श्री दसम् ग्रन्थः

पुटः - 809


ਹੋ ਕਬਿਤ ਕਾਬਿ ਕੇ ਮਾਝਿ ਨਿਸੰਕ ਪ੍ਰਮਾਨੀਐ ॥੧੩੧੮॥
हो कबित काबि के माझि निसंक प्रमानीऐ ॥१३१८॥

“अग्नजिम्” इति शब्दं वदन्, ततः “अरी अरि” इति उच्चारयन्, “नृप” इति शब्दं चतुर्वारं योजयित्वा ,ततः “रिपु” इति शब्दं वदन् तुपकस्य नामानि ज्ञात्वा काव्यस्य छन्देषु अविचलतया प्रयोगं कुर्वन्तु।१३१८।

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਨਾਮ ਮਾਲਾ ਪੁਰਾਣ ਸ੍ਰੀ ਤੁਪਕ ਨਾਮ ਪਾਚਵੋਂ ਧਿਆਇ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੪॥
इति स्री नाम माला पुराण स्री तुपक नाम पाचवों धिआइ समापतम सत सुभम सतु ॥४॥

अत्र श्री नाम मालपुराणे श्री तुपक नाम्ना पञ्चमोऽध्यायः, सर्वः शुभः। ४.

ੴ ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕੀ ਫਤਹ ॥
ੴ वाहिगुरू जी की फतह ॥

भगवान् एक एव विजयः सच्चे गुरोः |

ਸ੍ਰੀ ਭਗੌਤੀ ਏ ਨਮਹ ॥
स्री भगौती ए नमह ॥

(भगौतिप्रशंसने) २.

ਅਥ ਪਖ੍ਯਾਨ ਚਰਿਤ੍ਰ ਲਿਖ੍ਯਤੇ ॥
अथ पख्यान चरित्र लिख्यते ॥

अधुना पख्यान चरित्रं लिखामः- १.

ਪਾਤਿਸਾਹੀ ੧੦ ॥
पातिसाही १० ॥

(By) दशम गुरु, (in) व्यभिचारी मीटर, .

ਭੁਜੰਗ ਛੰਦ ॥ ਤ੍ਵਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
भुजंग छंद ॥ त्वप्रसादि ॥

(ईश्वरस्य प्रसादेन)

ਤੁਹੀ ਖੜਗਧਾਰਾ ਤੁਹੀ ਬਾਢਵਾਰੀ ॥
तुही खड़गधारा तुही बाढवारी ॥

त्वं शिरच्छेदनधारयुक्तः विस्तृतः खड्गः असि।

ਤੁਹੀ ਤੀਰ ਤਰਵਾਰ ਕਾਤੀ ਕਟਾਰੀ ॥
तुही तीर तरवार काती कटारी ॥

त्वं बाणः खड्गः .

ਹਲਬੀ ਜੁਨਬੀ ਮਗਰਬੀ ਤੁਹੀ ਹੈ ॥
हलबी जुनबी मगरबी तुही है ॥

(खड्गं च) हल्ब-दक्षिण-पश्चिम-प्रदेशेभ्यः।

ਨਿਹਾਰੌ ਜਹਾ ਆਪੁ ਠਾਢੀ ਵਹੀ ਹੈ ॥੧॥
निहारौ जहा आपु ठाढी वही है ॥१॥

अहं भवन्तं मम प्रतीतिसीमापर्यन्तं कल्पयितुं शक्नोमि।(1)

ਤੁਹੀ ਜੋਗ ਮਾਯਾ ਤੁਸੀ ਬਾਕਬਾਨੀ ॥
तुही जोग माया तुसी बाकबानी ॥

त्वं समर्थ देवता - .

ਤੁਹੀ ਆਪੁ ਰੂਪਾ ਤੁਹੀ ਸ੍ਰੀ ਭਵਾਨੀ ॥
तुही आपु रूपा तुही स्री भवानी ॥

सरस्वती रूपा भवानी च।

ਤੁਹੀ ਬਿਸਨ ਤੂ ਬ੍ਰਹਮ ਤੂ ਰੁਦ੍ਰ ਰਾਜੈ ॥
तुही बिसन तू ब्रहम तू रुद्र राजै ॥

त्वं देवता - विष्णुब्रह्मशिवश्च, भव्यतया च ।

ਤੁਹੀ ਬਿਸ੍ਵ ਮਾਤਾ ਸਦਾ ਜੈ ਬਿਰਾਜੈ ॥੨॥
तुही बिस्व माता सदा जै बिराजै ॥२॥

त्वं मातृरूपेण प्रतिष्ठितः असि।(२)

