ਪੰਜਾਬੀ 
English 
پنجابی 
Español 
Français 
Deutsch 
Português 
Bahasa Indonesia 
Türkçe 
Tiếng Việt 
Filipino 
Svenska हिंदी संस्कृत 
Nederlands 
Română 
Magyar 
Polski 
Čeština 
Afrikaans 
Italiano Català 
Shqip 
Gaeilge Cymraeg 
Slovenčina 
Slovenščina 
Dansk 
Eesti 
Latviešu 
Lietuvių 
Norsk 
Malti 
Íslenska Galego 
Kreyòl Ayisyen 
Latin 
Bahasa Melayu 
Kiswahili 
Hrvatski 
Suomi 
Русский मराठी ગુજરાતી తెలుగు ಕನ್ನಡ தமிழ் മലയാളം 
বাংলা 
Ελληνικά 
日本語 
中文 اردو سنڌي 
فارسی 
العربية 
עברית 
한국어 श्री दसम् ग्रन्थः
पुटः - 142
ਬੀਸ ਹਾਥ ਇਕੀਸ ਹਾਥ ਪਚੀਸ ਹਾਥ ਸਮਾਨ ॥
बीस हाथ इकीस हाथ पचीस हाथ समान ॥विंशतिबाहुलम्बं एकविंशतिबाहुं पञ्चविंशतिदीर्घं च
ਤੀਸ ਹਾਥ ਬਤੀਸ ਹਾਥ ਛਤੀਸ ਹਾਥ ਗਿਰਾਹਿ ॥
तीस हाथ बतीस हाथ छतीस हाथ गिराहि ॥त्रिंशत्भुजं द्वात्रिंशत्भुजं षट्त्रिंशत्भुजं च पतितम्
ਆਨ ਆਨ ਗਿਰੈ ਤਹਾ ਸਭ ਭਸਮ ਭੂਤ ਹੋਇ ਜਾਇ ॥੩॥੧੬੭॥
आन आन गिरै तहा सभ भसम भूत होइ जाइ ॥३॥१६७॥तत्र च पतित्वा सर्वे भस्मनिवृत्ताः।।3.167।।
ਏਕ ਸੌ ਹਸਤ ਪ੍ਰਮਾਨ ਦੋ ਸੌ ਹਸਤ ਪ੍ਰਮਾਨ ॥
एक सौ हसत प्रमान दो सौ हसत प्रमान ॥एकं बाधितबाहुं द्विशतं बाहुं च ये
ਤੀਨ ਸੌ ਹਸਤ ਪ੍ਰਮਾਨ ਚਤ੍ਰ ਸੈ ਸੁ ਸਮਾਨ ॥
तीन सौ हसत प्रमान चत्र सै सु समान ॥त्रिशतं बाहुलम्बं चतुःशतं बाहुलम्
ਪਾਚ ਸੈ ਖਟ ਸੈ ਲਗੇ ਤਹਿ ਬੀਚ ਆਨ ਗਿਰੰਤ ॥
पाच सै खट सै लगे तहि बीच आन गिरंत ॥पञ्चशतं षट्शतं भुजं तत्र अग्निकुण्डे पतितुं आरब्धम्
ਸਹੰਸ ਹਸਤ ਪ੍ਰਮਾਨ ਲਉ ਸਭ ਹੋਮ ਹੋਤ ਅਨੰਤ ॥੪॥੧੬੮॥
सहंस हसत प्रमान लउ सभ होम होत अनंत ॥४॥१६८॥बाहुसहस्रपर्यन्तमपि सर्वाणि च असंख्यानि दग्धाः (एवं भस्मनिवृत्ताः)।४.१६८।
ਭੁਜੰਗ ਪ੍ਰਯਾਤ ਛੰਦ ॥
भुजंग प्रयात छंद ॥भुजंग प्रयात स्तन्जा
ਰਚਿਯੋ ਸਰਪ ਮੇਧੰ ਬਡੋ ਜਗ ਰਾਜੰ ॥
रचियो सरप मेधं बडो जग राजं ॥सार्वभौमः (जम्मेजः) नाग-यज्ञं कुर्वन् अस्ति।
ਕਰੈ ਬਿਪ ਹੋਮੈ ਸਰੈ ਸਰਬ ਕਾਜੰ ॥
करै बिप होमै सरै सरब काजं ॥ब्राह्मणाः गृहसंस्कारं कर्तुं व्यस्ताः सन्ति यस्य पुण्यं सर्वं सम्यक् स्थापयति।
