श्री दसम् ग्रन्थः

पुटः - 1165


ਕਛੁ ਭੋਜਨ ਖੈਬੇ ਕਹ ਦੀਨਾ ॥
कछु भोजन खैबे कह दीना ॥

किञ्चित् भोजनं च दत्तवान्।

ਅਬ ਸੋ ਕਰੋ ਤੁਮ ਜੁ ਮੁਹਿ ਉਚਾਰੋ ॥
अब सो करो तुम जु मुहि उचारो ॥

इदानीं भवता यत् कथ्यते तत् करिष्यामि।

ਜਿਯਤ ਤਜੋ ਕੈ ਜਿਯ ਤੇ ਮਾਰੋ ॥੧੫॥
जियत तजो कै जिय ते मारो ॥१५॥

(सः) जीवतु वा तं मारयतु वा। १५.

ਜੋ ਚਲਿ ਗ੍ਰਿਹ ਦੁਸਮਨ ਹੂ ਆਵੈ ॥
जो चलि ग्रिह दुसमन हू आवै ॥

यदि शत्रुः अपि गृहे चरति

ਜੋ ਤਾ ਕੋ ਗ੍ਰਹਿ ਕੈ ਨ੍ਰਿਪ ਘਾਵੈ ॥
जो ता को ग्रहि कै न्रिप घावै ॥

राजा च तं गृह्णाति हन्ति च।

ਨਰਕ ਬਿਖੈ ਤਾ ਕੌ ਜਮ ਡਾਰੈ ॥
नरक बिखै ता कौ जम डारै ॥

यमराज तं नरकेषु क्षिपिष्यति

ਭਲਾ ਨ ਤਾ ਕਹ ਜਗਤ ਉਚਾਰੈ ॥੧੬॥
भला न ता कह जगत उचारै ॥१६॥

जगत् च तं सद्भावं न वक्ष्यति। 16.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

द्वयम् : १.

ਜੋ ਆਵੈ ਨਿਜੁ ਧਾਮ ਚਲਿ ਧਰਮ ਭ੍ਰਾਤ ਤਿਹ ਜਾਨਿ ॥
जो आवै निजु धाम चलि धरम भ्रात तिह जानि ॥

स्वगृहं गच्छति स धर्मभ्राता मन्तव्यः।

ਜੋ ਕਛੁ ਕਹੈ ਸੁ ਕੀਜਿਯੈ ਭੂਲਿ ਨ ਕਰਿਯੈ ਹਾਨਿ ॥੧੭॥
जो कछु कहै सु कीजियै भूलि न करियै हानि ॥१७॥

यदब्रवीत् तथा कुर्याद् विस्मरणेऽपि न हानिं कुर्यात् । १७.

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चतुर्विंशतिः : १.

ਤਬ ਨ੍ਰਿਪ ਤਾ ਕੌ ਬੋਲਿ ਪਠਾਯੋ ॥
तब न्रिप ता कौ बोलि पठायो ॥

अथ राजा तं आहूतवान्

ਨਿਕਟਿ ਆਪਨੇ ਤਿਹ ਬੈਠਾਯੋ ॥
निकटि आपने तिह बैठायो ॥

तस्य पार्श्वे च उपविष्टवान्।

ਦੁਹਿਤਾ ਵਹੈ ਤਵਨ ਕਹ ਦੀਨੀ ॥
दुहिता वहै तवन कह दीनी ॥

स एव कन्याम् अददात्

ਜਾ ਸੌ ਰਤਿ ਆਗੇ ਜਿਨ ਕੀਨੀ ॥੧੮॥
जा सौ रति आगे जिन कीनी ॥१८॥

येन सह सः तत् क्रीडां पूर्वमेव क्रीडितः आसीत्। १८.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

द्वयम् : १.

