श्री दसम् ग्रन्थः

पुटः - 587


ਸਸਿ ਸੋਭ ਹਰੇ ॥੩੫੯॥
ससि सोभ हरे ॥३५९॥

सः तादृशः मनोहरः सौन्दर्यः अस्ति यथा सः प्रेमदेवः, तस्य तेजः चन्द्रस्य महिमाम् पराजयति।359।

ਅਸ੍ਰਯ ਉਪਾਸਿਕ ਹੈਂ ॥
अस्रय उपासिक हैं ॥

खड्गस्य उपासकः अस्ति।

ਅਰਿ ਨਾਸਿਕ ਹੈਂ ॥
अरि नासिक हैं ॥

शत्रुनाशकः ।

ਬਰ ਦਾਇਕ ਹੈਂ ॥
बर दाइक हैं ॥

सः वरदाता अस्ति।

ਪ੍ਰਭ ਪਾਇਕ ਹੈਂ ॥੩੬੦॥
प्रभ पाइक हैं ॥३६०॥

खड्गपूजकः शत्रुनाशकः स वरप्रदः प्रभुः ॥३६०॥

ਸੰਗੀਤ ਭੁਜੰਗ ਪ੍ਰਯਾਤ ਛੰਦ ॥
संगीत भुजंग प्रयात छंद ॥

संगीत भुजंग प्रयात स्तंजा

ਬਾਗੜਦੰ ਬੀਰੰ ਜਾਗੜਦੰ ਜੂਟੇ ॥
बागड़दं बीरं जागड़दं जूटे ॥

शूराः योद्धा (प्रबलयुद्धे) प्रवृत्ताः भवन्ति।

ਤਾਗੜਦੰ ਤੀਰੰ ਛਾਗੜਦੰ ਛੂਟੇ ॥
तागड़दं तीरं छागड़दं छूटे ॥

बाणाः चलन्ति, यष्टयः मुक्ताः भवन्ति।

ਸਾਗੜਦੰ ਸੁਆਰੰ ਜਾਗੜਦੰ ਜੂਝੇ ॥
सागड़दं सुआरं जागड़दं जूझे ॥

सुआराः (परस्परेण सह) युद्धं क्रियन्ते।

ਕਾਗੜਦੰ ਕੋਪੇ ਰਾਗੜਦੰ ਰੁਝੈ ॥੩੬੧॥
कागड़दं कोपे रागड़दं रुझै ॥३६१॥

युद्धे योद्धवः शराः विसृज्यन्ते, अश्ववाहकाः युद्धक्षेत्रे क्रोधे च युद्धे लीनाः भवन्ति।३६१।

ਮਾਗੜਦੰ ਮਾਚਿਓ ਜਾਗੜਦੰ ਜੁਧੰ ॥
मागड़दं माचिओ जागड़दं जुधं ॥

(अतिभारम्) युद्धं प्रवृत्तम् अस्ति।

ਜਾਗੜਦੰ ਜੋਧਾ ਕਾਗੜਦੰ ਕ੍ਰੁੰਧੰ ॥
जागड़दं जोधा कागड़दं क्रुंधं ॥

योद्धाः क्रुद्धाः भवन्ति।

ਸਾਗੜਦੰ ਸਾਗੰ ਡਾਗੜਦੰ ਡਾਰੇ ॥
सागड़दं सागं डागड़दं डारे ॥

संगाः (शूलाः) क्षिपन्ति (परस्परम्) ।

ਬਾਗੜਦੰ ਬੀਰੰ ਆਗੜਦੰ ਉਤਾਰੇ ॥੩੬੨॥
बागड़दं बीरं आगड़दं उतारे ॥३६२॥

घोरं युद्धं प्रचलति, योद्धाश्च क्रुद्धाः, योद्धवः शूलं प्रहरन्ति, योद्धान् अश्वात् अवतारयन्ति च।३६२।