ਦਹੇ ਸਰਬ ਸਰਪੰ ਅਨੰਤੰ ਪ੍ਰਕਾਰੰ ॥
दहे सरब सरपं अनंतं प्रकारं ॥असंख्यप्रकाराः सर्पाः गर्ते दह्यन्ते ।
ਭੁਜੈ ਭੋਗ ਅਨੰਤੰ ਜੁਗੈ ਰਾਜ ਦੁਆਰੰ ॥੧॥੧੬੯॥
भुजै भोग अनंतं जुगै राज दुआरं ॥१॥१६९॥राज्ञः द्वारे मन्त्रैः आकृष्टाः असंख्याताः कोबराः | दग्धाः सन्ति।१।१६९।
ਕਿਤੇ ਅਸਟ ਹਸਤੰ ਸਤੰ ਪ੍ਰਾਇ ਨਾਰੰ ॥
किते असट हसतं सतं प्राइ नारं ॥अष्टभुजं सप्तभुजं च बहवः सर्पाः कण्ठयुक्ताः
ਕਿਤੇ ਦੁਆਦਿਸੇ ਹਸਤ ਲੌ ਪਰਮ ਭਾਰੰ ॥
किते दुआदिसे हसत लौ परम भारं ॥द्वादशबाहुदीर्घाः बहवः भारयुक्ताः नागाः
ਕਿਤੇ ਦ੍ਵੈ ਸਹੰਸ੍ਰ ਕਿਤੇ ਜੋਜਨੇਕੰ ॥
किते द्वै सहंस्र किते जोजनेकं ॥द्विसहस्रबाहुदीर्घानां बहूनां योजनादीर्घानां बहूनां च
ਗਿਰੇ ਹੋਮ ਕੁੰਡੰ ਅਪਾਰੰ ਅਚੇਤੰ ॥੨॥੧੭੦॥
गिरे होम कुंडं अपारं अचेतं ॥२॥१७०॥अग्निवेदी गर्ते सर्वे अचेतनतया पतिताः।।2.170।।
ਕਿਤੇ ਜੋਜਨੇ ਦੁਇ ਕਿਤੇ ਤੀਨ ਜੋਜਨ ॥
किते जोजने दुइ किते तीन जोजन ॥द्वियजनदीर्घाः बहवः नागाः त्रियजनाः बहूनि च
ਕਿਤੇ ਚਾਰ ਜੋਜਨ ਦਹੇ ਭੂਮ ਭੋਗਨ ॥
किते चार जोजन दहे भूम भोगन ॥चतुर्णां यजनदीर्घानां बहूनां, एते सर्वे पृथिव्याः नागाः दग्धाः
ਕਿਤੇ ਮੁਸਟ ਅੰਗੁਸਟ ਗ੍ਰਿਸਟੰ ਪ੍ਰਮਾਨੰ ॥
किते मुसट अंगुसट ग्रिसटं प्रमानं ॥मुष्टि-अङ्गुष्ठप्रमाणानि च विसर्गदीर्घाणि च बहूनि
ਕਿਤੇ ਡੇਢੁ ਗਿਸਟੇ ਅੰਗੁਸਟੰ ਅਰਧਾਨੰ ॥੩॥੧੭੧॥
किते डेढु गिसटे अंगुसटं अरधानं ॥३॥१७१॥सार्धविस्तारदीर्घाः च बहवः अङ्गुष्ठार्धप्रमाणाः च बहवः दग्धाः।।3.171।।
ਕਿਤੇ ਚਾਰ ਜੋਜਨ ਲਉ ਚਾਰ ਕੋਸੰ ॥
किते चार जोजन लउ चार कोसं ॥चतुर्यजनादीर्घात् चतुर्कोसपर्यन्तं बहूनि नागाः,
ਛੁਐ ਘ੍ਰਿਤ ਜੈਸੇ ਕਰੈ ਅਗਨ ਹੋਮੰ ॥
छुऐ घ्रित जैसे करै अगन होमं ॥वेदी-अग्नौ दग्धाः, यथा अग्निः स्पष्टं घृतं स्पृशति।
ਫਣੰ ਫਟਕੈ ਫੇਣਕਾ ਫੰਤਕਾਰੰ ॥
फणं फटकै फेणका फंतकारं ॥दह्यमानाः सर्पाः फणानि विस्फुरन्ति स्म, फेनयुक्ताः, श्वसन्ति च ।
ਛੁਟੈ ਲਪਟ ਜ੍ਵਾਲਾ ਬਸੈ ਬਿਖਧਾਰੰ ॥੪॥੧੭੨॥
छुटै लपट ज्वाला बसै बिखधारं ॥४॥१७२॥अग्नौ पतन्तौ ज्वाला प्रज्वलितः ॥४.१७२॥
ਕਿਤੇ ਸਪਤ ਜੋਜਨ ਲੌ ਕੋਸ ਅਸਟੰ ॥
किते सपत जोजन लौ कोस असटं ॥सप्ताष्टकोसपर्यन्तं बहवः नागाः, २.
