श्री दसम् ग्रन्थः

पुटः - 1233


ਹ੍ਰਿਦੈ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਕੀ ਸੰਕ ਨ ਧਰਈ ॥੧੬॥
ह्रिदै न्रिपति की संक न धरई ॥१६॥

राजा च हृदये न संकोचम् अकरोत्। 16.

ਰਾਨੀ ਬੇਸ੍ਵਹਿ ਆਪੁ ਬੁਲਾਯੋ ॥
रानी बेस्वहि आपु बुलायो ॥

राज्ञी स्वयं वेश्याम् आमन्त्रितवती आसीत्

ਇਹ ਛਲ ਰਾਜਾ ਤੇ ਲਿਖਿਵਾਯੋ ॥
इह छल राजा ते लिखिवायो ॥

अनेन च युक्त्या सः राज्ञः (क्षमायाचनपत्रम्) लिखितवान् आसीत्।

ਜਿਹ ਚਾਹੈ ਤਿਹ ਬੋਲਿ ਪਠਾਵੈ ॥
जिह चाहै तिह बोलि पठावै ॥

(राज्ञी) यं इच्छति तम् आमन्त्रयति स्म

ਕਾਮ ਭੋਗਿ ਰੁਚਿ ਮਾਨਿ ਕਮਾਵੈ ॥੧੭॥
काम भोगि रुचि मानि कमावै ॥१७॥

तस्य च रुचिपूर्वकं क्रीडन्। १७.

ਮੂਰਖ ਭੇਦ ਨ ਰਾਜੈ ਪਾਯੋ ॥
मूरख भेद न राजै पायो ॥

मूढराजः रहस्यं न अवगच्छति स्म

ਇਹ ਛਲ ਅਪਨੋ ਮੂੰਡ ਮੁਡਾਯੋ ॥
इह छल अपनो मूंड मुडायो ॥

अनेन युक्त्या च (स्वयं) वेषं कृत्वा।

ਅਬਲਾ ਐਸੋ ਚਰਿਤ ਬਨਯੋ ॥
अबला ऐसो चरित बनयो ॥

रानी इत्यनेन एतादृशं पात्रं निर्मितम्

ਪਤਿ ਤੇ ਭੋਗ ਮਾਫ ਕਰਿ ਲਯੋ ॥੧੮॥
पति ते भोग माफ करि लयो ॥१८॥

भर्तुः क्षमापत्रं च लिखितवान् (अपुरुषेण सह)। १८.

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਦੋਇ ਸੌ ਤਰਾਨਵੋ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੨੯੩॥੫੫੮੯॥ਅਫਜੂੰ॥
इति स्री चरित्र पख्याने त्रिया चरित्रे मंत्री भूप संबादे दोइ सौ तरानवो चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥२९३॥५५८९॥अफजूं॥

अत्र श्रीचरितोपख्यानस्य त्रिचरित्रस्य मन्त्री भूप साम्बदस्य २९३तमं चरित्रं समाप्तं, सर्वं शुभम्। २९३.५५८९ इति । गच्छति

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चतुर्विंशतिः : १.

ਅਨਦਾਵਤੀ ਨਗਰ ਇਕ ਸੁਨਾ ॥
अनदावती नगर इक सुना ॥

अण्डवती नाम पुरा श्रूयते स्म

ਆਨਦ ਸੈਨ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਬਹੁ ਗੁਨਾ ॥
आनद सैन न्रिपति बहु गुना ॥

(यस्य) राजा आनन्द सेनः अतीव सद्गुणी आसीत्।

ਅਨਦਾਵਤੀ ਸਦਨ ਤਿਹ ਬਾਲਾ ॥
अनदावती सदन तिह बाला ॥

तस्य गृहे अण्डवती नाम स्त्री आसीत्

ਜਗਤ ਭਯੋ ਤਾ ਤੇ ਉਜਿਯਾਲਾ ॥੧॥
जगत भयो ता ते उजियाला ॥१॥

यस्मात् सर्वं जगत् प्रकाशितम्। १.

