ਪੰਜਾਬੀ 
English 
پنجابی 
Español 
Français 
Deutsch 
Português 
Bahasa Indonesia 
Türkçe 
Tiếng Việt 
Filipino 
Svenska हिंदी संस्कृत 
Nederlands 
Română 
Magyar 
Polski 
Čeština 
Afrikaans 
Italiano Català 
Shqip 
Gaeilge Cymraeg 
Slovenčina 
Slovenščina 
Dansk 
Eesti 
Latviešu 
Lietuvių 
Norsk 
Malti 
Íslenska Galego 
Kreyòl Ayisyen 
Latin 
Bahasa Melayu 
Kiswahili 
Hrvatski 
Suomi 
Русский मराठी ગુજરાતી తెలుగు ಕನ್ನಡ தமிழ் മലയാളം 
বাংলা 
Ελληνικά 
日本語 
中文 اردو سنڌي 
فارسی 
العربية 
עברית 
한국어 श्री दसम् ग्रन्थः
पुटः - 908
ਬਾਲਕ ਬਾਰ ਤਜੇ ਬਰ ਨਾਰਿ ਤਜੋ ਅਸੁਰਾਰਿ ਯਹੈ ਠਹਰਾਈ ॥
बालक बार तजे बर नारि तजो असुरारि यहै ठहराई ॥'बालकान् बालिकान् च पत्नीं च सर्वैः द्वन्द्वैः सह त्यजामि।'
ਜਾਇ ਬਸੋ ਬਨ ਮੈ ਸੁਖੁ ਸੋ ਸੁਨੁ ਸੁੰਦਰਿ ਆਜੁ ਇਹੈ ਮਨ ਭਾਈ ॥੬੭॥
जाइ बसो बन मै सुखु सो सुनु सुंदरि आजु इहै मन भाई ॥६७॥'शृणु सुन्दरि, अहं गत्वा वने निवसिष्यामि, आनन्दं च प्राप्स्यामि, एतत् च मम अतीव रोचते।'(67)
ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥दोहिरा
ਜੋ ਇਸਤ੍ਰੀ ਪਤਿ ਛਾਡਿ ਕੈ ਬਸਤ ਧਾਮ ਕੇ ਮਾਹਿ ॥
जो इसत्री पति छाडि कै बसत धाम के माहि ॥भर्तारं त्यक्त्वा गृहे तिष्ठति भार्या ।
ਤਿਨ ਕੋ ਆਗੇ ਸ੍ਵਰਗ ਕੇ ਭੀਤਰਿ ਪੈਠਬ ਨਾਹਿ ॥੬੮॥
तिन को आगे स्वरग के भीतरि पैठब नाहि ॥६८॥स्वर्गे नानुग्रहं लभते परतः ॥(६८)
ਰਾਨੀ ਬਾਚ ॥
रानी बाच ॥रानीस्य वार्तालापः
ਕਬਿਤੁ ॥
कबितु ॥कबित्
ਬਾਲਕਨ ਬੋਰੌ ਰਾਜ ਇੰਦ੍ਰਹੂੰ ਕੋ ਛੋਰੌ ਔਰ ਭੂਖਨਨ ਤੋਰੋ ਕਠਿਨਾਈ ਐਸੀ ਝਲਿਹੌਂ ॥
बालकन बोरौ राज इंद्रहूं को छोरौ और भूखनन तोरो कठिनाई ऐसी झलिहौं ॥'बालान् परित्यज्य (देवं) इन्द्रस्य डोमेनं क्षिपामि।' 'अहं सर्वाणि अलङ्काराणि भङ्गयिष्यामि, सर्वविध-असुविधानां सम्मुखीभवितुं च सज्जः भविष्यामि।'
ਪਾਤ ਫਲ ਖੈਹੌ ਸਿੰਘ ਸਾਪ ਤੇ ਡਰੈਹੌ ਨਾਹਿ ਬਿਨਾ ਪ੍ਰਾਨ ਪ੍ਯਾਰੇ ਕੇ ਹਿਮਾਚਲ ਮੈ ਗਲਿਹੌਂ ॥
