ਪੰਜਾਬੀ 
English 
پنجابی 
Español 
Français 
Deutsch 
Português 
Bahasa Indonesia 
Türkçe 
Tiếng Việt 
Filipino 
Svenska हिंदी संस्कृत 
Nederlands 
Română 
Magyar 
Polski 
Čeština 
Afrikaans 
Italiano Català 
Shqip 
Gaeilge Cymraeg 
Slovenčina 
Slovenščina 
Dansk 
Eesti 
Latviešu 
Lietuvių 
Norsk 
Malti 
Íslenska Galego 
Kreyòl Ayisyen 
Latin 
Bahasa Melayu 
Kiswahili 
Hrvatski 
Suomi 
Русский मराठी ગુજરાતી తెలుగు ಕನ್ನಡ தமிழ் മലയാളം 
বাংলা 
Ελληνικά 
日本語 
中文 اردو سنڌي 
فارسی 
العربية 
עברית 
한국어 श्री दसम् ग्रन्थः
पुटः - 262
ਕਾਛਨੀ ਸੁਰੰਗੰ ਛਬਿ ਅੰਗ ਅੰਗੰ ਲਜਤ ਅਨੰਗੰ ਲਖ ਰੂਪੰ ॥
काछनी सुरंगं छबि अंग अंगं लजत अनंगं लख रूपं ॥एतासां स्वर्गकन्यानां सुन्दरं वर्णवस्त्रधारिणां सौन्दर्यं दृष्ट्वा त
ਸਾਇਕ ਦ੍ਰਿਗ ਹਰਣੀ ਕੁਮਤ ਪ੍ਰਜਰਣੀ ਬਰਬਰ ਬਰਣੀ ਬੁਧ ਕੂਪੰ ॥੫੯੧॥
साइक द्रिग हरणी कुमत प्रजरणी बरबर बरणी बुध कूपं ॥५९१॥सः कामदेवः लज्जालुः कटयति स्म, एताः मेधावीः स्वर्गकन्याः, मृगलोचनाः, दुर्बुद्धिनाशकाः, महान् योद्धाविवाहकाः च आसन्।५९१।
ਕਲਸ ॥
कलस ॥कालः
ਕਮਲ ਬਦਨ ਸਾਇਕ ਮ੍ਰਿਗ ਨੈਣੀ ॥
कमल बदन साइक म्रिग नैणी ॥(तेषां) कमलसदृशाः (सुन्दराः) मुखाः, बाणाः (तीक्ष्णाः सदृशाः) मृगाः (सुन्दराः सदृशाः) नासिकाः सन्ति।
ਰੂਪ ਰਾਸ ਸੁੰਦਰ ਪਿਕ ਬੈਣੀ ॥
रूप रास सुंदर पिक बैणी ॥पद्मसदृशानि मुखानि मृगसदृशानि उदाहरणानि च, एताः स्वर्गकन्यायाः सौन्दर्यस्य भण्डाराः आसन्
ਮ੍ਰਿਗਪਤ ਕਟ ਛਾਜਤ ਗਜ ਗੈਣੀ ॥
म्रिगपत कट छाजत गज गैणी ॥सिंहसदृशं मुखशोभां गजगतियुक्तं च ।
ਨੈਨ ਕਟਾਛ ਮਨਹਿ ਹਰ ਲੈਣੀ ॥੫੯੨॥
नैन कटाछ मनहि हर लैणी ॥५९२॥गजगतिभिः सिंहकटिभिः पार्श्वदृष्टिभिः मनसः बन्धकैः।५९२।
ਤ੍ਰਿਭੰਗੀ ਛੰਦ ॥
त्रिभंगी छंद ॥त्रिभङ्गी स्तन्जा
ਸੁੰਦਰ ਮ੍ਰਿਗ ਨੈਣੀ ਸੁਰ ਪਿਕ ਬੈਣੀ ਚਿਤ ਹਰ ਲੈਣੀ ਗਜ ਗੈਣੰ ॥
सुंदर म्रिग नैणी सुर पिक बैणी चित हर लैणी गज गैणं ॥तेजस्वीनेत्राः, तेषां वचनं निशाचरवत् मधुरं, गजगतिवत् मनः मोहयन्ति च