ਅਧਿਕ ਰੂਪ ਬਿਧਿਨਾ ਤਿਹ ਕੀਨਾ ॥
अधिक रूप बिधिना तिह कीना ॥

प्रजापतिना तं अतीव सुन्दरं कृतम् आसीत्,

ਜਾ ਸਮ ਰੂਪ ਨ ਦੂਸਰ ਦੀਨਾ ॥
जा सम रूप न दूसर दीना ॥

यस्य रूपं अन्यस्मै न दत्तम्।

ਆਯੋ ਪੁਰਖ ਏਕ ਤਬ ਬਨੋ ॥
आयो पुरख एक तब बनो ॥

ततः बनिया ('भव') पुरुषः (बलवान् पुरुषः आगतः इत्यर्थः) आगतः।

ਰਾਨੀ ਤੇ ਸੁੰਦਰਿ ਥੋ ਘਨੋ ॥੨॥
रानी ते सुंदरि थो घनो ॥२॥

(सा) राज्ञ्याः अपेक्षया सुन्दरतरः आसीत् । २.

ਜਬ ਅਬਲਾ ਤਿਹ ਰੂਪ ਨਿਹਾਰਾ ॥
जब अबला तिह रूप निहारा ॥

यदा राज्ञी तस्य रूपं दृष्ट्वा ।

ਮਦਨ ਬਾਨ ਤਾ ਕੇ ਤਨ ਮਾਰਾ ॥
मदन बान ता के तन मारा ॥

ततः काम देवः तस्य शरीरे बाणं निपातितवान्।

ਰੀਝਿ ਰਹੀ ਸੁੰਦਰਿ ਮਨ ਮਾਹੀ ॥
रीझि रही सुंदरि मन माही ॥

(तत्) सौन्दर्यं मनसि मोहितम् अभवत्

ਘਰ ਬਾਹਰ ਕੀ ਕਛੁ ਸੁਧਿ ਨਾਹੀ ॥੩॥
घर बाहर की कछु सुधि नाही ॥३॥

(तस्य च) गृहस्य स्पष्टा प्रज्ञा नासीत्। ३.

ਪਠੈ ਹਿਤੂ ਇਕ ਤਾਹਿ ਬੁਲਾਵਾ ॥
पठै हितू इक ताहि बुलावा ॥

दासीं (सखीं) प्रेषयित्वा तं आहूतवान्

ਕਾਮ ਭੋਗ ਤਿਹ ਸਾਥ ਕਮਾਵਾ ॥
काम भोग तिह साथ कमावा ॥

तया सह मैथुनं च कृतवान् ।

ਮਨ ਮਾਨਤ ਆਸਨ ਤਿਹ ਦਏ ॥
मन मानत आसन तिह दए ॥

तस्मै इष्टा मुद्रा दत्ता

ਚੁੰਬਨ ਔਰ ਅਲਿੰਗਨ ਲਏ ॥੪॥
चुंबन और अलिंगन लए ॥४॥

चुम्बनार्थं च आलिंगनार्थं च। ४.

ਅਧਿਕ ਮਿਤ੍ਰ ਰਾਨੀ ਕਹ ਭਾਯੋ ॥
अधिक मित्र रानी कह भायो ॥

(सः) मित्रराणीं बहु रोचते स्म

ਇਹ ਬਿਧਿ ਤਾਹਿ ਪ੍ਰਬੋਧ ਜਨਾਯੋ ॥
इह बिधि ताहि प्रबोध जनायो ॥

एवं च तस्मै व्याख्यातम्।

ਕਹਾ ਉਜਾਰਿ ਜਹਾ ਬਡ ਅਹੀ ॥
कहा उजारि जहा बड अही ॥

उक्तवान् यत् यत्र महान् प्रान्तरः अस्ति,

ਆਸਨ ਲਾਇ ਬੈਠਿਯੋ ਤਹੀ ॥੫॥
आसन लाइ बैठियो तही ॥५॥

तत्र आसनं गृहाण। ५.

