ततो यज्ञस्यानुष्ठानम् आरभेत, तत् श्रुत्वा , देवप्रदेशजनाः भीताः अभवन्।४।
विष्णुः आहूय (सर्वदेवान्) ध्यातुं प्रार्थितवान्।
सर्वे देवाः विष्णुं मिलितुं गत्वा अवदन्, हे राक्षसनाशक, इदानीं केचन पदानि कुरु
(त्वं) किमपि करोषि । (अन्ते) विष्णु उवाच-अधुना नूतनं शरीरं धारयिष्यामि
विष्णु उवाच नवदेहे प्रकटयिष्यामि, राक्षसयज्ञं च नाशयिष्यामि।5.
विष्णुः बहूनां आचमनं कृतवान् (तीर्थयात्रिकाणां)।
ततः विष्णुः विभिन्नेषु तीर्थस्थानेषु स्नानं कृत्वा, ब्राह्मणानां कृते असीमितं दक्षिणां वितरितवान्।
ततो विष्णुः ज्ञानं मनसि विसृजत् |
विष्णुहृदयपद्मजः ब्रह्मा दिव्यज्ञानं प्रसारितवान् विष्णुः अन्तर्निहितेश्वरस्य मध्यस्थः।६।
अथ 'कल-पुरुख' दयालु बभूव
अप्रमत्तः तदा दयालुः भूत्वा भृत्यम् विष्णुं मधुरवचनैः उक्तवान् ।
"(हे विष्णु!) त्वं गत्वा अर्हन्तदेवरूपं धारयसि।"
विष्णो अर्हन्तरूपेषु प्रकटय राक्षसराजान् नाशय ॥७॥
यदा विष्णुः अनुमतिं प्राप्नोत्, .
विष्णुः आज्ञां प्राप्य तस्य स्तुतिं कृतवान् ।
(ततः) अर्हन्तः देवत्वेन पृथिव्यां आगतः
सः पृथिव्यां अर्हन्तदेवरूपेण प्रकटितः भूत्वा नूतनधर्मस्य आरम्भं कृतवान्।8.
यदा (विष्णुः आगतः) तदा राक्षसानां गुरुः (अर्हन्त देवः) अभवत्,
यदा सः राक्षसगुरुः अभवत् तदा सः सम्प्रदायान् विविधान् प्रारभत ।
(सः) सरावर्यस्य पंथं सृष्टवान्
सः यत् सम्प्रदायं आरब्धवान् तस्मिन् एकः सम्प्रदायः श्रावकसम्प्रदायः (जैनधर्मः) आसीत्, साधुभ्यः परमं आरामं ददाति स्म।9.
(केशकर्षणं) सर्वेषां हस्तेषु दत्तम् आसीत्
सः सर्वेषां केशच्छेदनार्थं संदंशं धारयति स्म तथा च सः अनेकान् राक्षसान् शिरसि केशकुण्डलविहीनान् कृतवान्।
न कश्चित् मन्त्रः उपरितः जप्यते
केशहीनाः शिरःमुकुटे केशकुण्डलरहिताः वा किमपि मन्त्रं स्मर्तुं न शक्नुवन्ति स्म तथा च यदि कश्चित् मन्त्रं पुनः पुनः करोति स्म तर्हि तस्य उपरि मन्त्रस्य नकारात्मकः प्रभावः भवति स्म।१०।
अथ यज्ञं करणं त्यक्त्वा च
ततः यज्ञानुष्ठानं समाप्तं कृत्वा सर्वान् भूतहिंसाविचारेण उदासीनान् कृतवान्।
जीवस्य वधं विना यज्ञः कर्तुं न शक्यते।
भूतहिंसा विना यज्ञो न भवितुमर्हति, अतः इदानीं कश्चित् यज्ञं न कृतवान्।11।
एवं कृत्वा यज्ञाः नष्टाः अभवन् ।
एवं यज्ञकर्माभ्यासः नष्टः, यः कश्चित् भूतवधं करोति स्म, सः उपहासितः।
जीवस्य वधं विना यज्ञं नास्ति
भूतवधं विना यज्ञः न भवितुमर्हति स्म यदि यज्ञं कृत्वा पुण्यं न लभते स्म।12।
एतादृशः उपदेशः सर्वेभ्यः दत्तः आसीत्
अर्हन्तावतारः सर्वमार्गेण उपदिष्टः यत् कोऽपि राजा यज्ञं कर्तुं न शक्नोति इति।
सर्वान् गलत् मार्गे स्थापयतु
सर्वे दुर्मार्गे स्थाप्य धर्मकर्म न कश्चित्।।13।।
दोहरा
यथा कुक्कुटं कुक्कुटात् तृणं तृणात्
तथैव मनुष्याद् पुरुषः (एवं न स्रष्टा-ईश्वरः)।१४।
चौपाई
एतादृशं ज्ञानं सर्वान् (अरहन्तं) दृढं कृतवान्
तादृशं ज्ञानं सर्वेभ्यः दत्तं यत् कोऽपि धर्मकर्म न अकरोत्।
अस्मिन् परिस्थितौ सर्वे उत्साहिताः अभवन् ।
सर्वेषां मनः तादृशेषु लीनम् अभवत् तथा च राक्षसगोत्रः दुर्बलः अभवत्।15.
न विशालः स्नानं करोति;
एतादृशाः नियमाः प्रचारिताः यत् इदानीं कोऽपि राक्षसः स्नानं कर्तुं न शक्नोति, स्नानं विना कोऽपि शुद्धः न भवितुम् अर्हति इति ।
न कश्चित् मन्त्रः शुद्धः विना जप्यते;