ਲੈ ਦੁਹਿਤਾ ਤਾ ਕੌ ਦਈ ਚਿਤ ਮੌ ਭਯੋ ਅਸੋਗ ॥
लै दुहिता ता कौ दई चित मौ भयो असोग ॥

कन्याम् आदाय समर्प्य हृदि प्रसन्नः |

ਦੁਹਿਤਾ ਕੋ ਕਛੁ ਨ ਲਹਾ ਗੂੜ ਅਗੂੜ ਪ੍ਰਯੋਗ ॥੧੯॥
दुहिता को कछु न लहा गूड़ अगूड़ प्रयोग ॥१९॥

किन्तु पुत्रत्वस्य कृष्णवर्णं किमपि अवगन्तुं न शक्तवान् । १९.

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चतुर्विंशतिः : १.

ਮਨ ਭਾਵਤ ਪਾਵਤ ਪਤਿ ਭਈ ॥
मन भावत पावत पति भई ॥

सा इष्टं पतिं प्राप्तवती

ਇਹ ਛਲ ਸੋ ਪਿਤੁ ਕਹ ਛਲਿ ਗਈ ॥
इह छल सो पितु कह छलि गई ॥

अनेन च युक्त्या पिता वञ्चितवान्।

ਭੇਦ ਅਭੇਦ ਕਿਨਹੂੰ ਨਹਿ ਪਾਯੋ ॥
भेद अभेद किनहूं नहि पायो ॥

(राजा) अगोचरं किमपि न अवगच्छति स्म

ਲੈ ਨਾਗਰ ਤ੍ਰਿਯ ਧਾਮ ਸਿਧਾਯੋ ॥੨੦॥
लै नागर त्रिय धाम सिधायो ॥२०॥

नागरः च स्वपत्नीम् आदाय (स्वस्य) गृहं गतः। २०.

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਦੋਇ ਸੌ ਬਾਵਨੋ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੨੫੨॥੪੭੪੨॥ਅਫਜੂੰ॥
इति स्री चरित्र पख्याने त्रिया चरित्रे मंत्री भूप संबादे दोइ सौ बावनो चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥२५२॥४७४२॥अफजूं॥

अत्र श्रीचरितोपख्यानस्य त्रिचरितस्य मन्त्री भूप साम्बदस्य २५२ अध्यायस्य समापनम्, सर्वं शुभम्। २५२.४७४२ इति । गच्छति

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चतुर्विंशतिः : १.

ਛਤ੍ਰਾਨੀ ਇਸਤਰੀ ਇਕ ਰਹੈ ॥
छत्रानी इसतरी इक रहै ॥

तत्र उपपत्नी वसति स्म,

ਜੀਯੋ ਨਾਮ ਤਾਹਿ ਜਗ ਕਹੈ ॥
जीयो नाम ताहि जग कहै ॥

यत् जनाः जियो (माति) इति वदन्ति स्म।

ਮਾਨਿਕ ਚੰਦ ਤਵਨ ਕਹ ਬਰਾ ॥
मानिक चंद तवन कह बरा ॥

माणिकचन्दः तस्याः विवाहम् अकरोत्

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿ ਕੇ ਭੋਗਨ ਭਰਾ ॥੧॥
भाति भाति के भोगन भरा ॥१॥

स च नानाविधेषु रम्य (आनन्दः) भुङ्क्ते स्म। १.

ਵਹ ਜੜ ਏਕ ਜਾਟਨੀ ਸੌ ਰਤਿ ॥
वह जड़ एक जाटनी सौ रति ॥

सः मूर्खः जालेन अटत्

ਕਛੂ ਨ ਜਾਨਤ ਮੂੜ ਮਹਾ ਮਤਿ ॥
कछू न जानत मूड़ महा मति ॥

स च महान् मूर्खः किमपि न जानाति स्म।

ਲੰਬੋਦਰੁ ਪਸੁ ਕੋ ਅਵਤਾਰਾ ॥
लंबोदरु पसु को अवतारा ॥

सः लम्बोदरपशुः (दीर्घोदरः, खरः इत्यर्थः) अवतारः आसीत् ।

ਗਰਧਭ ਜੋਨਿ ਡਰਾ ਕਰਤਾਰਾ ॥੨॥
गरधभ जोनि डरा करतारा ॥२॥

परमेश् वरः तं गदस्य गर्भे अवाप्तवान्। २.

