ਪੰਜਾਬੀ 
English 
پنجابی 
Español 
Français 
Deutsch 
Português 
Bahasa Indonesia 
Türkçe 
Tiếng Việt 
Filipino 
Svenska हिंदी संस्कृत 
Nederlands 
Română 
Magyar 
Polski 
Čeština 
Afrikaans 
Italiano Català 
Shqip 
Gaeilge Cymraeg 
Slovenčina 
Slovenščina 
Dansk 
Eesti 
Latviešu 
Lietuvių 
Norsk 
Malti 
Íslenska Galego 
Kreyòl Ayisyen 
Latin 
Bahasa Melayu 
Kiswahili 
Hrvatski 
Suomi 
Русский मराठी ગુજરાતી తెలుగు ಕನ್ನಡ தமிழ் മലയാളം 
বাংলা 
Ελληνικά 
日本語 
中文 اردو سنڌي 
فارسی 
العربية 
עברית 
한국어 श्री दसम् ग्रन्थः
पुटः - 522
ਕੋਊ ਨ ਸੂਰ ਟਿਕਿਯੋ ਮੁਹ ਅਗ੍ਰਜ ਹਉ ਜਿਹ ਕੀ ਰਿਸਿ ਓਰਿ ਪਧਾਰਿਯੋ ॥
कोऊ न सूर टिकियो मुह अग्रज हउ जिह की रिसि ओरि पधारियो ॥व्रणात् पीडितः राजा वीरसैनिकान् अवदत्, “यया दिशि अहं गतः, तत्र कोऽपि योद्धा मम विरुद्धं स्थातुं न शक्नोति स्म
ਗਾਜਬੋ ਮੋ ਸੁਨਿ ਕੈ ਅਬ ਲਉ ਕਿਨਹੂ ਕਰ ਮੈ ਨਹੀ ਸਸਤ੍ਰ ਸੰਭਾਰਿਯੋ ॥
गाजबो मो सुनि कै अब लउ किनहू कर मै नही ससत्र संभारियो ॥“मम गर्जनं श्रुत्वा अद्यपर्यन्तं कोऽपि तस्य शस्त्राणि न गृहीतवान्
ਏਤੇ ਪੈ ਮੋ ਸੰਗਿ ਆਇ ਭਿਰਿਯੋ ਸੁ ਸਹੀ ਬ੍ਰਿਜ ਨਾਇਕ ਬੀਰ ਨਿਹਾਰਿਯੋ ॥੨੨੨੯॥
एते पै मो संगि आइ भिरियो सु सही ब्रिज नाइक बीर निहारियो ॥२२२९॥तादृशं पदं न सहन् मया सह युद्धं कृतवान् सः कृष्णः वास्तविकः वीरः”2229.
ਸ੍ਰੀ ਜਦੁਬੀਰ ਤੇ ਜੋ ਸਹਸ੍ਰ ਭੁਜ ਭਾਜਿ ਗਯੋ ਨਹਿ ਜੁਧੁ ਮਚਾਯੋ ॥
स्री जदुबीर ते जो सहस्र भुज भाजि गयो नहि जुधु मचायो ॥यदा सहस्रबाहुः कृष्णात् पलायितवान् तदा तस्य बाहुद्वयं शेषं पश्यन्
ਦ੍ਵੈ ਭੁਜ ਦੇਖਿ ਭਈ ਅਪੁਨੀ ਅਪੁਨੇ ਚਿਤ ਮੈ ਅਤਿ ਤ੍ਰਾਸ ਬਢਾਯੋ ॥
द्वै भुज देखि भई अपुनी अपुने चित मै अति त्रास बढायो ॥सः मनसि अत्यन्तं भयभीतः अभवत्
ਸੋ ਜਗ ਮੈ ਜਸੁ ਲੇਤਿ ਭਯੋ ਜਿਨਿ ਸ੍ਰੀ ਬ੍ਰਿਜਨਾਥਹਿ ਕੋ ਗੁਨ ਗਾਯੋ ॥
सो जग मै जसु लेति भयो जिनि स्री ब्रिजनाथहि को गुन गायो ॥कृष्णं स्तुवन् लोके अनुमोदनं अर्जितवान्
ਤਉ ਹੀ ਜਥਾਮਤਿ ਸੰਤ ਪ੍ਰਸਾਦ ਤੇ ਯੌ ਕਹਿ ਕੈ ਕਛੁ ਸ੍ਯਾਮ ਸੁਨਾਯੋ ॥੨੨੩੦॥
तउ ही जथामति संत प्रसाद ते यौ कहि कै कछु स्याम सुनायो ॥२२३०॥कविः श्यामेण सन्तः प्रसादात् त एव गुणाः कथिताः।2230।
