्य उदरं बहु पूरितम् आसीत्

ਰਾਤਿ ਪਰੀ ਤਬ ਹੀ ਭਰਿਭੈ ਤਿਨ ਸ੍ਰਉਨ ਸੁਨੀ ਅਪਨੇ ਇਹ ਬਾਨੀ ॥
राति परी तब ही भरिभै तिन स्रउन सुनी अपने इह बानी ॥

यदा रात्रौ अधिकं गच्छति स्म तदा सः भयङ्करं शब्दं श्रुतवान्, यत् तं तस्मात् स्थानात् दूरं गन्तुं प्रार्थितवान्

ਜਾਹੁ ਕਹਿਯੋ ਤਿਨ ਤਉ ਹਰਿ ਗਯੋ ਗ੍ਰਿਹ ਜਾਇ ਮਿਲਿਯੋ ਅਪਨੀ ਪਟਰਾਨੀ ॥੨੦੩॥
जाहु कहियो तिन तउ हरि गयो ग्रिह जाइ मिलियो अपनी पटरानी ॥२०३॥

कृष्णस्तस्मात् दूरमागत्य गृहं प्राप्य मातरं मिलितवान्।२०३।।

ਸੋਇ ਗਏ ਹਰਿ ਪ੍ਰਾਤ ਭਏ ਫਿਰਿ ਲੈ ਬਛਰੇ ਬਨ ਗੇ ਗਿਰਧਾਰੀ ॥
सोइ गए हरि प्रात भए फिरि लै बछरे बन गे गिरधारी ॥

कृष्णः निद्रां गत्वा पुनः प्रातःकाले वत्सान् अपहृत्य वनम् अगच्छत्

ਮਧਿ ਭਏ ਰਵਿ ਕੇ ਜਮੁਨਾ ਤਟਿ ਧਾਇ ਗਏ ਜਹ ਥੋ ਸਰ ਭਾਰੀ ॥
मधि भए रवि के जमुना तटि धाइ गए जह थो सर भारी ॥

मध्याह्ने सः एकं स्थानं प्राप्तवान्, यत्र अतीव विशालः टङ्कः आसीत्