ਤਾਗੜਦੰ ਤੈ ਕੈ ਜਾਗੜਦੰ ਜੁਆਣੰ ॥
तागड़दं तै कै जागड़दं जुआणं ॥

कुमारः योद्धा क्रुद्धः अभवत्

ਛਾਗੜਦੰ ਛੋਰੈ ਬਾਗੜਦੰ ਬਾਣੰ ॥
छागड़दं छोरै बागड़दं बाणं ॥

बाणाः प्रहृताः भवन्ति

ਜਾਗੜਦੰ ਜੂਝੇ ਬਾਗੜਦੰ ਬਾਜੀ ॥
जागड़दं जूझे बागड़दं बाजी ॥

(येन सह) अश्वाः युध्यन्ति

ਡਾਗੜਦੰ ਡੋਲੈ ਤਾਗੜਦੰ ਤਾਜੀ ॥੩੬੩॥
डागड़दं डोलै तागड़दं ताजी ॥३६३॥

सैनिकाः बाणान् विसृजन् अश्वान् हतान् द्रुतगतिश्वाः प्लवन् पलायिताः।३६३।।363।।

ਖਾਗੜਦੰ ਖੂਨੀ ਖਯਾਗੜਦੰ ਖੇਤੰ ॥
खागड़दं खूनी खयागड़दं खेतं ॥

रक्ता (खाण्डे) युद्धक्षेत्रं खरदति।

ਝਾਗੜਦੰ ਝੂਝੇ ਆਗੜਦੰ ਅਚੇਤੰ ॥
झागड़दं झूझे आगड़दं अचेतं ॥

(बहवः योद्धाः) युद्धं कृत्वा अचेतनाः अभवन् ।

ਆਗੜਦੰ ਉਠੇ ਕਾਗੜਦੰ ਕੋਪੇ ॥
आगड़दं उठे कागड़दं कोपे ॥

(चेतनतया) उत्थाय क्रोधात् च

ਡਾਗੜਦੰ ਡਾਰੇ ਧਾਗੜਦੰ ਧੋਪੇ ॥੩੬੪॥
डागड़दं डारे धागड़दं धोपे ॥३६४॥

युद्धक्षेत्रं रक्तेन संतृप्तम् आसीत्, युद्धकाले योद्धाः मूर्च्छिताः अभवन्, योद्धवः उत्तिष्ठन्ति, क्रुद्धाः भवन्ति, महता उत्साहेन प्रहारं कुर्वन्ति।३६४।

ਨਾਗੜਦੰ ਨਾਚੇ ਰਾਗੜਦੰ ਰੁਦ੍ਰੰ ॥
नागड़दं नाचे रागड़दं रुद्रं ॥

रुद्रः नृत्यति (रणभूमिः) ।

ਭਾਗੜਦੰ ਭਾਜੇ ਛਾਗੜਦੰ ਛੁਦ੍ਰੰ ॥
भागड़दं भाजे छागड़दं छुद्रं ॥

कायराः पलायिताः।

ਜਾਗੜਦੰ ਜੁਝੇ ਵਾਗੜਦੰ ਵੀਰੰ ॥
जागड़दं जुझे वागड़दं वीरं ॥

योद्धा हन्ति (युद्धे)।

ਲਾਗੜਦੰ ਲਾਗੇ ਤਾਗੜਦੰ ਤੀਰੰ ॥੩੬੫॥
लागड़दं लागे तागड़दं तीरं ॥३६५॥

शिवः नृत्यति कायराः पलायन्ते योद्धवः शरैः प्रहृताः।।३६५।।

ਰਾਗੜਦੰ ਰੁਝੇ ਸਾਗੜਦੰ ਸੂਰੰ ॥
रागड़दं रुझे सागड़दं सूरं ॥

योद्धा (युद्धे) प्रवृत्ताः सन्ति।

ਘਾਗੜਦੰ ਘੁਮੀ ਹਾਗੜਦੰ ਹੂਰੰ ॥
घागड़दं घुमी हागड़दं हूरं ॥

हूराः भ्रमन्ति।

ਤਾਗੜਦੰ ਤਕੈ ਜਾਗੜਦੰ ਜੁਆਨੰ ॥
तागड़दं तकै जागड़दं जुआनं ॥

युवानः बलवन्तः भवन्ति

ਮਾਗੜਦੰ ਮੋਹੀ ਤਾਗੜਦੰ ਤਾਨੰ ॥੩੬੬॥
मागड़दं मोही तागड़दं तानं ॥३६६॥

योद्धा युद्धे लीनाः स्वर्गकन्याश्च विवाहार्थं गच्छन्ति, योद्धाः तान् पश्यन्तः मुग्धाः अपि भवन्ति।३६६।