पात फल खैहौ सिंघ साप ते डरैहौ नाहि बिना प्रान प्यारे के हिमाचल मै गलिहौं ॥'पत्रैः वन्यफलैः च जीविष्यामि सरीसृपसिंहैः सह युद्धं करिष्यामि।'
ਜੌਨ ਹੌ ਸੁ ਹੈਹੌ ਮੁਖ ਦੇਖੌ ਪਾਛੇ ਚਲੀ ਜੈਹੌ ਨਾ ਤੌ ਬਿਰਹਾਗਨਿ ਕੀ ਆਗਿ ਬੀਚ ਬਲਿ ਹੌਂ ॥
जौन हौ सु हैहौ मुख देखौ पाछे चली जैहौ ना तौ बिरहागनि की आगि बीच बलि हौं ॥'प्रियं च स्वामिनं विना हिमालयशीतेषु सड़्गिष्यामि।' 'आगच्छतु यत् स्यात्, किन्तु तव दृष्टौ ओतप्रोतः अहं त्वां अनुवर्तयिष्यामि।'
ਕੌਨ ਕਾਜ ਰਾਜਹੂੰ ਕੋ ਸਾਜ ਮਹਾਰਾਜ ਬਿਨ ਨਾਥ ਜੂ ਤਿਹਾਰੋ ਰਹੇ ਰਹੌਂ ਚਲੇ ਚਲਿਹੌਂ ॥੬੯॥
कौन काज राजहूं को साज महाराज बिन नाथ जू तिहारो रहे रहौं चले चलिहौं ॥६९॥'यत् विफलं कृत्वा अहं विरहस्याग्नौ आत्मानं तप्तं करिष्यामि।' 'अहो भगवन् त्वया विना किं हितं राज्यमिदम्।' 'यदि त्वं गच्छसि स्वामिन् गमिष्यामि ।(६९)
ਸਵੈਯਾ ॥
सवैया ॥सवैय्य
ਦੇਸ ਤਜੋ ਕਰਿ ਭੇਸ ਤਪੋ ਧਨ ਕੇਸ ਮਰੋਰਿ ਜਟਾਨਿ ਸਵਾਰੌਂ ॥
देस तजो करि भेस तपो धन केस मरोरि जटानि सवारौं ॥'देशं परित्यज्य, संभोगकेशैः योगिनं भविष्यामि।'
ਲੇਸ ਕਰੌ ਨ ਕਛੂ ਧਨ ਕੌ ਪ੍ਰਭ ਕੀ ਪਨਿਯਾ ਪਰ ਹ੍ਵੈ ਤਨ ਵਾਰੌਂ ॥
लेस करौ न कछू धन कौ प्रभ की पनिया पर ह्वै तन वारौं ॥'मम मौद्रिकस्नेहाः नास्ति, भवतः जूतानां कृते मम प्राणान् त्याजिष्यामि।'
ਬਾਲਕ ਕ੍ਰੋਰਿ ਕਰੌ ਇਕ ਓਰ ਸੁ ਬਸਤ੍ਰਨ ਛੋਰਿ ਕੈ ਰਾਮ ਸੰਭਾਰੌਂ ॥
बालक क्रोरि करौ इक ओर सु बसत्रन छोरि कै राम संभारौं ॥'सर्वं बालकं आडम्बरपूर्णं जीवनं च परित्यज्य अहं ईश्वरस्य ध्याने मनः स्थापयिष्यामि।'
ਇੰਦ੍ਰ ਕੋ ਰਾਜ ਨਹੀ ਮੁਹਿ ਕਾਜ ਬਿਨਾ ਮਹਾਰਾਜ ਸਭੈ ਘਰ ਜਾਰੌਂ ॥੭੦॥
इंद्र को राज नही मुहि काज बिना महाराज सभै घर जारौं ॥७०॥'न मे किञ्चिदपि कार्यमिन्द्रदेवेन सह, विना स्वामिनाम्, 'अग्निनिवासं स्थापयिष्यामि।'(70)
ਅੰਗਨ ਮੈ ਸਜਿਹੌ ਭਗਵੈ ਪਟ ਹਾਥ ਬਿਖੈ ਚਿਪਿਯਾ ਗਹਿ ਲੈਹੌਂ ॥
अंगन मै सजिहौ भगवै पट हाथ बिखै चिपिया गहि लैहौं ॥'कुङ्कुमवस्त्रं पूजयन् भिक्षापात्रं हस्ते गृह्णामि।'
ਮੁੰਦ੍ਰਨ ਕਾਨ ਧਰੈ ਅਪਨੇ ਤਵ ਮੂਰਤਿ ਭਿਛਹਿ ਮਾਗਿ ਅਘੈਹੌਂ ॥
मुंद्रन कान धरै अपने तव मूरति भिछहि मागि अघैहौं ॥'(योगेन) कर्णकुण्डलेन त्वदर्थं याचनाविग्रहो भविष्यामि।'
