श्री दसम् ग्रन्थः

पुटः - 703


ਕਿ ਸਸਤ੍ਰਾਸਤ੍ਰ ਬਾਹੇ ॥
कि ससत्रासत्र बाहे ॥

बाहुशस्त्राणि च धावन्ति

ਭਲੇ ਸੈਣ ਗਾਹੇ ॥੨੭੫॥
भले सैण गाहे ॥२७५॥

योद्धा दृश्यमानाः सेनानाशकाः ॥४८.२७५॥

ਕਿ ਭੈਰਉ ਭਭਕੈ ॥
कि भैरउ भभकै ॥

बहिः ज्वलति।

ਕਿ ਕਾਲੀ ਕੁਹਕੈ ॥
कि काली कुहकै ॥

काली देवी हसति, भैरवाः गर्जन्ति, हस्तेषु पात्राणि धारयन्ति,

ਕਿ ਜੋਗਨ ਜੁਟੀ ॥
कि जोगन जुटी ॥

जोगान् सम्बद्धाः सन्ति

ਕਿ ਲੈ ਪਤ੍ਰ ਟੁਟੀ ॥੨੭੬॥
कि लै पत्र टुटी ॥२७६॥

योगिनयः रक्तपानाय समागताः ॥४९.२७६॥

ਕਿ ਦੇਵੀ ਦਮਕੇ ॥
कि देवी दमके ॥

देवी कुहूकुहू करोति, .

ਕਿ ਕਾਲੀ ਕੁਹਕੇ ॥
कि काली कुहके ॥

देवी तेजस्वी च देवी काली च क्रन्दति।

ਕਿ ਭੈਰੋ ਭਕਾਰੈ ॥
कि भैरो भकारै ॥

बहिः आव्हानात्मकं भवति,

ਕਿ ਡਉਰੂ ਡਕਾਰੈ ॥੨੭੭॥
कि डउरू डकारै ॥२७७॥

भैर्वा गर्जन्ति ताबोरं ध्वनयन्ति।।50.277।।

ਕਿ ਬਹੁ ਸਸਤ੍ਰ ਬਰਖੇ ॥
कि बहु ससत्र बरखे ॥

बहु कवचः पतति, .

ਕਿ ਪਰਮਾਸਤ੍ਰ ਕਰਖੇ ॥
कि परमासत्र करखे ॥

शस्त्रवृष्टिः भवति घोरा बाहू क्रकचन्ति च

ਕਿ ਦਈਤਾਸਤ੍ਰ ਛੁਟੇ ॥
कि दईतासत्र छुटे ॥

राक्षसाः चलन्ति, २.

ਦੇਵਾਸਤ੍ਰ ਮੁਕੇ ॥੨੭੮॥
देवासत्र मुके ॥२७८॥

एकतः विसृज्यन्ते दैत्यबाहुः परतः कृत्वा देवबाहूः प्रयुज्यन्ते।।51.278।।

ਕਿ ਸੈਲਾਸਤ੍ਰ ਸਾਜੇ ॥
कि सैलासत्र साजे ॥

(योद्धा) कोष्ठकं (शिला) कवचं अलङ्कृतवन्तः, .

ਕਿ ਪਉਨਾਸਤ੍ਰ ਬਾਜੇ ॥
कि पउनासत्र बाजे ॥

वायुतोपाः उड्डीयन्ते, .

ਕਿ ਮੇਘਾਸਤ੍ਰ ਬਰਖੇ ॥
कि मेघासत्र बरखे ॥

मेघाः वर्षन्ति, २.

ਕਿ ਅਗਨਾਸਤ੍ਰ ਕਰਖੇ ॥੨੭੯॥
कि अगनासत्र करखे ॥२७९॥

शैलस्त्राणि पावनास्त्राणि मेघस्त्राणि च वृष्टानि अग्निबाहुः क्रकचः।।52.279।

ਕਿ ਹੰਸਾਸਤ੍ਰ ਛੁਟੇ ॥
कि हंसासत्र छुटे ॥

हंसाः स्वशस्त्राणि मुञ्चन्ति, २.

ਕਿ ਕਾਕਸਤ੍ਰ ਤੁਟੇ ॥
कि काकसत्र तुटे ॥

कुक्कुटं कवचं भग्नं भवति, .