ਲੋਗਨ ਤੇ ਅਤਿ ਤਵਨ ਲਜਾਵੈ ॥
लोगन ते अति तवन लजावै ॥

सः जनानां बहु लज्जालुः आसीत्,

ਤਾ ਤੇ ਧਾਮ ਨ ਤਾ ਕੌ ਲ੍ਯਾਵੈ ॥
ता ते धाम न ता कौ ल्यावै ॥

अतः सः तां गृहं न आनयत् ।

ਤਾ ਤੇ ਔਰ ਗਾਵ ਤ੍ਰਿਯ ਰਾਖੀ ॥
ता ते और गाव त्रिय राखी ॥

अत एव (सा) अन्यग्रामे स्त्री आसीत्।

ਸਸਿ ਸੂਰਜ ਤਾ ਕੇ ਸਭ ਸਾਖੀ ॥੩॥
ससि सूरज ता के सभ साखी ॥३॥

सूर्यः चन्द्रः च सर्वे तस्य साक्षिणः आसन्। ३.

ਬਾਜ ਅਰੂੜਿ ਤਹਾ ਹ੍ਵੈ ਜਾਵੈ ॥
बाज अरूड़ि तहा ह्वै जावै ॥

सः अश्वमारुह्य तत्र गच्छति स्म

ਕਾਹੂ ਕੀ ਲਾਜੈ ਨ ਲਜਾਵੈ ॥
काहू की लाजै न लजावै ॥

यस्य च लॉजतः सः न लज्जितः आसीत्।

ਜੀਯੋ ਜਿਯ ਭੀਤਰ ਅਤਿ ਜਰੈ ॥
जीयो जिय भीतर अति जरै ॥

(तस्य पत्नी) जियो हृदये बहु दहति स्म

ਬਾਢੀ ਏਕ ਸਾਥ ਰਤਿ ਕਰੈ ॥੪॥
बाढी एक साथ रति करै ॥४॥

तथा च काष्ठकारेन सह क्रीडति स्म। ४.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

द्वयम् : १.

ਜਬ ਵਹੁ ਅਸ੍ਵ ਅਰੂੜ ਹ੍ਵੈ ਗਾਵ ਤਵਨ ਮੋ ਜਾਤ ॥
जब वहु अस्व अरूड़ ह्वै गाव तवन मो जात ॥

यदा सः अश्वेन स्वग्रामं गच्छति स्म

ਜੀਯੋ ਮਤੀ ਤਿਹ ਬਾਢੀਅਹਿ ਅਪਨੇ ਧਾਮ ਬੁਲਾਤ ॥੫॥
जीयो मती तिह बाढीअहि अपने धाम बुलात ॥५॥

तदा जियो मतिः तं काष्ठकारं स्वगृहे आमन्त्रयति स्म। ५.

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चतुर्विंशतिः : १.

ਤਿਹ ਤ੍ਰਿਯ ਹੋਡ ਨਨਦ ਸੌ ਪਾਰੀ ॥
तिह त्रिय होड ननद सौ पारी ॥

सा नानना सह पणं कृतवती।

ਬਿਹਸਿਤ ਇਹ ਭਾਤਿਨ ਉਚਾਰੀ ॥
बिहसित इह भातिन उचारी ॥

सः हसन् एवम् वक्तुं आरब्धवान् ।

ਸੁ ਮੈ ਕਹਤ ਹੌ ਤੀਰ ਤਿਹਾਰੇ ॥
सु मै कहत हौ तीर तिहारे ॥

अहं वदामि, .