ਨਾਥ ਚਲੌ ਤੁਮ ਠੌਰ ਜਹਾ ਹਮਹੂੰ ਤਿਹ ਠੌਰ ਬਿਖੈ ਚਲਿ ਜੈਹੋ ॥
नाथ चलौ तुम ठौर जहा हमहूं तिह ठौर बिखै चलि जैहो ॥'अधुना अहं भवन्तं बोधयामि यत् अहं कदापि गृहे न तिष्ठामि तथा च,
ਧਾਮ ਰਹੋ ਨਹਿ ਬਾਤ ਕਹੋ ਪਟ ਫਾਰਿ ਸਭੈ ਅਬ ਜੋਗਿਨ ਹ੍ਵੈਹੌਂ ॥੭੧॥
धाम रहो नहि बात कहो पट फारि सभै अब जोगिन ह्वैहौं ॥७१॥वस्त्रं विदारयन्, योगिनः भविष्यति।'(71)
ਰਾਜਾ ਬਾਚੁ ॥
राजा बाचु ॥राजस्य वार्तालापः
ਰਾਨੀ ਕੋ ਰੂਪ ਨਿਹਾਰਿ ਮਹੀਪਤਿ ਸੋਚ ਬਿਚਾਰ ਕਰਿਯੋ ਚਿਤ ਮਾਹੀ ॥
रानी को रूप निहारि महीपति सोच बिचार करियो चित माही ॥तादृशावस्थां राणीं पश्यन् राजः विचार्य उक्तवान् ।
ਰਾਜ ਕਰੋ ਸੁਖ ਸੋ ਸੁਨਿ ਸੁੰਦਰਿ ਤੋਹਿ ਤਜੇ ਲਰਕਾ ਮਰਿ ਜਾਹੀ ॥
राज करो सुख सो सुनि सुंदरि तोहि तजे लरका मरि जाही ॥'त्वं आनन्देन शासनं करोषि।' त्वां विना सर्वे बालकाः म्रियन्ते।'
ਸੋ ਨ ਮਿਟੈ ਨ ਹਟੈ ਬਨ ਤੇ ਨ੍ਰਿਪ ਝਾਰਿ ਪਛੋਰਿ ਭਲੇ ਅਵਗਾਹੀ ॥
सो न मिटै न हटै बन ते न्रिप झारि पछोरि भले अवगाही ॥राजा तां प्रलोभयितुं प्रयत्नं कृतवान् परन्तु सा न स्वीकृतवती।
ਮਾਤ ਪਰੀ ਬਿਲਲਾਤ ਧਰਾ ਪਰ ਨਾਰਿ ਹਠੀ ਹਠ ਛਾਡਤ ਨਾਹੀ ॥੭੨॥
मात परी बिललात धरा पर नारि हठी हठ छाडत नाही ॥७२॥राजः चिन्तितवान्) 'एकतः पृथिवी माता निराशा भवति किन्तु हठिणी न समर्पयति।'(72)
ਅੜਿਲ ॥
अड़िल ॥अरिल्
ਜਬ ਰਾਨੀ ਨ੍ਰਿਪ ਲਖੀ ਸਤਿ ਜੋਗਿਨਿ ਭਈ ॥
जब रानी न्रिप लखी सति जोगिनि भई ॥यदा राजेन ज्ञातं यत् राणी योगिनं तत्त्वतः ।
ਛੋਰਿ ਨ ਚਲਿਯੋ ਧਾਮ ਸੰਗ ਅਪੁਨੇ ਲਈ ॥
छोरि न चलियो धाम संग अपुने लई ॥सः तया सह गृहात् निर्गन्तुं निश्चितवान् ।
ਧਾਰਿ ਜੋਗ ਕੋ ਭੇਸ ਮਾਤ ਪਹਿ ਆਇਯੋ ॥
धारि जोग को भेस मात पहि आइयो ॥तपस्वीवेषेण मातरं द्रष्टुं आगतः |
ਹੋ ਭੇਸ ਜੋਗ ਨ੍ਰਿਪ ਹੇਰਿ ਸਭਨ ਦੁਖ ਪਾਇਯੋ ॥੭੩॥
हो भेस जोग न्रिप हेरि सभन दुख पाइयो ॥७३॥तं योगीवेषं दृष्ट्वा सर्वे विस्मिताः अभवन् ।(७३) ।
ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥दोहिरा
ਬਿਦਾ ਦੀਜਿਯੈ ਦਾਸ ਕੌ ਬਨ ਕੌ ਕਰੈ ਪਯਾਨ ॥
