श्री दसाम ग्रंथ

पान - 192


ਬਚਨ ਸੁਨਤ ਸੁਰਪੁਰਿ ਥਰਹਰਾ ॥੪॥
बचन सुनत सुरपुरि थरहरा ॥४॥

*तुम्ही मग यज्ञाला सुरुवात करावी आणि ते ऐकून देवांच्या प्रदेशातील लोक भयभीत झाले.

ਬਿਸਨੁ ਬੋਲ ਕਰਿ ਕਰੋ ਬਿਚਾਰਾ ॥
बिसनु बोल करि करो बिचारा ॥

विष्णूने (सर्व देवांना) बोलावून ध्यान करण्यास सांगितले.

ਅਬ ਕਛੁ ਕਰੋ ਮੰਤ੍ਰ ਅਸੁਰਾਰਾ ॥
अब कछु करो मंत्र असुरारा ॥

सर्व देव विष्णूला भेटायला गेले आणि म्हणाले, हे दैत्यांचा नाश करणाऱ्या, आता काही पावले टाका.

ਬਿਸਨੁ ਨਵੀਨ ਕਹਿਯੋ ਬਪੁ ਧਰਿਹੋ ॥
बिसनु नवीन कहियो बपु धरिहो ॥

(तुम्ही) काहीतरी करा. (शेवटी) विष्णू म्हणाले, "मी आता नवीन शरीर धारण करीन

ਜਗ ਬਿਘਨ ਅਸੁਰਨ ਕੋ ਕਰਿਹੋ ॥੫॥
जग बिघन असुरन को करिहो ॥५॥

विष्णू म्हणाले, मी नवीन शरीरात प्रकट होईन आणि राक्षसांच्या यज्ञांचा नाश करीन.

ਬਿਸਨੁ ਅਧਿਕ ਕੀਨੋ ਇਸਨਾਨਾ ॥
बिसनु अधिक कीनो इसनाना ॥

विष्णूने अनेक (यात्रेकरूंचे) स्नान केले.

ਦੀਨੇ ਅਮਿਤ ਦਿਜਨ ਕਹੁ ਦਾਨਾ ॥
दीने अमित दिजन कहु दाना ॥

त्यानंतर विष्णूने विविध तीर्थस्थानांवर स्नान केले आणि ब्राह्मणांना अमर्याद भिक्षा वाटली.

ਮਨ ਮੋ ਕਵਲਾ ਸ੍ਰਿਜੋ ਗ੍ਯਾਨਾ ॥
मन मो कवला स्रिजो ग्याना ॥

तेव्हा ज्ञानी विष्णूने मनात ज्ञान विकसित केले

ਕਾਲ ਪੁਰਖ ਕੋ ਧਰ੍ਯੋ ਧ੍ਯਾਨਾ ॥੬॥
काल पुरख को धर्यो ध्याना ॥६॥

विष्णूच्या ह्रदय-कमळातून जन्मलेल्या ब्रह्मदेवाने दैवी ज्ञानाचा प्रसार केला आणि विष्णूने अचल परमेश्वराची मध्यस्थी केली.6.

ਕਾਲ ਪੁਰਖ ਤਬ ਭਏ ਦਇਆਲਾ ॥
काल पुरख तब भए दइआला ॥

मग 'काल-पुरुख' दयाळू झाला

ਦਾਸ ਜਾਨ ਕਹ ਬਚਨ ਰਿਸਾਲਾ ॥
दास जान कह बचन रिसाला ॥

अविचल भगवान मग दयाळू झाले आणि आपल्या सेवक विष्णूला गोड बोलून संबोधले.

ਧਰੁ ਅਰਹੰਤ ਦੇਵ ਕੋ ਰੂਪਾ ॥
धरु अरहंत देव को रूपा ॥

(हे विष्णू!) तू जाऊन अरहंत देवाचे रूप धारण कर

ਨਾਸ ਕਰੋ ਅਸੁਰਨ ਕੇ ਭੂਪਾ ॥੭॥
नास करो असुरन के भूपा ॥७॥

हे विष्णू, तू अर्हंत रूपात प्रकट हो आणि राक्षसांच्या राजांचा नाश कर.