ਆਵਤ ਭਯੋ ਰਿਸ ਕੈ ਸਿਵ ਜੂ ਫਿਰਿ ਆਪੁਨੇ ਸੰਗ ਸਭੈ ਗਨ ਲੈ ਕੈ ॥
आवत भयो रिस कै सिव जू फिरि आपुने संग सभै गन लै कै ॥शिवः तदा क्रुद्धः सर्वगणान् गृहीत्वा समायातः |
ਸ੍ਰੀ ਜਦੁਬੀਰ ਕੇ ਸਾਮੁਹੇ ਬੀਰ ਕਹੈ ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਸੁ ਕ੍ਰੁਧਿਤ ਹ੍ਵੈ ਕੈ ॥
स्री जदुबीर के सामुहे बीर कहै कबि स्याम सु क्रुधित ह्वै कै ॥पुनः क्रुद्धः सन् शिवः कृष्णेन सह गणं गृहीत्वा पुरतः आगतः
ਬਾਨ ਕ੍ਰਿਪਾਨ ਗਦਾ ਬਰਛੀ ਗਹਿ ਆਵਤ ਭੇ ਰਿਸਿ ਨਾਦ ਬਜੈ ਕੈ ॥
बान क्रिपान गदा बरछी गहि आवत भे रिसि नाद बजै कै ॥धनुर्खड्गगदाशूलधारिणौ युद्धशृङ्गं च प्रवहन्तः अग्रे गच्छन्ति स्म
ਸੋ ਛਿਨ ਮੈ ਪ੍ਰਭ ਜੂ ਸਭ ਬੀਰ ਦਏ ਫੁਨਿ ਅੰਤ ਕੇ ਧਾਮਿ ਪਠੈ ਕੈ ॥੨੨੩੧॥
सो छिन मै प्रभ जू सभ बीर दए फुनि अंत के धामि पठै कै ॥२२३१॥कृष्णः तान् (गणान्) प्रेषयामास क्षणमात्रेण यमालयम्।2231।।
ਏਕ ਹਨੇ ਜਦੁਰਾਇ ਗਦਾ ਗਹਿ ਏਕ ਬਲੀ ਰਿਪੁ ਸੰਬਰ ਘਾਏ ॥
एक हने जदुराइ गदा गहि एक बली रिपु संबर घाए ॥गदाभिः कृष्णेन बहवः हताः शम्बरेण च बहवः |
ਏਕ ਭਿਰੇ ਮੁਸਲੀਧਰ ਸੋ ਸੁ ਤੇ ਜੀਵਤ ਧਾਮ ਹੂ ਜਾਨ ਨ ਪਾਏ ॥
एक भिरे मुसलीधर सो सु ते जीवत धाम हू जान न पाए ॥ये बलरामेन सह युद्धं कृतवन्तः, ते जीविताः न आगताः
ਜੋ ਫਿਰਿ ਆਇ ਭਿਰੇ ਹਰਿ ਸੋ ਚਿਤ ਮੈ ਫੁਨਿ ਕੋਪ ਕੀ ਓਪ ਬਢਾਏ ॥
जो फिरि आइ भिरे हरि सो चित मै फुनि कोप की ओप बढाए ॥ये आगत्य पुनः कृष्णेन सह युद्धं कृतवन्तः, ते एवं प्रकारेण खण्डखण्डेषु, खण्डेषु च खण्डिताः आसन्
ਯੌ ਫਿਰਿ ਛੇਦਤ ਭਯੋ ਤਿਨ ਕਉ ਜੋਊ ਜੰਬੁਕ ਗੀਧਨ ਹਾਥਿ ਨ ਆਏ ॥੨੨੩੨॥
यौ फिरि छेदत भयो तिन कउ जोऊ जंबुक गीधन हाथि न आए ॥२२३२॥, यत् ते वृषभजगलैः न भवितुं शक्नुवन्ति स्म।2232।
ਐਸੇ ਨਿਹਾਰਿ ਭਯੋ ਤਹਿ ਆਹਵ ਚਿਤ ਬਿਖੈ ਅਤਿ ਕ੍ਰੋਧ ਬਢਾਯੋ ॥
ऐसे निहारि भयो तहि आहव चित बिखै अति क्रोध बढायो ॥एतादृशं घोरं युद्धं दृष्ट्वा शिवः क्रोधेन बाहून् आलिङ्गितवान्, गर्जनस्वरं
ਠੋਕਿ ਭੁਜਾ ਅਪਨੀ ਦੋਊ ਆਪ ਹੀ ਹਾਥ ਲੈ ਆਪਨੈ ਨਾਦ ਬਜਾਯੋ ॥
ठोकि भुजा अपनी दोऊ आप ही हाथ लै आपनै नाद बजायो ॥अन्धकसुरस्य यथा क्रोधेन आक्रमितः, ।