ਮਾਧੁਰ ਬਿਧਿ ਬਦਨੀ ਸੁਬੁਧਿਨ ਸਦਨੀ ਕੁਮਤਿਨ ਕਦਨੀ ਛਬਿ ਮੈਣੰ ॥
माधुर बिधि बदनी सुबुधिन सदनी कुमतिन कदनी छबि मैणं ॥सर्वव्यापी, मनोहरमुखाः, प्रेमदेवस्य सौन्दर्ययुक्ताः, सद्बुद्धेः भण्डारगृहाः, दुष्टबुद्धिनाशकाः,
ਅੰਗਕਾ ਸੁਰੰਗੀ ਨਟਵਰ ਰੰਗੀ ਝਾਝ ਉਤੰਗੀ ਪਗ ਧਾਰੰ ॥
अंगका सुरंगी नटवर रंगी झाझ उतंगी पग धारं ॥एकपार्श्वे तिर्यक् स्थिताः ईश्वराङ्गाः, पादयोः नूपुरं धारयन्ति, ।
ਬੇਸਰ ਗਜਰਾਰੰ ਪਹੂਚ ਅਪਾਰੰ ਕਚਿ ਘੁੰਘਰਾਰੰ ਆਹਾਰੰ ॥੫੯੩॥
बेसर गजरारं पहूच अपारं कचि घुंघरारं आहारं ॥५९३॥नासिकायां हस्तिदन्तभूषणं कृष्णकुञ्चितकेशाः।५९३।
ਕਲਸ ॥
कलस ॥कालः
ਚਿਬਕ ਚਾਰ ਸੁੰਦਰ ਛਬਿ ਧਾਰੰ ॥
चिबक चार सुंदर छबि धारं ॥सुन्दरेषु हनुषु सुन्दरं प्रतिबिम्बं चित्रितम् अस्ति।
ਠਉਰ ਠਉਰ ਮੁਕਤਨ ਕੇ ਹਾਰੰ ॥
ठउर ठउर मुकतन के हारं ॥एताः सुरुचिपूर्णगण्डाः अद्वितीयसौन्दर्ययुक्ताः स्वर्गाः कन्याः, तेषां शरीरस्य विभिन्नेषु भागेषु रत्नमालाः सन्ति
ਕਰ ਕੰਗਨ ਪਹੁਚੀ ਉਜਿਆਰੰ ॥
कर कंगन पहुची उजिआरं ॥हस्तेषु कङ्कणानि प्रकाशन्ते।
ਨਿਰਖ ਮਦਨ ਦੁਤ ਹੋਤ ਸੁ ਮਾਰੰ ॥੫੯੪॥
निरख मदन दुत होत सु मारं ॥५९४॥तेषां हस्तकङ्कणाः कान्तिं प्रसारयन्ति, तादृशं सौन्दर्यं दृष्ट्वा प्रेमदेवस्य सौन्दर्यं मन्दं भवति।५९४।
ਤ੍ਰਿਭੰਗੀ ਛੰਦ ॥
त्रिभंगी छंद ॥त्रिभङ्गी स्तन्जा
ਸੋਭਿਤ ਛਬਿ ਧਾਰੰ ਕਚ ਘੁੰਘਰਾਰੰ ਰਸਨ ਰਸਾਰੰ ਉਜਿਆਰੰ ॥
सोभित छबि धारं कच घुंघरारं रसन रसारं उजिआरं ॥कुण्डलयुक्तानां प्रकरणानाम् बिम्बं अलङ्कृतम् अस्ति। जिह्वाः रसपूर्णाः सन्ति।
ਪਹੁੰਚੀ ਗਜਰਾਰੰ ਸੁਬਿਧ ਸੁਧਾਰੰ ਮੁਕਤ ਨਿਹਾਰੰ ਉਰ ਧਾਰੰ ॥
पहुंची गजरारं सुबिध सुधारं मुकत निहारं उर धारं ॥कृष्णकेशैः मधुरवाक्यैः ते अतीव प्रभावशालिनः स्वतन्त्रतया च गच्छन्ति, गजानां चोदनान्तर्गतं भ्रमन्ति।
ਸੋਹਤ ਚਖ ਚਾਰੰ ਰੰਗ ਰੰਗਾਰੰ ਬਿਬਿਧ ਪ੍ਰਕਾਰੰ ਅਤਿ ਆਂਜੇ ॥
सोहत चख चारं रंग रंगारं बिबिध प्रकारं अति आंजे ॥सुन्दराणि नेत्राणि अलङ्कृतानि सन्ति। ये कजलाभिः सुर्मैश्च नानावर्णैः अलङ्कृताः।
