सः राजा भोजः, सूर्यगोत्रस्य दिल्लीराजैः, महाबलेन रघुनाथेन इत्यादिभिः सह अपि सहकार्यं न कृतवान् ।
पापसञ्चयनाशकस्य पक्षमपि न कृतवान्
अतः हे महापशुरूप अचेतन मन! इन्द्रियाणि आगच्छन्तु, किन्तु कालः (मृत्युः) कस्यचित् स्वकीयं न मन्यते इति विचारयन्तु।४९२।
सत्त्वः बहुधा सत्यानृतं च वदन् कामक्रोधेषु लीनः
अर्जनं हि धनसङ्ग्रहं निर्लज्जतया थेइस् परलोकं च नष्टम्
यद्यपि सः द्वादशवर्षपर्यन्तं शिक्षां प्राप्तवान्, परन्तु तस्य वचनं न अनुसृत्य पद्मनेत्रः (राजीव-लोचनः) तस्य भगवतः अवगन्तुं न शक्तवान्
निर्लज्जो जीवः अन्ते यमना गृहीतः स्यात्, अस्मात् स्थानात् नग्नपादैः गन्तव्यः भविष्यति।४९३।
हे मुनयः ! किमर्थं ओचरवर्णानि वस्त्राणि धारयसि?, ते सर्वे अन्ते अग्नौ दह्यन्ते।
किमर्थं त्वं तादृशान् संस्कारान् प्रवर्तयसि, ये नित्यं न भविष्यन्ति ।
अधुना घोरस्य कलस्य महतीं परम्परां वञ्चयितुं शक्नुयात्
हे मुने ! तव सुन्दरं शरीरं अन्ते रजसा मिश्रितं भविष्यति।४९४।
हे मुने ! किमर्थं केवलं वायुना एव जीवसि ? एवं कृत्वा किमपि न साधयिष्यसि
न शक्नोषि तं परमं भगवन्तं ओचरवस्त्रधारणेन अपि प्राप्तुम्
सर्वेषां वेदप्राणादीनां दृष्टान्तं पश्यन्तु, तदा भवन्तः ज्ञास्यन्ति यत् सर्वे KAL इत्यस्य वशं भवन्ति
त्वं कामदाह्य अनङ्ग (अङ्गहीनः) इति वक्तुं शक्नोषि, परन्तु तव जटाकुण्डलानि अपि तव शिरसा सह न गमिष्यन्ति, एतत् सर्वं अत्र नष्टं भविष्यति।४९५।
न संशयः सुवर्णदुर्गाः रजसा भवन्तु, सर्वे सप्त सागराः शुष्यन्ति,
पश्चिमे सूर्योदयात्, विपरीतदिशि गङ्गा प्रवहतु,
सूर्यः वसन्तऋतौ तापेत्, सूर्यः चन्द्रवत् शीतः भवेत्, कूर्मेन आश्रिता पृथिवी कम्पेत्,
परन्तु तदापि मुनिराज! जगतः विनाशः निश्चितः KAL.496.
अत्रि, पराशर, नारद, शारदा, व्यास इत्यादयः अनेके ऋषयः अभवन्,
ब्रह्मणा अपि कस्य न गणनीयः
अगस्त्यपुलस्त्यवशिष्ठादयः बहवः ऋषयः आसन्, परन्तु ते काः दिशि गतवन्तः इति ज्ञातुं न शक्यते स्म
मन्त्रं कृत्वा बहूनि सम्प्रदायानि स्थापयन्ति स्म, परन्तु ते घोरे अस्तित्वचक्रे विलीनाः अभवन् यत् तदनन्तरं तेषां विषये किमपि ज्ञातुं न शक्यते इति।४९७।
ब्रह्मान्ध्रं (शिरसिकुटे रन्ध्रं) भङ्ग्य तस्मिन् परमे ज्योतिर्मुनिराजस्य ज्योतिः प्रलीयते
तस्य प्रेम भगवते लीनः आसीत् यथा वेदे सर्वविधाः रचनाः परस्परं सम्बद्धाः सन्ति
स्वमार्गेण कविः श्यामः दत्तस्य महामुनिस्य प्रकरणस्य वर्णनं कृतवान् अस्ति
संसारेश्वरं जगत्मातरं च प्रशंसन् अयं अध्यायः सम्पन्नः अस्ति।४९८।
बचित्तर नाटके रुद्रावतारं दत्त मुनिं विषये रचनावर्णनं समाप्तम्।
भगवान् एकः एव सः सच्चिदानन्दगुरुप्रसादेन प्राप्तुं शक्यते।
अधुना रुद्रावतारस्य पारसनाथस्य वर्णनं आरभ्यते। तंबू गुरु।
चौपाई
चतुर्विंशतिः : १.
इति रुद्रः दत्तः अभवत्
एवं रुद्रस्य दत्तावतारोऽभवत्, सः स्वधर्मं प्रसारितवान्
अन्ते ज्वाला ज्वाला सह मिलितवान्,
अन्ते भगवतः इच्छानुसारेण तस्य ज्योतिः (आत्मा) भगवतः परमप्रकाशे विलीनः अभवत्।1.
शतं दश वर्षाणि यावत् (तस्य) ।
तदनन्तरं लक्षं दशवर्षं यावत् योगमार्गः (मार्गः) अचलत्
(यदा) एकादशं वर्षं गच्छति स्म, .
एकादशवर्षस्य निधनेन सह पारसनाथः अस्मिन् पृथिव्यां जातः।2.
रोह देस इव उत्तमस्थाने शुभदिनम्
शुभे दिने च शुभे देशे देशे च
(मुखे) अमित तेजः आसीत्, (तस्य इव) अन्यः कोऽपि न भविष्यति।
परमविद्वान् गौरवमस्तस्य सदृशो यशस्विनी नासीत् तं दृष्ट्वा मातापितरौ विस्मितौ।।३।।
दशदिक्षु वेगः महतीं वर्धत ।
तस्य महिमा दश दिक्षु प्रसृता द्वादशसूर्याः एकेन भासन्ते इव
दशदिग्जनाः विषादग्रस्ताः
दशदिक्षु जनाः क्षुब्धाः भूत्वा विलापार्थं राज्ञः समीपं गतवन्तः।।4.