ਜਿਉ ਕੁਪ ਅੰਧਕ ਦੈਤ ਪੈ ਧਾਵਤ ਭਯੋ ਤਿਮ ਕੋਪ ਕੈ ਸ੍ਯਾਮ ਪੈ ਧਾਯੋ ॥
जिउ कुप अंधक दैत पै धावत भयो तिम कोप कै स्याम पै धायो ॥यथा अन्धकः क्रुद्धः सन् दैत्यम् आक्रमितवान्, तथैव सः श्रीकृष्णं क्रुद्धः आक्रमितवान्।
ਯੌ ਉਪਜੀ ਉਪਮਾ ਲਰਬੇ ਕਹੁ ਕੇਹਰਿ ਸੋ ਜਨੁ ਕੇਹਰਿ ਆਯੋ ॥੨੨੩੩॥
यौ उपजी उपमा लरबे कहु केहरि सो जनु केहरि आयो ॥२२३३॥तथैव सः कृष्णस्य उपरि महता क्रोधेन पतितः, सिंहेन सह युद्धाय द्वितीयः सिंहः आगतः इति भासते स्म।2233।
ਜੁਧ ਮੰਡਿਯੋ ਅਤਿ ਹੀ ਤਬ ਹੀ ਸਿਵ ਤਾਪ ਹੁਤੋ ਇਕ ਸੋਊ ਸੰਭਾਰਿਯੋ ॥
जुध मंडियो अति ही तब ही सिव ताप हुतो इक सोऊ संभारियो ॥अत्यन्तं घोरं युद्धं कुर्वन् शिवः स्वस्य तेजस्वी शक्तिं धारयति स्म।
ਸ੍ਯਾਮ ਜੁ ਭੇਦ ਸਭੈ ਲਹਿ ਕੈ ਜੁਰ ਸੀਤ ਸੁ ਤਾਹੀ ਕੀ ਓਰਿ ਪਚਾਰਿਯੋ ॥
स्याम जु भेद सभै लहि कै जुर सीत सु ताही की ओरि पचारियो ॥एतत् रहस्यं ज्ञात्वा कृष्णः शिवं प्रति स्वस्य हिमवृष्टिं विसृजति स्म,
ਦੇਖਤ ਹੀ ਜੁਰ ਸੀਤ ਕਉ ਸੋ ਜੁਰ ਭਾਜਿ ਗਯੋ ਨ ਰਤੀ ਕੁ ਸੰਭਾਰਿਯੋ ॥
देखत ही जुर सीत कउ सो जुर भाजि गयो न रती कु संभारियो ॥यं दृष्ट्वा सा शक्तिः अशक्ता अभवत्
ਯੌ ਉਪਮਾ ਉਪਜੀ ਜੀਅ ਮੈ ਬਦਰਾ ਬਹਿਯੋ ਜਾਤ ਬਿਯਾਰ ਕੋ ਮਾਰਿਯੋ ॥੨੨੩੪॥
यौ उपमा उपजी जीअ मै बदरा बहियो जात बियार को मारियो ॥२२३४॥वायुप्रहारेन मेघः उड्डीयमानमिव दृश्यते स्म।2234।
ਗਰਬ ਜਿਤੋ ਸਿਵ ਬੀਚ ਹੁਤੋ ਸਭ ਹੀ ਹਰਿ ਕ੍ਰੁਧ ਕੈ ਜੁਧੁ ਮਿਟਾਯੋ ॥
गरब जितो सिव बीच हुतो सभ ही हरि क्रुध कै जुधु मिटायो ॥शिवस्य सर्वः अभिमानः युद्धक्षेत्रे भग्नः अभवत्
ਜੋ ਤਿਨ ਤੀਰਨ ਬ੍ਰਿਸਟ ਕਰੀ ਤਿਹ ਤੇ ਸਰ ਏਕ ਨੇ ਭੇਟਨ ਪਾਯੋ ॥
जो तिन तीरन ब्रिसट करी तिह ते सर एक ने भेटन पायो ॥शिवविसर्जिता बाणवृष्टिः कृष्णाय एकमपि बाणं प्रहरितुं न शक्तवती
ਅਉਰ ਜਿਤੇ ਗਨ ਸੰਗ ਹੁਤੇ ਸਭ ਕੋ ਹਰਿ ਘਾਇ ਘਨੇ ਸੰਗਿ ਘਾਯੋ ॥
अउर जिते गन संग हुते सभ को हरि घाइ घने संगि घायो ॥शिवेन सह गणाः सर्वे कृष्णेन क्षतम् |
ਐਸੋ ਨਿਹਾਰ ਕੈ ਪਉਰਖ ਸ੍ਯਾਮ ਗਨਪਤਿ ਪਾਇਨ ਸੋ ਲਪਟਾਯੋ ॥੨੨੩੫॥
ऐसो निहार कै पउरख स्याम गनपति पाइन सो लपटायो ॥२२३५॥एवं कृष्णस्य शक्तिं दृष्ट्वा शिवः श्रीकृष्णचरणयोः पतितः गणेश्वरः।2235।
ਸਿਵ ਬਾਚ ॥
सिव बाच ॥शिवस्य भाषणम् : १.