ਬਿਖ ਧਰ ਮ੍ਰਿਗ ਜੈਸੇ ਜਲ ਜਨ ਵੈਸੇ ਸਸੀਅਰ ਜੈਸੇ ਸਰ ਮਾਜੇ ॥੫੯੫॥
बिख धर म्रिग जैसे जल जन वैसे ससीअर जैसे सर माजे ॥५९५॥नेत्रेषु एंटीमोनयुक्ताः विविधैः कूलरञ्जिताः च सुन्दरनेत्रैः भव्याः दृश्यन्ते । एवं विषसर्प इव आक्रमणं कुर्वन्तः मृगवत् निर्दोषाः पद्मचन्द्रवत् विस्मयन्तः चक्षुः।५९५।
ਕਲਸ ॥
कलस ॥कालः
ਭਯੋ ਮੂੜ ਰਾਵਣ ਰਣ ਕ੍ਰੁਧੰ ॥
भयो मूड़ रावण रण क्रुधं ॥(तदा) मूढस्य रावणस्य मनसि क्रोधः उत्पन्नः
ਮਚਿਓ ਆਨ ਤੁਮਲ ਜਬ ਜੁਧੰ ॥
मचिओ आन तुमल जब जुधं ॥मूढ रावणः युद्धे अतीव क्रुद्धः अभवत् यदा हिंसकप्रतिध्वनिमध्ये घोरयुद्धम् आरब्धम्,
ਜੂਝੇ ਸਕਲ ਸੂਰਮਾ ਸੁਧੰ ॥
जूझे सकल सूरमा सुधं ॥सर्वे सत्योद्धाः हताः |
ਅਰ ਦਲ ਮਧਿ ਸਬਦ ਕਰ ਉਧੰ ॥੫੯੬॥
अर दल मधि सबद कर उधं ॥५९६॥योद्धवः सर्वे शत्रुसैन्येषु प्रचण्डं क्रन्दन्तः भ्रमितुं प्रवृत्ताः।५९६।
ਤ੍ਰਿਭੰਗੀ ਛੰਦ ॥
त्रिभंगी छंद ॥त्रिभङ्गी स्तन्जा
ਧਾਯੋ ਕਰ ਕ੍ਰੁਧੰ ਸੁਭਟ ਬਿਰੁਧੰ ਗਲਿਤ ਸੁਬੁਧੰ ਗਹਿ ਬਾਣੰ ॥
धायो कर क्रुधं सुभट बिरुधं गलित सुबुधं गहि बाणं ॥स दुष्टबुद्धिसुरः बाणहस्तः अतिक्रुद्धः युद्धं कर्तुं अग्रे अगच्छत् ।
ਕੀਨੋ ਰਣ ਸੁਧੰ ਨਚਤ ਕਬੁਧੰ ਅਤ ਧੁਨ ਉਧੰ ਧਨੁ ਤਾਣੰ ॥
कीनो रण सुधं नचत कबुधं अत धुन उधं धनु ताणं ॥सः घोरं युद्धं कृतवान्, युद्धक्षेत्रे आकृष्यमाणानां धनुषां मध्ये शिरःहीनाः कूपाः नृत्यं कर्तुं आरब्धवन्तः ।
ਧਾਏ ਰਜਵਾਰੇ ਦੁਧਰ ਹਕਾਰੇ ਸੁ ਬ੍ਰਣ ਪ੍ਰਹਾਰੇ ਕਰ ਕੋਪੰ ॥
धाए रजवारे दुधर हकारे सु ब्रण प्रहारे कर कोपं ॥राजा योद्धान् आह्वानं कुर्वन् व्रणं कुर्वन् अग्रे गतः, ते महता क्रुद्धाः आसन्
ਘਾਇਨ ਤਨ ਰਜੇ ਦੁ ਪਗ ਨ ਭਜੇ ਜਨੁ ਹਰ ਗਜੇ ਪਗ ਰੋਪੰ ॥੫੯੭॥
घाइन तन रजे दु पग न भजे जनु हर गजे पग रोपं ॥५९७॥व्रणाः योद्धानां शरीरेषु कृताः, परन्तु अद्यापि ते न पलायन्ते, मेघवत् गर्जन्ति च, ते दृढतया स्थित्वा युद्धं कुर्वन्ति
ਕਲਸ ॥
कलस ॥कालः
ਅਧਿਕ ਰੋਸ ਸਾਵਤ ਰਨ ਜੂਟੇ ॥
अधिक रोस सावत रन जूटे ॥क्रोधवृद्ध्या योधाः परस्परं आक्रम्य च