ਤੁਹੀ ਦੇਵ ਤੂ ਦੈਤ ਤੈ ਜਛੁ ਉਪਾਏ ॥
तुही देव तू दैत तै जछु उपाए ॥

त्वया देवाः, राक्षसाः सृष्टाः

ਤੁਹੀ ਤੁਰਕ ਹਿੰਦੂ ਜਗਤ ਮੈ ਬਨਾਏ ॥
तुही तुरक हिंदू जगत मै बनाए ॥

प्रार्थना-योग्य, तुर्क-हिन्दु।

ਤੁਹੀ ਪੰਥ ਹ੍ਵੈ ਅਵਤਰੀ ਸ੍ਰਿਸਟਿ ਮਾਹੀ ॥
तुही पंथ ह्वै अवतरी स्रिसटि माही ॥

नानारूपेण अवतरन्, २.

ਤੁਹੀ ਬਕ੍ਰਤ ਤੇ ਬ੍ਰਹਮ ਬਾਦੋ ਬਕਾਹੀ ॥੩॥
तुही बक्रत ते ब्रहम बादो बकाही ॥३॥

त्वया कलहकारिणः जनान् उत्पादिताः।(3)

ਤੁਹੀ ਬਿਕ੍ਰਤ ਰੂਪਾ ਤੁਹੀ ਚਾਰੁ ਨੈਨਾ ॥
तुही बिक्रत रूपा तुही चारु नैना ॥

भवतः शोकदृष्टिः अस्ति तथा च भवतः सुन्दरनेत्राणि आराध्यन्ते।

ਤੁਹੀ ਰੂਪ ਬਾਲਾ ਤੁਹੀ ਬਕ੍ਰ ਬੈਨਾ ॥
तुही रूप बाला तुही बक्र बैना ॥

त्वं सुन्दरः असि, अपि च, त्वं विकृतविशेषताः धारयसि।

ਤੁਹੀ ਬਕ੍ਰ ਤੇ ਬੇਦ ਚਾਰੋ ਉਚਾਰੇ ॥
तुही बक्र ते बेद चारो उचारे ॥

चतुर्वेदमुदाहसि त्वं, २.

ਤੁਮੀ ਸੁੰਭ ਨੈਸੁੰਭ ਦਾਨੌ ਸੰਘਾਰੇ ॥੪॥
तुमी सुंभ नैसुंभ दानौ संघारे ॥४॥

दानवानां तु नाशं कर्तुं मा संकोचयतु।( 4)

ਜਗੈ ਜੰਗ ਤੋ ਸੌ ਭਜੈ ਭੂਪ ਭਾਰੀ ॥
जगै जंग तो सौ भजै भूप भारी ॥

त्वया सह युद्धस्य भयं वर्धते।

ਬਧੇ ਛਾਡਿ ਬਾਨਾ ਕਢੀ ਬਾਢਵਾਰੀ ॥
बधे छाडि बाना कढी बाढवारी ॥

त्वां प्रार्थयन्ति महाशासाः खड्गबाणैः सेनानां विनाशं कुर्वन्ति।

ਤੂ ਨਰਸਿੰਘ ਹ੍ਵੈ ਕੈ ਹਿਰਾਨਾਛ ਮਾਰ੍ਯੋ ॥
तू नरसिंघ ह्वै कै हिरानाछ मार्यो ॥

नार्सिङ्ग इति वेषं कृत्वा स्फिंक्सं त्वं हरनकाशं भग्नवान्।

ਤੁਮੀ ਦਾੜ ਪੈ ਭੂਮਿ ਕੋ ਭਾਰ ਧਾਰ੍ਯੋ ॥੫॥
तुमी दाड़ पै भूमि को भार धार्यो ॥५॥

वराहरूपं च अवतारं कृत्वा पृथिव्याः भारं वहसि।(5)