बिदा दीजियै दास कौ बन कौ करै पयान ॥'कृपया मां विदां कुरु, मम काननगमनं कर्तुं,
ਬੇਦ ਬਿਧਾਨਨ ਧ੍ਯਾਇ ਹੌ ਜੌ ਭਵ ਕੇ ਭਗਵਾਨ ॥੭੪॥
बेद बिधानन ध्याइ हौ जौ भव के भगवान ॥७४॥'वेदं च चिन्तयित्वा भगवन्तं ध्यायस्व।'
ਮਾਤਾ ਬਾਚ ॥
माता बाच ॥मातुः वार्तालापः
ਸਵੈਯਾ ॥
सवैया ॥सवैय्य
ਪੂਤ ਰਹੌ ਬਲਿ ਜਾਉ ਕਛੂ ਦਿਨ ਪਾਲ ਕਰੌ ਇਨ ਦੇਸਨ ਕੌ ॥
पूत रहौ बलि जाउ कछू दिन पाल करौ इन देसन कौ ॥'अहो पुत्र सुखवितरणं त्वयि यज्ञोऽस्मि
ਤੁਹਿ ਕ੍ਯੋ ਕਰਿ ਜਾਨ ਕਹੋ ਮੁਖ ਤੇ ਅਤਿ ਹੀ ਦੁਖ ਲਾਗਤ ਹੈ ਮਨ ਕੌ ॥
तुहि क्यो करि जान कहो मुख ते अति ही दुख लागत है मन कौ ॥'कथं त्वां याचयामि, प्रचण्डविपत्तौ मां स्थापयति।'
ਗ੍ਰਿਹ ਤੇ ਤੁਹਿ ਕਾਢਿ ਇਤੋ ਸੁਖ ਛਾਡਿ ਕਹਾ ਕਹਿ ਹੌ ਇਨ ਲੋਗਨ ਕੌ ॥
ग्रिह ते तुहि काढि इतो सुख छाडि कहा कहि हौ इन लोगन कौ ॥'यदा त्वं गच्छसि तदा अहं समग्रं विषयं किं वदिष्यामि।'
ਸੁਨੁ ਸਾਚੁ ਸਪੂਤ ਕਹੋ ਮੁਖ ਤੇ ਤੁਹਿ ਕੈਸੇ ਕੈ ਦੇਉ ਬਿਦਾ ਬਨ ਕੌ ॥੭੫॥
सुनु साचु सपूत कहो मुख ते तुहि कैसे कै देउ बिदा बन कौ ॥७५॥'ब्रूहि पुत्र कथं विदां करोमि गन्तुम्।'(७५)
ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥चौपाई
ਰਾਜ ਕਰੋ ਸੁਤ ਬਨ ਨ ਪਧਾਰੋ ॥
राज करो सुत बन न पधारो ॥हे पुत्र ! राज्यं कुरु मा गच्छ।
ਮੇਰੇ ਕਹਿਯੋ ਮੰਤ੍ਰ ਬੀਚਾਰੋ ॥
मेरे कहियो मंत्र बीचारो ॥'मम आग्रहं नमस्कृत्य, मा वने गच्छतु।'
ਲੋਗਨ ਕੇ ਕਹਿਬੋ ਅਨੁਸਰਿਯੈ ॥
लोगन के कहिबो अनुसरियै ॥यथा जनाः वदन्ति तथा गच्छतु
ਰਾਜ ਜੋਗ ਘਰਿ ਹੀ ਮਹਿ ਕਰਿਯੈ ॥੭੬॥
राज जोग घरि ही महि करियै ॥७६॥'जनं शृणुत गृहे योगक्षेत्रं प्राप्तुं प्रयतस्व।'(76)
ਰਾਜਾ ਬਾਚ ॥
राजा बाच ॥राजस्य वार्तालापः
ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥दोहिरा
ਮਾਤਹਿ ਸੀਸ ਝੁਕਾਇ ਕੈ ਪੁਨਿ ਬੋਲਿਯੋ ਨ੍ਰਿਪ ਬੈਨ ॥
मातहि सीस झुकाइ कै पुनि बोलियो न्रिप बैन ॥रजः मातुः पुरतः शिरः नत्वा उक्तवान् आसीत्।
ਊਚ ਨੀਚ ਰਾਜਾ ਪ੍ਰਜਾ ਜੈ ਹੈ ਜਮ ਕੇ ਐਨ ॥੭੭॥
ऊच नीच राजा प्रजा जै है जम के ऐन ॥७७॥'उच्चा नीचश्च विषयोर्ध्वा च सर्वे मृत्युक्षेत्रं गमिष्यन्ति।'(77)