ਕਿ ਮੇਘਾਸਤ੍ਰ ਬਰਖੇ ॥
कि मेघासत्र बरखे ॥

मेघाः वर्षन्ति, २.

ਕਿ ਸੂਕ੍ਰਾਸਤ੍ਰੁ ਕਰਖੇ ॥੨੮੦॥
कि सूक्रासत्रु करखे ॥२८०॥

हंसस्त्रा काकस्त्रमेघस्त्राश्च वर्ष्यन्ते शुकस्त्राश्च क्रकचन्ति।।५३।२८०।।

ਕਿ ਸਾਵੰਤ੍ਰ ਸਜੇ ॥
कि सावंत्र सजे ॥

सावन्ताः अलङ्कृताः, २.

ਕਿ ਬ੍ਰਯੋਮਾਸਤ੍ਰ ਗਜੇ ॥
कि ब्रयोमासत्र गजे ॥

आकाशे बाणाः उड्डीयन्ते, २.

ਕਿ ਜਛਾਸਤ੍ਰ ਛੁਟੇ ॥
कि जछासत्र छुटे ॥

यक्ष अस्त्र चलति, २.

ਕਿ ਕਿੰਨ੍ਰਾਸਤ੍ਰ ਮੁਕੇ ॥੨੮੧॥
कि किंन्रासत्र मुके ॥२८१॥

योद्धा अलंकृताः व्योमस्त्राः गर्जन्ति यक्षस्त्राः विसृज्यन्ते किन्नरस्त्राः क्षीणाः।।५४।२८१।।

ਕਿ ਗੰਧ੍ਰਾਬਸਾਤ੍ਰ ਬਾਹੈ ॥
कि गंध्राबसात्र बाहै ॥

गन्धर्ब् अस्त्रं प्रज्वल्यते, २.

ਕਿ ਨਰ ਅਸਤ੍ਰ ਗਾਹੈ ॥
कि नर असत्र गाहै ॥

गन्धर्वस्त्राणि विसृज्यन्ते नारस्त्राणि च प्रयुज्यन्ते |

ਕਿ ਚੰਚਾਲ ਨੈਣੰ ॥
कि चंचाल नैणं ॥

(योद्धायाः) नेत्राणि चञ्चलं भवन्ति, .

ਕਿ ਮੈਮਤ ਬੈਣੰ ॥੨੮੨॥
कि मैमत बैणं ॥२८२॥

चञ्चलानां सर्वेषां योद्धानां चक्षुषः सर्वे वदन्ति”I”.55.282.

ਕਿ ਆਹਾੜਿ ਡਿਗੈ ॥
कि आहाड़ि डिगै ॥

(योद्धा) रणक्षेत्रे पतन्ति, २.

ਕਿ ਆਰਕਤ ਭਿਗੈ ॥
कि आरकत भिगै ॥

रक्तेन (रक्तस्य) मिश्रिताः भवन्ति, २.

ਕਿ ਸਸਤ੍ਰਾਸਤ੍ਰ ਬਜੇ ॥
कि ससत्रासत्र बजे ॥

शास्त्रं च अस्त्रं च सङ्घर्षं कुर्वन्ति,

ਕਿ ਸਾਵੰਤ ਗਜੇ ॥੨੮੩॥
कि सावंत गजे ॥२८३॥

रुधिरसंतृप्ताः योद्धा युद्धक्षेत्रे पतिताः शस्त्रास्त्रशब्दैः च योद्धा गर्जन्ति च।५६।२८३।

ਕਿ ਆਵਰਤ ਹੂਰੰ ॥
कि आवरत हूरं ॥

ह्युरोन् (योद्धाः) व्याप्ताः सन्ति, २.

ਕਿ ਸਾਵਰਤ ਪੂਰੰ ॥
कि सावरत पूरं ॥

वधशाला ('सावरात्') पूरितः अस्ति, (अर्थात्: योद्धाः सम्पूर्णतया ह्युरोन्-जनाः परितः अभवन्)।

ਫਿਰੀ ਐਣ ਗੈਣੰ ॥
फिरी ऐण गैणं ॥

(हूरान्) सर्वे आकाशे चलन्ति।

ਕਿ ਆਰਕਤ ਨੈਣੰ ॥੨੮੪॥
कि आरकत नैणं ॥२८४॥

रक्ताक्षिणां स्वर्गकन्यानां समूहाः योद्धानां कृते आकाशे भ्रमन्ति।।57.284।

ਕਿ ਪਾਵੰਗ ਪੁਲੇ ॥
कि पावंग पुले ॥

वायुप्रचालिताः अश्वाः ('पावङ्ग') द्रुतगतिः, २.