ਸਵੈਯਾ ॥
सवैया ॥स्वय्या
ਭੂਲ ਪਰਿਯੋ ਪ੍ਰਭ ਮੈ ਘਟ ਕਾਮ ਕੀਯੋ ਤੁਮ ਸੋ ਜੁ ਪੈ ਜੁਧ ਚਹਿਯੋ ॥
भूल परियो प्रभ मै घट काम कीयो तुम सो जु पै जुध चहियो ॥“हे भगवन् ! भवद्भिः सह युद्धं चिन्तयन् मया अतीव नीचं कार्यं कृतम्
ਤੋ ਕਹਾ ਭਯੋ ਜੋ ਰਿਸਿ ਆਇ ਭਿਰਿਯੋ ਤੁ ਕਹਾ ਇਹ ਠਾ ਮੇਰੋ ਮਾਨ ਰਹਿਯੋ ॥
तो कहा भयो जो रिसि आइ भिरियो तु कहा इह ठा मेरो मान रहियो ॥किम्! यदि अहं त्वया सह मम क्रोधेन युद्धं कृतवान्, परन्तु त्वया अस्मिन् स्थाने मम अभिमानं विदारितवान्
ਤੁਮਰੇ ਗੁਨ ਗਾਵਤ ਹੀ ਸਹਸ ਫਨਿ ਅਉਰ ਚਤੁਰਾਨਨ ਹਾਰਿ ਰਹਿਯੋ ॥
तुमरे गुन गावत ही सहस फनि अउर चतुरानन हारि रहियो ॥शेषनागश्च ब्रह्मा च स्तुवन् श्रान्तौ |
ਤੁਮਰੇ ਗੁਣ ਕਉਨ ਗਨੈ ਕਹ ਲਉ ਜਿਹ ਬੇਦ ਸਕੈ ਨਹਿ ਭੇਦ ਕਹਿਯੋ ॥੨੨੩੬॥
तुमरे गुण कउन गनै कह लउ जिह बेद सकै नहि भेद कहियो ॥२२३६॥कियत्पर्यन्तं भवतः गुणाः वर्णिताः भवेयुः ? यतो वेदाः तव रहस्यं सम्पूर्णतया वक्तुं न शक्तवन्तः” २२३६ ।
ਕਬਿਯੋ ਬਾਚ ॥
कबियो बाच ॥कविस्य भाषणम् : १.
ਸਵੈਯਾ ॥
सवैया ॥स्वय्या
ਕਾ ਭਯੋ ਜੋ ਧਰਿ ਮੂੰਡ ਜਟਾ ਸੋ ਤਪੋਧਨ ਕੋ ਜਗ ਭੇਖ ਦਿਖਾਯੋ ॥
का भयो जो धरि मूंड जटा सो तपोधन को जग भेख दिखायो ॥किं तर्हि यदि कश्चित् जटाकुण्डलं धारयन् भिन्नवेषं स्वीकृत्य भ्रमति स्म
ਕਾ ਭਯੋ ਜੁ ਕੋਊ ਲੋਚਨ ਮੂੰਦਿ ਭਲੀ ਬਿਧਿ ਸੋ ਹਰਿ ਕੋ ਗੁਨ ਗਾਯੋ ॥
का भयो जु कोऊ लोचन मूंदि भली बिधि सो हरि को गुन गायो ॥नेत्रे निमील्य भगवतः स्तुतिं गायन् ।
ਅਉਰ ਕਹਾ ਜੋ ਪੈ ਆਰਤੀ ਲੈ ਕਰਿ ਧੂਪ ਜਗਾਇ ਕੈ ਸੰਖ ਬਜਾਯੋ ॥
अउर कहा जो पै आरती लै करि धूप जगाइ कै संख बजायो ॥धूपदाहेन शङ्खप्रवाहेन च भवतः आरती (प्रदक्षिणम्) कृत्वा
ਸ੍ਯਾਮ ਕਹੈ ਤੁਮ ਹੀ ਨ ਕਹੋ ਬਿਨ ਪ੍ਰੇਮ ਕਿਹੂ ਬ੍ਰਿਜ ਨਾਇਕ ਪਾਯੋ ॥੨੨੩੭॥
स्याम कहै तुम ही न कहो बिन प्रेम किहू ब्रिज नाइक पायो ॥२२३७॥क्रीणीत कविः श्यामः कथयति यत् प्रेम विना ब्रह्मनायकं ईश्वरं साक्षात्कर्तुं न शक्यते।2237।