ਤੁਮੀ ਰਾਮ ਹ੍ਵੈ ਕੈ ਹਠੀ ਦੈਤ ਘਾਯੋ ॥
तुमी राम ह्वै कै हठी दैत घायो ॥

रामरूपेण प्रकटितः त्वं हठं पिशाचं (रवना) निर्मूलयसि।

ਤੁਮੀ ਕ੍ਰਿਸਨ ਹ੍ਵੈ ਕੰਸ ਕੇਸੀ ਖਪਾਯੋ ॥
तुमी क्रिसन ह्वै कंस केसी खपायो ॥

कृष्णं च परिणमयित्वा कांसः अर्धपशुः।

ਤੁਹੀ ਜਾਲਪਾ ਕਾਲਕਾ ਕੈ ਬਖਾਨੀ ॥
तुही जालपा कालका कै बखानी ॥

त्वं जलपः कल्क इति ख्यातः

ਤੁਹੀ ਚੌਦਹੂੰ ਲੋਕ ਕੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ॥੬॥
तुही चौदहूं लोक की राजधानी ॥६॥

चतुर्दश महाद्वीपानां च राणीः सन्ति।(6)

ਤੁਹੀ ਕਾਲ ਕੀ ਰਾਤ੍ਰਿ ਹ੍ਵੈ ਕੈ ਬਿਹਾਰੈ ॥
तुही काल की रात्रि ह्वै कै बिहारै ॥

त्वं मृत्युरात्रौ परिभ्रमसि ।

ਤੁਹੀ ਆਦਿ ਉਪਾਵੈ ਤੁਹੀ ਅੰਤ ਮਾਰੈ ॥
तुही आदि उपावै तुही अंत मारै ॥

विश्वस्य प्रवर्तकस्त्वं विश्वं नाशयसि ।

ਤੁਹੀ ਰਾਜ ਰਾਜੇਸ੍ਵਰੀ ਕੈ ਬਖਾਨੀ ॥
तुही राज राजेस्वरी कै बखानी ॥

त्वं शासकानाम् आख्यायितः असि, २.

ਤੁਹੀ ਚੌਦਹੂੰ ਲੋਕ ਕੀ ਆਪੁ ਰਾਨੀ ॥੭॥
तुही चौदहूं लोक की आपु रानी ॥७॥

चतुर्दशमहाद्वीपानां राणी यथा त्वं।(७)

ਤੁਮੈ ਲੋਗ ਉਗ੍ਰਾ ਅਤਿਉਗ੍ਰਾ ਬਖਾਨੈ ॥
तुमै लोग उग्रा अतिउग्रा बखानै ॥

जनाः त्वां दयालुतमाः प्रकाराः इति आहूतवन्तः,

ਤੁਮੈ ਅਦ੍ਰਜਾ ਬ੍ਯਾਸ ਬਾਨੀ ਪਛਾਨੈ ॥
तुमै अद्रजा ब्यास बानी पछानै ॥

त्वं च व्यासऋषिस्य पुण्यस्तोत्रेण ज्ञायते।

ਤੁਮੀ ਸੇਸ ਕੀ ਆਪੁ ਸੇਜਾ ਬਨਾਈ ॥
तुमी सेस की आपु सेजा बनाई ॥

त्वं सिंहनिवृत्तिं सूत्रयसि, २.

ਤੁਹੀ ਕੇਸਰ ਬਾਹਨੀ ਕੈ ਕਹਾਈ ॥੮॥
तुही केसर बाहनी कै कहाई ॥८॥

सिंह इति च त्वं प्रज्ञायते, तथा।(८)

ਤੁਤੋ ਸਾਰ ਕੂਟਾਨ ਕਿਰਿ ਕੈ ਸੁਹਾਯੋ ॥
तुतो सार कूटान किरि कै सुहायो ॥

कटनखड्गः भवतः हस्तयोः अनुकूलः भवति,

ਤੁਹੀ ਚੰਡ ਔ ਮੁੰਡ ਦਾਨੋ ਖਪਾਯੋ ॥
तुही चंड औ मुंड दानो खपायो ॥

चुण्डमुण्डस्य च राक्षसान् त्वया निर्मूलितम् |

ਤੁਹੀ ਰਕਤ ਬੀਜਾਰਿ ਸੌ ਜੁਧ ਕੀਨੋ ॥
तुही रकत बीजारि सौ जुध कीनो ॥

रकत बीज इति शत्रून् आक्रमितवन्तः,

ਤੁਮੀ ਹਾਥ ਦੈ ਰਾਖਿ ਦੇਵੇ ਸੁ ਲੀਨੋ ॥੯॥
तुमी हाथ दै राखि देवे सु लीनो ॥९॥

त्वया च दिव्यतां रक्षिता, तथैव च।(9)