ਦਾਗੜਦੰ ਦੇਖੈ ਰਾਗੜਦੰ ਰੂਪੰ ॥
दागड़दं देखै रागड़दं रूपं ॥

(तेषां) रूपं दृष्ट्वा

ਪਾਗੜਦੰ ਪ੍ਰੇਮੰ ਕਾਗੜਦੰ ਕੂਪੰ ॥
पागड़दं प्रेमं कागड़दं कूपं ॥

(मग्नाः) प्रेमकूपे।

ਡਾਗੜਦੰ ਡੁਬੀ ਪਾਗੜਦੰ ਪਿਆਰੀ ॥
डागड़दं डुबी पागड़दं पिआरी ॥

प्रियाः हूराः मग्नाः भवन्ति (प्रेमेण)।

ਕਾਗੜਦੰ ਕਾਮੰ ਮਾਗੜਦੰ ਮਾਰੀ ॥੩੬੭॥
कागड़दं कामं मागड़दं मारी ॥३६७॥

तेषां सौन्दर्यं कान्तान् कूपे पतति इव लोभयति, यतः ते कदापि न निर्गन्तुं शक्नुवन्ति, एताः स्वर्गकन्याः अपि सुन्दरयोद्धानां यौनप्रेमेण मग्नाः सन्ति।३६७।

ਮਾਗੜਦੰ ਮੋਹੀ ਬਾਗੜਦੰ ਬਾਲਾ ॥
मागड़दं मोही बागड़दं बाला ॥

अपचारवन ('बाला') २.

ਰਾਗੜਦੰ ਰੂਪੰ ਆਗੜਦੰ ਉਜਾਲਾ ॥
रागड़दं रूपं आगड़दं उजाला ॥

वीराणां उज्ज्वलस्वरूपम्

ਦਾਗੜਦੰ ਦੇਖੈ ਸਾਗੜਦੰ ਸੂਰੰ ॥
दागड़दं देखै सागड़दं सूरं ॥

दृष्ट्वा आकर्षणानि (गतानि) .

ਬਾਗੜਦੰ ਬਾਜੇ ਤਾਗੜਦੰ ਤੂਰੰ ॥੩੬੮॥
बागड़दं बाजे तागड़दं तूरं ॥३६८॥

स्त्रियः लोभ्यन्ते तत्र च तेषां सौन्दर्यस्य कान्तिः, तान् दृष्ट्वा योद्धाः विविधैः वाद्ययन्त्रैः वादयन्ति।३६८।

ਰਾਗੜਦੰ ਰੂਪੰ ਕਾਗੜਦੰ ਕਾਮੰ ॥
रागड़दं रूपं कागड़दं कामं ॥

कामरूपाः सुन्दराः स्त्रियः

ਨਾਗੜਦੰ ਨਾਚੈ ਬਾਗੜਦੰ ਬਾਮੰ ॥
नागड़दं नाचै बागड़दं बामं ॥

ते अभ्यासे नृत्यन्ति।

ਰਾਗੜਦੰ ਰੀਝੇ ਸਾਗੜਦੰ ਸੂਰੰ ॥
रागड़दं रीझे सागड़दं सूरं ॥

वीराणां ईर्ष्याणा

ਬਾਗੜਦੰ ਬਿਆਹੈ ਹਾਗੜਦੰ ਹੂਰੰ ॥੩੬੯॥
बागड़दं बिआहै हागड़दं हूरं ॥३६९॥

स्त्रियः सौन्दर्यकामपूर्णाः नृत्यन्ति योद्धाः प्रसन्नाः प्राप्य विवाहयन्ति।३६९।

ਕਾਗੜਦੰ ਕੋਪਾ ਭਾਗੜਦੰ ਭੂਪੰ ॥
कागड़दं कोपा भागड़दं भूपं ॥

(सम्भलस्य) राजा क्रुद्धः सन्

ਕਾਗੜਦੰ ਕਾਲੰ ਰਾਗੜਦੰ ਰੂਪੰ ॥
कागड़दं कालं रागड़दं रूपं ॥

आह्वानं रूपं जातम्।

ਰਾਗੜਦੰ ਰੋਸੰ ਧਾਗੜਦੰ ਧਾਯੋ ॥
रागड़दं रोसं धागड़दं धायो ॥

सः क्रोधेन पतितः अस्ति

ਚਾਗੜਦੰ ਚਲ੍ਯੋ ਆਗੜਦੰ ਆਯੋ ॥੩੭੦॥
चागड़दं चल्यो आगड़दं आयो ॥३७०॥

राजा क्रुद्धः सन् काल (मृत्युः) इति प्रकटितः, तस्य क्रोधेन च शीघ्रं अग्रे अगच्छत्।३७०।

ਆਗੜਦੰ ਅਰੜੇ ਗਾਗੜਦੰ ਗਾਜੀ ॥
आगड़दं अरड़े गागड़दं गाजी ॥

योद्धाः शयिताः सन्ति।

ਨਾਗੜਦੰ ਨਾਚੇ ਤਾਗੜਦੰ ਤਾਜੀ ॥
नागड़दं नाचे तागड़दं ताजी ॥

अश्वाः नृत्यन्ति (क्षेत्रे)।