ਕਿਤੇ ਅਸਟ ਜੋਜਨ ਮਹਾ ਪਰਮ ਪੁਸਟੰ ॥
किते असट जोजन महा परम पुसटं ॥अष्टयोजनानां दीर्घानां बहूनां च सुस्थूलानां च
ਭਯੋ ਘੋਰ ਬਧੰ ਜਰੇ ਕੋਟ ਨਾਗੰ ॥
भयो घोर बधं जरे कोट नागं ॥कोटिसर्पाः एवं दग्धाः, वधः च महतः ।
ਭਜ੍ਯੋ ਤਛਕੰ ਭਛਕੰ ਜੇਮ ਕਾਗੰ ॥੫॥੧੭੩॥
भज्यो तछकं भछकं जेम कागं ॥५॥१७३॥तक्षकः सर्पराजः काकः इव बाजात् भक्षणभयात् पलायितः।।5.173।।
ਕੁਲੰ ਕੋਟ ਹੋਮੈ ਬਿਖੈ ਵਹਿਣ ਕੁੰਡੰ ॥
कुलं कोट होमै बिखै वहिण कुंडं ॥तस्य गोत्रस्य कोटिसर्पाः दग्धाः अग्निवेद्यां दग्धाः आसन् ।
ਬਚੇ ਬਾਧ ਡਾਰੇ ਘਨੇ ਕੁੰਡ ਝੁੰਡੰ ॥
बचे बाध डारे घने कुंड झुंडं ॥ये तारिताः, बद्धाः, सामूहिकरूपेण अग्निकुण्डे क्षिप्ताः च।
ਭਜ੍ਯੋ ਨਾਗ ਰਾਜੰ ਤਕ੍ਰਯੋ ਇੰਦ੍ਰ ਲੋਕੰ ॥
भज्यो नाग राजं तक्रयो इंद्र लोकं ॥नागराजः पलाय्य शक्रलोके शरणं गतः |
ਜਰ੍ਯੋ ਬੈਦ ਮੰਤ੍ਰੰ ਭਰ੍ਯੋ ਸਕ੍ਰ ਸੋਕੰ ॥੬॥੧੭੪॥
जर्यो बैद मंत्रं भर्यो सक्र सोकं ॥६॥१७४॥वैदिकमन्त्रशक्त्या इन्द्रस्य धामोऽपि ज्वलनं प्रारब्धम् अनेन च इन्द्रः महतीं पीडितः।।६।१७४।।
ਬਧ੍ਯੋ ਮੰਤ੍ਰ ਜੰਤ੍ਰੰ ਗਿਰ੍ਯੋ ਭੂਮ ਮਧੰ ॥
बध्यो मंत्र जंत्रं गिर्यो भूम मधं ॥मन्त्रतन्त्रैः बद्धः (तक्षकः) अन्ते पृथिव्यां पतितः।
ਅੜਿਓ ਆਸਤੀਕੰ ਮਹਾ ਬਿਪ੍ਰ ਸਿਧੰ ॥
अड़िओ आसतीकं महा बिप्र सिधं ॥तद्ब्रह्मणः आस्तीकः महानिपुणः राज्ञः आज्ञां प्रतिहत् |
ਭਿੜ੍ਰਯੋ ਭੇੜ ਭੂਪੰ ਝਿਣ੍ਰਯੋ ਝੇੜ ਝਾੜੰ ॥
भिड़्रयो भेड़ भूपं झिण्रयो झेड़ झाड़ं ॥सः राज्ञा सह कलहं कृत्वा विवादे आक्षेपं अनुभवति स्म
ਮਹਾ ਕ੍ਰੋਧ ਉਠ੍ਯੋ ਤਣੀ ਤੋੜ ਤਾੜੰ ॥੭॥੧੭੫॥
महा क्रोध उठ्यो तणी तोड़ ताड़ं ॥७॥१७५॥उत्थाय च महाक्रोधः वस्त्रतारं भङ्गयन्।।7.175।।