ਕਿ ਸਰਬਾਸਤ੍ਰ ਖੁਲੇ ॥
कि सरबासत्र खुले ॥

सर्वाणि शस्त्राणि अनलॉक् भवन्ति।

ਕਿ ਹੰਕਾਰਿ ਬਾਹੈ ॥
कि हंकारि बाहै ॥

अभिमानपूर्णाः (योद्धाः) चालयन्ति, २.

ਅਧੰ ਅਧਿ ਲਾਹੈ ॥੨੮੫॥
अधं अधि लाहै ॥२८५॥

इतस्ततः भ्रमन्ति समुच्चया अश्वाः क्रुद्धाः योधाः, तान् विभजन्ति।।५८।२८५।।

ਛੁਟੀ ਈਸ ਤਾਰੀ ॥
छुटी ईस तारी ॥

शिवस्य समाधिः उद्घाटितः अस्ति

ਕਿ ਸੰਨ੍ਯਾਸ ਧਾਰੀ ॥
कि संन्यास धारी ॥

यः निवृत्तः आसीत्।

ਕਿ ਗੰਧਰਬ ਗਜੇ ॥
कि गंधरब गजे ॥

गन्धः गर्जति, २.

ਕਿ ਬਾਦ੍ਰਿਤ ਬਜੇ ॥੨੮੬॥
कि बाद्रित बजे ॥२८६॥

महासंन्यासीशिवस्य ध्यानं भग्नं सोऽपि गन्धर्वगर्जनं वाद्यवादनं च शृणोति।।५९।२८६।।

ਕਿ ਪਾਪਾਸਤ੍ਰ ਬਰਖੇ ॥
कि पापासत्र बरखे ॥

पापवृष्टिः पतति, २.

ਕਿ ਧਰਮਾਸਤ੍ਰ ਕਰਖੇ ॥
कि धरमासत्र करखे ॥

पापस्त्रावृष्टिस्वरः धर्मस्त्राणां क्रकचः च श्रूयते

ਅਰੋਗਾਸਤ੍ਰ ਛੁਟੇ ॥
अरोगासत्र छुटे ॥

आरोग् अस्त्र विमोच्यते, २.

ਸੁ ਭੋਗਾਸਤ੍ਰ ਸੁਟੇ ॥੨੮੭॥
सु भोगासत्र सुटे ॥२८७॥

अरोगस्त्रा (आरोग्यबाहुः) भोगास्त्राश्च (सुखबाहुः) अपि निर्वह्यन्ते।६०।२८७।

ਬਿਬਾਦਾਸਤ੍ਰ ਸਜੇ ॥
बिबादासत्र सजे ॥

बिबाद अस्त्र अलंकृतः, २.

ਬਿਰੋਧਾਸਤ੍ਰ ਬਜੇ ॥
बिरोधासत्र बजे ॥

विवादस्त्राणि (विवादबाहुः) विरोधास्त्राणि च, २.

ਕੁਮੰਤ੍ਰਾਸਤ੍ਰ ਛੁਟੇ ॥
कुमंत्रासत्र छुटे ॥

कुमन्त्रास्त्राणि विमोच्यन्ते, २.

ਸਮੁੰਤ੍ਰਾਸਤ੍ਰ ਟੁਟੇ ॥੨੮੮॥
समुंत्रासत्र टुटे ॥२८८॥

कुमंत्रस्त्र (दुर्मन्त्रबाहुः सुमन्त्रस्त्राश्च (मंगलबाहुः विदारितः ततः विस्फोटितः।।६१।२८८।

ਕਿ ਕਾਮਾਸਤ੍ਰ ਛੁਟੇ ॥
कि कामासत्र छुटे ॥

काम अस्त्र विमोचयति, .

ਕਰੋਧਾਸਤ੍ਰ ਤੁਟੇ ॥
करोधासत्र तुटे ॥

क्रोधस्य बाहू भग्नाः, २.

ਬਿਰੋਧਾਸਤ੍ਰ ਬਰਖੇ ॥
बिरोधासत्र बरखे ॥

विग्रहशस्त्राणि प्रवहन्ति, २.

