बनिया शहनीम् अवदत्।
शाहः स्वपत्नीम् अवदत्, 'ईश्वरः अस्मान् पुत्रं न दत्तवान्।'
अस्माकं गृहस्य धनं किं प्रयोजनं भविष्यति ?
'अस्माकं गृहे एतत् सर्वं पुत्ररहितं किं प्रयोजनम्।' प्रजां विना अहं लज्जां अनुभवामि।(2)
दोहिरा
'शृणु भार्या, ईश्वरः अस्मान् पुत्रं न दत्तवान्।'
'यदि ईश्वरः चोरं प्रेषयति तर्हि वयं तं पुत्रत्वेन धारयामः।'(3)
चौपाई
यदि सः चोरः भवति तर्हि वयं तं पुत्रवत् धारयिष्यामः
'चोर आगतः चेत् वयं तं पुत्रत्वेन धारयिष्यामः, अधिकं किमपि न वदामः।'
यदा बनिया शाहनी सह म्रियते
'यदि वयं द्वौ मृतौ, तर्हि एतत् सर्वं धनं किं स्यात्।' ?'( ४) २.
यदा चोरः एतत् ज्ञातवान्
तयोः वार्तालापं श्रुत्वा तस्य हर्षः सीमां न प्राप्नोत् ।
गत्वा बनियापुत्रं वदतु
(सः चिन्तितवान्,) 'अहं शाहस्य पुत्रः भविष्यामि, तस्य मृत्योः अनन्तरं सर्वं धनं मम स्वामित्वं करिष्यामि।'(5)
तावत्पर्यन्तं बन्यायाः नेत्राणि चोरस्य उपरि पतितानि
ततस्तेषां चोरं प्रति नेत्राणि पतितानि च ते अतीव प्रसन्नाः अभवन् ।
ईश्वरः एकं पुत्रं आशीर्वादं दत्तवान् यः वर्धितः पोषितवान् च
'अहं प्रौढपुत्रेण सम्पन्नः' इति ततः सः तं 'मम पुत्रः' 'मम पुत्रः' इति आलिंगितवान् ।(६)
चोरं शयने उपविष्टवान्।
शयने उपविष्टं कृत्वा स्वादिष्टानि भोजनानि सेवन्ते स्म ।
शाहनी अपि पुत्रपुत्रेण सह आगता
शाहस्य पत्नी 'मम पुत्र, मम पुत्र' इति घोषयन्ती। परितः गत्वा सर्वेभ्यः सूचितवान्।(7)
दोहिरा
यदा पञ्च अधिकारिणः आहूताः तदा सा तेभ्यः चौरं दर्शितवती।
कथितं च - ' सः परिभ्रमति स्म, मया च तं अस्माकं पुत्रत्वेन स्वीकृतम्।'(8)
चौपाई
ईश्वरः अस्मान् असीमितं धनं दत्तवान्।
'ईश्वरः अस्मान् बहु धनेन सम्पन्नवान्, परन्तु अस्माकं कोऽपि मुद्दा नासीत्।'
वयं तं पुत्र इति आहूतवन्तः।
'वयं तं पुत्रं गृहीतवन्तः अधुना त्वं तं न दण्डयसि।'(९)
बनिया 'पुत्र पुत्र' इति वदति स्म ।
शाहः तं पुत्रः इति सम्बोधयन् एव आसीत्, परन्तु पञ्च अधिकारिणः तं गृहीतवन्तः ।
बनिया अविश्वासीषु एकः
न श्रुत्वा तं चोरं फाँसीं स्थापयन्ति स्म।(10)(1)
एकषष्टितमः दृष्टान्तः शुभचृतर्राजस्य मन्त्रिणः च वार्तालापः, बेनेडJक्शनेन सम्पन्नः।(61)(1106)
दोहिरा
महानसिंहस्य गृहे पूर्वं कतिपये चोराः आगच्छन्ति स्म ।
सदा बहुधनं हरन्ति स्म, तत् स्वगृहं नीतवन्तः।(1)
चौपाई
एकः चोरः धनचोरयितुम् (तत्र) आगतः।
एकस्मिन् दिने एकः चोरः चोराय आगतः, सः गृहीतः अभवत् । महानसिंहः अवदत्
महासिंहः तस्मै एवम् अवदत्, .
तं हृदये दृढं स्थातुं।(2)
दोहिरा
'ते (पुलिसः) भवतः शिरः उपरि तीक्ष्णं खड्गं स्थापयन्तु,
'किन्तु त्वं भयं न दर्शयसि यतः अहं त्वां तारयिष्यामि।'(३)