ਤਜ੍ਯੋ ਸ੍ਰਪ ਮੇਧੰ ਭਜ੍ਯੋ ਏਕ ਨਾਥੰ ॥
तज्यो स्रप मेधं भज्यो एक नाथं ॥स राज्ञः सर्पयज्ञं त्यक्त्वा एकेश्वरं ध्यातुं प्रार्थितवान्
ਕ੍ਰਿਪਾ ਮੰਤ੍ਰ ਸੂਝੈ ਸਬੈ ਸ੍ਰਿਸਟ ਸਾਜੰ ॥
क्रिपा मंत्र सूझै सबै स्रिसट साजं ॥यस्य प्रसादेन जगतः सर्वे मन्त्राः पदार्थाः च अस्माकं मनसि आगच्छन्ति।
ਸੁਨਹੁ ਰਾਜ ਸਰਦੂਲ ਬਿਦ੍ਯਾ ਨਿਧਾਨੰ ॥
सुनहु राज सरदूल बिद्या निधानं ॥हे सिंहसदृशाय राजपुत्राय विद्यानिधिाय च!
ਤਪੈ ਤੇਜ ਸਾਵੰਤ ਜੁਆਲਾ ਸਮਾਨੰ ॥੮॥੧੭੬॥
तपै तेज सावंत जुआला समानं ॥८॥१७६॥तव महिमा सूर्यवत् प्रज्वलिष्यति वह्निवत् ज्वलति।।८।१७६।।
ਮਹੀ ਮਾਹ ਰੂਪੰ ਤਪੈ ਤੇਜ ਭਾਨੰ ॥
मही माह रूपं तपै तेज भानं ॥भूमौ तव सौन्दर्यं चन्द्रसदृशं तेजः सूर्यसदृशं भवेत्
ਦਸੰ ਚਾਰ ਚਉਦਾਹ ਬਿਦਿਆ ਨਿਧਾਨੰ ॥
दसं चार चउदाह बिदिआ निधानं ॥चतुर्दशविद्यानां निधिः भवसि।
ਸੁਨਹੁ ਰਾਜ ਸਾਸਤ੍ਰਗ ਸਾਰੰਗ ਪਾਨੰ ॥
सुनहु राज सासत्रग सारंग पानं ॥शृणु धनुर्धर शास्त्रज्ञानयुक्त राजपुत्र!
ਤਜਹੁ ਸਰਪ ਮੇਧੰ ਦਿਜੈ ਮੋਹਿ ਦਾਨੰ ॥੯॥੧੭੭॥
तजहु सरप मेधं दिजै मोहि दानं ॥९॥१७७॥नाग-यज्ञ-त्याग-दानानि मे प्रयच्छ ॥९.१७७॥
ਤਜਹੁ ਜੋ ਨ ਸਰਪੰ ਜਰੋ ਅਗਨ ਆਪੰ ॥
तजहु जो न सरपं जरो अगन आपं ॥यदि न त्यजसि सर्प-यज्ञ-परित्यागदानं, अहं अग्नौ दहिष्यामि
ਕਰੋ ਦਗਧ ਤੋ ਕੌ ਦਿਵੌ ਐਸ ਸ੍ਰਾਪੰ ॥
करो दगध तो कौ दिवौ ऐस स्रापं ॥अथवा तादृशशापदानेन त्वां भस्मं करिष्यामि
ਹਣ੍ਯੋ ਪੇਟ ਮਧੰ ਛੁਰੀ ਜਮਦਾੜੰ ॥
हण्यो पेट मधं छुरी जमदाड़ं ॥उदरं वा भेदयिष्यामि तीक्ष्णेन खड्गेन
ਲਗੇ ਪਾਪ ਤੋ ਕੋ ਸੁਨਹੁ ਰਾਜ ਗਾੜੰ ॥੧੦॥੧੭੮॥
लगे पाप तो को सुनहु राज गाड़ं ॥१०॥१७८॥शृणुत ! हे राजन् ! त्वं ब्राह्मणहत्यामहं पापं करिष्यसि ॥१०.१७८॥