ਤੁਮੀ ਮਹਿਕ ਦਾਨੋ ਬਡੇ ਕੋਪਿ ਘਾਯੋ ॥
तुमी महिक दानो बडे कोपि घायो ॥

क्रोधेन मेहखासुरसुरान् त्वया समाप्ताः ।

ਤੂ ਧੂਮ੍ਰਾਛ ਜ੍ਵਾਲਾਛ ਕੀ ਸੌ ਜਰਾਯੋ ॥
तू धूम्राछ ज्वालाछ की सौ जरायो ॥

दग्धं च धूमाराचं जवलचं च |

ਤੁਮੀ ਕੌਚ ਬਕ੍ਰਤਾਪਨੇ ਤੇ ਉਚਾਰ੍ਯੋ ॥
तुमी कौच बक्रतापने ते उचार्यो ॥

अदम्यैः रक्षात्मकैः मन्त्रैः

ਬਿਡਾਲਾਛ ਔ ਚਿਛੁਰਾਛਸ ਬਿਡਾਰ੍ਯੋ ॥੧੦॥
बिडालाछ औ चिछुराछस बिडार्यो ॥१०॥

बिडालचश्च चिचराचश्च समाप्यसि ॥(१०)

ਤੁਮੀ ਡਹ ਡਹ ਕੈ ਡਵਰ ਕੋ ਬਜਾਯੋ ॥
तुमी डह डह कै डवर को बजायो ॥

आक्रमणस्य दुन्दुभिं ताडयसि च,

ਤੁਹੀ ਕਹ ਕਹ ਕੈ ਹਸੀ ਜੁਧੁ ਪਾਯੋ ॥
तुही कह कह कै हसी जुधु पायो ॥

ततः हर्षेण युद्धं प्रविष्टवान् ।

ਤੁਹੀ ਅਸਟ ਅਸਟ ਹਾਥ ਮੈ ਅਸਤ੍ਰ ਧਾਰੇ ॥
तुही असट असट हाथ मै असत्र धारे ॥

अष्टबाहुषु अष्टौ शस्त्राणि धारयन् शूरशत्रून् अजेयान् ।

ਅਜੈ ਜੈ ਕਿਤੇ ਕੇਸ ਹੂੰ ਤੇ ਪਛਾਰੇ ॥੧੧॥
अजै जै किते केस हूं ते पछारे ॥११॥

केशाभ्यां च धारयन् तान् पातितवान्।( 11)

ਜਯੰਤੀ ਤੁਹੀ ਮੰਗਲਾ ਰੂਪ ਕਾਲੀ ॥
जयंती तुही मंगला रूप काली ॥

त्वं जयन्ती मङ्गल काली कपाली

ਕਪਾਲਨਿ ਤੁਹੀ ਹੈ ਤੁਹੀ ਭਦ੍ਰਕਾਲੀ ॥
कपालनि तुही है तुही भद्रकाली ॥

त्वं , भदरकाली, दुर्गा, २.

ਦ੍ਰੁਗਾ ਤੂ ਛਿਮਾ ਤੂ ਸਿਵਾ ਰੂਪ ਤੋਰੋ ॥
द्रुगा तू छिमा तू सिवा रूप तोरो ॥

परोपकारस्य मुक्तिस्य च प्रतिरूपम्।

ਤੂ ਧਾਤ੍ਰੀ ਸ੍ਵਾਹਾ ਨਮਸਕਾਰ ਮੋਰੋ ॥੧੨॥
तू धात्री स्वाहा नमसकार मोरो ॥१२॥

विश्वरक्षिणी त्वं नमोऽस्तु ते ॥(l2)

ਤੁਹੀ ਪ੍ਰਾਤ ਸੰਧ੍ਰਯਾ ਅਰੁਨ ਬਸਤ੍ਰ ਧਾਰੇ ॥
तुही प्रात संध्रया अरुन बसत्र धारे ॥

आराध्य रक्तवस्त्रं त्वमेव शुक्लवस्त्रे उषः |

ਤੁਮੰ ਧ੍ਯਾਨ ਮੈ ਸੁਕਲ ਅੰਬਰ ਸੁ ਧਾਰੇ ॥
तुमं ध्यान मै सुकल अंबर सु धारे ॥

सन्धिया च, अतः सर्वचित्तान् गृह्णाति।

ਤੁਹੀ ਪੀਤ ਬਾਨਾ ਸਯੰਕਾਲ ਧਾਰ੍ਯੋ ॥
तुही पीत बाना सयंकाल धार्यो ॥

त्वं स्वयं पीताम्बरं धारयसि, तपस्विनः तु विसर्जयसि