ਸਭ ਹੀ ਅੰਗ ਬਿਭੂਤਿ ਚੜੈਯਹੁ ॥
सभ ही अंग बिभूति चड़ैयहु ॥

विभूतिं (भस्म) सर्वशरीरे लेपयेत्

ਦ੍ਰੁਮ ਤਰ ਬੈਠੇ ਧ੍ਯਾਨ ਲਗੈਯਹੁ ॥
द्रुम तर बैठे ध्यान लगैयहु ॥

उपविश्य च ध्यायन्तु।

ਰਾਜਾ ਸਹਿਤ ਤਹਾ ਹਮ ਐਹੈਂ ॥
राजा सहित तहा हम ऐहैं ॥

अहं तत्र राज्ञा सह आगमिष्यामि

ਤੁਮੈ ਧਾਮ ਜ੍ਯੋਂ ਤ੍ਯੋਂ ਲੈ ਜੈਹੈਂ ॥੬॥
तुमै धाम ज्यों त्यों लै जैहैं ॥६॥

कथं च त्वां गृहं नेष्यामि। ६.

ਮਾਨਿ ਜਾਰ ਸੋਈ ਬਚ ਲਯੋ ॥
मानि जार सोई बच लयो ॥

(राज्ञ्याः) यार् तत् स्वीकृतवान्

ਭੇਖ ਅਤਿਥ ਕੋ ਧਾਰਤ ਭਯੋ ॥
भेख अतिथ को धारत भयो ॥

साधुव्रतं च गृहीतवान्।

ਆਸਨ ਏਕ ਬ੍ਰਿਛ ਤਰ ਮਾਰਾ ॥
आसन एक ब्रिछ तर मारा ॥

सः एकस्य सेतुस्य अधः उपविष्टवान्।

ਯੌ ਰਾਜਾ ਸੌ ਨਾਰਿ ਉਚਾਰਾ ॥੭॥
यौ राजा सौ नारि उचारा ॥७॥

(तत्र) राज्ञी एवम् उक्तवती राज्ञः ॥७॥

ਸੋਵਤ ਹੁਤੀ ਸੁਪਨ ਮੈ ਪਾਯੋ ॥
सोवत हुती सुपन मै पायो ॥

मया सुप्तस्य स्वप्नः दृष्टः

ਮਹਾ ਰੁਦ੍ਰ ਮੇਰੇ ਗ੍ਰਿਹ ਆਯੋ ॥
महा रुद्र मेरे ग्रिह आयो ॥

सः महारुद्रः मम गृहम् आगतः।

ਪਾਵ ਸਾਥ ਤਿਨ ਮੋਹਿ ਜਗਾਯੋ ॥
पाव साथ तिन मोहि जगायो ॥

सः मां पादैः जागृतवान्

ਅਧਿਕ ਕ੍ਰਿਪਾ ਕਰਿ ਬਚਨ ਸੁਨਾਯੋ ॥੮॥
अधिक क्रिपा करि बचन सुनायो ॥८॥

अतीव दयालुतया च वचनं उक्तवान्। ८.

ਤੁਮ ਰਾਜਾ ਜੂ ਸਾਥ ਉਚਰਿਯਹੁ ॥
तुम राजा जू साथ उचरियहु ॥

हे राजन् ! (अहं) वदामि

ਏਕ ਬਾਤ ਚਿਤ ਭੀਤਰਿ ਧਰਿਯਹੁ ॥
एक बात चित भीतरि धरियहु ॥

यत् भवन्तः एकं वस्तु मनसि धारयन्ति।

ਏਕ ਰਖੀਸੁਰ ਬਨ ਮਹਿ ਸੁਨਾ ॥
एक रखीसुर बन महि सुना ॥

एकः ऋखीसुरः बान् इत्यत्र श्रुतवान् (आगतवान्)।

ਤਾ ਸਮ ਭਯੋ ਨ ਹੈ ਕਹੂੰ ਮੁਨਾ ॥੯॥
ता सम भयो न है कहूं मुना ॥९॥

तस्य सदृशः मुनिः नास्ति। ९.

ਰਾਜਾ ਸਹਿਤ ਜਾਇ ਤਿਹ ਲ੍ਰਯੈਯਹੁ ॥
राजा सहित जाइ तिह ल्रयैयहु ॥

तत्र गत्वा राज्ञा सह (आनय च)।