ਬਖਤਰ ਟੋਪ ਜਿਰੈ ਸਭ ਫੂਟੇ ॥
बखतर टोप जिरै सभ फूटे ॥कवचाः शिरस्त्राणाः च भग्नाः,
ਨਿਸਰ ਚਲੇ ਸਾਇਕ ਜਨ ਛੂਟੇ ॥
निसर चले साइक जन छूटे ॥शराः प्रसृज्य धनुर्भ्यः च
ਜਨਿਕ ਸਿਚਾਨ ਮਾਸ ਲਖ ਟੂਟੇ ॥੪੯੮॥
जनिक सिचान मास लख टूटे ॥४९८॥मांसखण्डाः च्छिन्नाः पतिताः शत्रुशरीराणि कृत्वा।५९८।
ਤ੍ਰਿਭੰਗੀ ਛੰਦ ॥
त्रिभंगी छंद ॥त्रिभङ्गी स्तन्जा
ਸਾਇਕ ਜਣੁ ਛੂਟੇ ਤਿਮ ਅਰਿ ਜੂਟੇ ਬਖਤਰ ਫੂਟੇ ਜੇਬ ਜਿਰੇ ॥
साइक जणु छूटे तिम अरि जूटे बखतर फूटे जेब जिरे ॥बाणानां निर्गमनमात्रेण शत्रवः अधिकाधिकाः समागत्य भग्नकवचेन अपि युद्धाय सज्जाः भवन्ति
ਮਸਹਰ ਭੁਖਿਆਏ ਤਿਮੁ ਅਰਿ ਧਾਏ ਸਸਤ੍ਰ ਨਚਾਇਨ ਫੇਰਿ ਫਿਰੇਾਂ ॥
मसहर भुखिआए तिमु अरि धाए ससत्र नचाइन फेरि फिरेां ॥अग्रे गच्छन्ति धावन्ति क्षुधा इव इतस्ततः शस्त्राणि प्रहरन्तः इतस्ततः भ्रमन्ति।
ਸਨਮੁਖਿ ਰਣ ਗਾਜੈਂ ਕਿਮਹੂੰ ਨ ਭਾਜੈਂ ਲਖ ਸੁਰ ਲਾਜੈਂ ਰਣ ਰੰਗੰ ॥
सनमुखि रण गाजैं किमहूं न भाजैं लख सुर लाजैं रण रंगं ॥ते सम्मुखं युद्धं कुर्वन्ति, युद्धं कुर्वन्तः दृष्ट्वा न पलायन्ते देवाः अपि लज्जां अनुभवन्ति।
ਜੈ ਜੈ ਧੁਨ ਕਰਹੀ ਪੁਹਪਨ ਡਰਹੀ ਸੁ ਬਿਧਿ ਉਚਰਹੀ ਜੈ ਜੰਗੰ ॥੫੯੯॥
जै जै धुन करही पुहपन डरही सु बिधि उचरही जै जंगं ॥५९९॥देवा घोरं युद्धवृष्टिं दृष्ट्वा अश्मशब्देन पुष्पाणि अश्मवृष्टिं कुर्वन्ति, ते युद्धक्षेत्रे अपि युद्धं प्रशंसन्ति।५९९।
ਕਲਸ ॥
कलस ॥कालः
ਮੁਖ ਤੰਬੋਰ ਅਰੁ ਰੰਗ ਸੁਰੰਗੰ ॥
मुख तंबोर अरु रंग सुरंगं ॥यस्य मुखस्य हरितवर्णः रक्तवर्णः (मुखस्य)
ਨਿਡਰ ਭ੍ਰਮੰਤ ਭੂੰਮਿ ਉਹ ਜੰਗੰ ॥
निडर भ्रमंत भूंमि उह जंगं ॥रावणस्य मुखे सुपारी अस्ति an शरीरस्य वर्णः रक्तः अस्ति, सः युद्धक्षेत्रे निर्भयः चलति
ਲਿਪਤ ਮਲੈ ਘਨਸਾਰ ਸੁਰੰਗੰ ॥
लिपत मलै घनसार सुरंगं ॥सः चन्दनेन स्वशरीरं प्लास्टरं कृतवान् अस्ति
ਰੂਪ ਭਾਨ ਗਤਿਵਾਨ ਉਤੰਗੰ ॥੬੦੦॥
रूप भान गतिवान उतंगं ॥६००॥सूर्यसदृशोज्ज्वलः श्रेष्ठचरणेन चरति।।६००।
ਤ੍ਰਿਭੰਗੀ ਛੰਦ ॥
त्रिभंगी छंद ॥त्रिभङ्गी स्तन्जा