ਤਿਉ ਚਤੁਰਾਨਨ ਤਿਉਹੂ ਖੜਾਨਨ ਤਿਉ ਸਹਸਾਨਨ ਹੀ ਗੁਨ ਗਾਯੋ ॥
तिउ चतुरानन तिउहू खड़ानन तिउ सहसानन ही गुन गायो ॥चतुर्वक्त्रः (ब्रह्मा) षड्वक्त्रः (कार्तिके) सहस्रवक्त्रः (सेश्नागः) स्तुतिं गायति।
ਨਾਰਦ ਸਕ੍ਰ ਸਦਾ ਸਿਵ ਬ੍ਯਾਸ ਇਤੇ ਗੁਨ ਸ੍ਯਾਮ ਕੋ ਗਾਇ ਸੁਨਾਯੋ ॥
नारद सक्र सदा सिव ब्यास इते गुन स्याम को गाइ सुनायो ॥ब्रह्म कार्तिकेयः शेषनागः नारदः इन्द्रः शिवः व्यास इत्यादयः सर्वे ईश्वरस्य स्तुतिं गायन्ति
ਚਾਰੋ ਈ ਬੇਦ ਨ ਭੇਦ ਲਹਿਯੋ ਜਗ ਖੋਜਤ ਹੈ ਸਭ ਪਾਰ ਨ ਪਾਯੋ ॥
चारो ई बेद न भेद लहियो जग खोजत है सभ पार न पायो ॥चत्वारो वेदाः सर्वे तम् अन्वेषमाणाः तस्य रहस्यं न बोधयितुं शक्ताः
ਸ੍ਯਾਮ ਭਨੈ ਤੁਮ ਹੀ ਨ ਕਹੋ ਬਿਨ ਪ੍ਰੇਮ ਕਹੂ ਬ੍ਰਿਜਨਾਥ ਰਿਝਾਯੋ ॥੨੨੩੮॥
स्याम भनै तुम ही न कहो बिन प्रेम कहू ब्रिजनाथ रिझायो ॥२२३८॥कविः शम कथयतु किं प्रेम विना कश्चित् तं ब्रजेश्वरं प्रीणयितुं समर्थः अभवत्।2238।
ਸਿਵ ਜੂ ਬਾਚ ਕਾਨ੍ਰਹ ਜੂ ਸੋ ॥
सिव जू बाच कान्रह जू सो ॥कृष्णमुद्दिश्य शिवस्य वाक्यम्-
ਸਵੈਯਾ ॥
सवैया ॥स्वय्या
ਪਾਇ ਪਰਿਯੋ ਸਿਵ ਜੂ ਹਰਿ ਕੇ ਕਹਿਯੋ ਮੋ ਬਿਨਤੀ ਹਰਿ ਜੂ ਸੁਨਿ ਲੀਜੈ ॥
पाइ परियो सिव जू हरि के कहियो मो बिनती हरि जू सुनि लीजै ॥शिवः कृष्णस्य पादौ धारयन् अवदत्, “हे भगवन्! मम अनुरोधं शृणुत
ਸੇਵਕ ਮਾਗਤ ਹੈ ਬਰੁ ਏਕ ਵਹੈ ਅਬ ਰੀਝਿ ਦਇਆ ਨਿਧਿ ਦੀਜੈ ॥
सेवक मागत है बरु एक वहै अब रीझि दइआ निधि दीजै ॥वरं याचतेऽयं तव भृत्यस्तथा प्रयच्छ मे ।।
ਹੇਰਿ ਹਮੈ ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਭਨੈ ਕਬਹੂੰ ਕਰੁਨਾ ਰਸ ਕੇ ਸੰਗਿ ਭੀਜੈ ॥
हेरि हमै कबि स्याम भनै कबहूं करुना रस के संगि भीजै ॥“हे भगवन् ! मम प्रति पश्यन् करुणापूर्वकं सहस्रबाहुं न हन्तुं अनुमोदनं ददातु,