ਬਿਮੋਹਾਸਤ੍ਰ ਕਰਖੇ ॥੨੮੯॥
बिमोहासत्र करखे ॥२८९॥

कामस्त्राः (कामबाहुः), करोधस्त्राः (क्रोधबाहूः) विरोधास्त्राः (विरोधबाहूः) च व्याप्ताः विमोहस्त्राः (वैराग्यबाहूः) क्रकचिताः।६२।२८९।

ਚਰਿਤ੍ਰਾਸਤ੍ਰ ਛੁਟੇ ॥
चरित्रासत्र छुटे ॥

चरित्रशस्त्राणि अवतरन्ति, .

ਕਿ ਮੋਹਾਸਤ੍ਰ ਜੁਟੇ ॥
कि मोहासत्र जुटे ॥

चरितस्त्राः (आचारबाहूः) विदारिताः, मोगास्त्राः (सक्तिबाहूः) संघातिताः,

ਕਿ ਤ੍ਰਾਸਾਸਤ੍ਰ ਬਰਖੇ ॥
कि त्रासासत्र बरखे ॥

त्रस् अस्त्राः वर्षन्ति, २.

ਕਿ ਕ੍ਰੋਧਾਸਤ੍ਰ ਕਰਖੇ ॥੨੯੦॥
कि क्रोधासत्र करखे ॥२९०॥

त्रासस्त्राः (भयबाहूः) वर्षन्ति क्रोधास्त्राः क्रन्दन्ति स्म।६३।२९०।

ਚੌਪਈ ਛੰਦ ॥
चौपई छंद ॥

चौपाई स्तन्जा

ਇਹ ਬਿਧਿ ਸਸਤ੍ਰ ਅਸਤ੍ਰ ਬਹੁ ਛੋਰੇ ॥
इह बिधि ससत्र असत्र बहु छोरे ॥

एवं बहुधा शस्त्राणि कवचानि च मुक्ताः सन्ति ।

ਨ੍ਰਿਪ ਬਿਬੇਕ ਕੇ ਭਟ ਝਕਝੋਰੇ ॥
न्रिप बिबेक के भट झकझोरे ॥

एवं विवेकस्य राज्ञः बहवः योद्धाः झटका दत्तवन्तः, ते स्वबाहुशस्त्राणि च त्यक्तवन्तः

ਆਪਨ ਚਲਾ ਨਿਸਰਿ ਤਬ ਰਾਜਾ ॥
आपन चला निसरि तब राजा ॥

अथ राजा स्वयं निर्गतवान् (युद्धाय)।

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿ ਕੇ ਬਾਜਨ ਬਾਜਾ ॥੨੯੧॥
भाति भाति के बाजन बाजा ॥२९१॥

अथ राजा स्वयं चलाद्बहुविधं वाद्यं वादितम् ॥६४।२९१॥

ਦੁਹੁ ਦਿਸਿ ਪੜਾ ਨਿਸਾਨੈ ਘਾਤਾ ॥
दुहु दिसि पड़ा निसानै घाता ॥

उभयपक्षयोः परस्परं विवादः अस्ति ।

ਮਹਾ ਸਬਦ ਧੁਨਿ ਉਠੀ ਅਘਾਤਾ ॥
महा सबद धुनि उठी अघाता ॥

उभयतः तुरिकाः ध्वनिताः, गर्जनाः शब्दाः च अभवन्

ਬਰਖਾ ਬਾਣ ਗਗਨ ਗਯੋ ਛਾਈ ॥
बरखा बाण गगन गयो छाई ॥

बाणानां व्याघ्रः आकाशं आहतः अस्ति।

ਭੂਤਿ ਪਿਸਾਚ ਰਹੇ ਉਰਝਾਈ ॥੨੯੨॥
भूति पिसाच रहे उरझाई ॥२९२॥

बाणवृष्टिः सर्वाकाशं प्रसृता भूता दानवश्चापि संलग्नाः ॥६५.२९२॥

ਝਿਮਿ ਝਿਮਿ ਸਾਰੁ ਗਗਨ ਤੇ ਬਰਖਾ ॥
झिमि झिमि सारु गगन ते बरखा ॥

लौहबाणाः (लौहबाणाः) आकाशात् वर्षिताः।