ਬਿਸਨੁ ਦੇਵ ਆਗਿਆ ਜਬ ਪਾਈ ॥
बिसनु देव आगिआ जब पाई ॥

विष्णूची परवानगी मिळाल्यावर

ਕਾਲ ਪੁਰਖ ਕੀ ਕਰੀ ਬਡਾਈ ॥
काल पुरख की करी बडाई ॥

विष्णूने, अचल परमेश्वराची आज्ञा प्राप्त केल्यानंतर, त्याची स्तुती केली.

ਭੂ ਅਰਹੰਤ ਦੇਵ ਬਨਿ ਆਯੋ ॥
भू अरहंत देव बनि आयो ॥

(तेव्हा) अरहंत देव म्हणून पृथ्वीवर आला

ਆਨਿ ਅਉਰ ਹੀ ਪੰਥ ਚਲਾਯੋ ॥੮॥
आनि अउर ही पंथ चलायो ॥८॥

त्याने स्वतःला पृथ्वीवर अर्हंत देव म्हणून प्रकट केले आणि एक नवीन धर्म सुरू केला.8.

ਜਬ ਅਸੁਰਨ ਕੋ ਭਯੋ ਗੁਰੁ ਆਈ ॥
जब असुरन को भयो गुरु आई ॥

जेव्हा (विष्णू आला) तो राक्षसांचा गुरु (अरहंत देव) झाला,

ਬਹੁਤ ਭਾਤਿ ਨਿਜ ਮਤਹਿ ਚਲਾਈ ॥
बहुत भाति निज मतहि चलाई ॥

जेव्हा तो राक्षसांचा गुरू झाला तेव्हा त्याने विविध प्रकारचे पंथ सुरू केले.

ਸ੍ਰਾਵਗ ਮਤ ਉਪਰਾਜਨ ਕੀਆ ॥
स्रावग मत उपराजन कीआ ॥

(त्याने) सरवर्य पंथ निर्माण केला

ਸੰਤ ਸਬੂਹਨ ਕੋ ਸੁਖ ਦੀਆ ॥੯॥
संत सबूहन को सुख दीआ ॥९॥

त्यांनी सुरू केलेल्या संप्रदायांपैकी एक म्हणजे श्रावक संप्रदाय (जैन धर्म) आणि त्यांनी संतांना सर्वोच्च सांत्वन दिले.9.

ਸਬਹੂੰ ਹਾਥਿ ਮੋਚਨਾ ਦੀਏ ॥
सबहूं हाथि मोचना दीए ॥

(केस ओढणे) प्रत्येकाच्या हातात दिले

ਸਿਖਾ ਹੀਣ ਦਾਨਵ ਬਹੁ ਕੀਏ ॥
सिखा हीण दानव बहु कीए ॥

त्याने सर्वांना केस उपटण्यासाठी संदंश धरायला लावले आणि अशा प्रकारे त्याने अनेक राक्षसांना डोक्याच्या मुकुटावरील केसांच्या कुलूपापासून मुक्त केले.

ਸਿਖਾ ਹੀਣ ਕੋਈ ਮੰਤ੍ਰ ਨ ਫੁਰੈ ॥
सिखा हीण कोई मंत्र न फुरै ॥

वरून कोणताही मंत्र जपला जात नाही

ਜੋ ਕੋਈ ਜਪੈ ਉਲਟ ਤਿਹ ਪਰੈ ॥੧੦॥
जो कोई जपै उलट तिह परै ॥१०॥

केस नसलेल्या किंवा डोक्याच्या मुकुटावर केसांचे कुलूप नसलेल्यांना कोणताही मंत्र आठवत नाही आणि जर कोणी मंत्र उच्चारला तर त्याच्यावर मंत्राचा नकारात्मक प्रभाव पडतो.10.

ਬਹੁਰਿ ਜਗ ਕੋ ਕਰਬ ਮਿਟਾਯੋ ॥
बहुरि जग को करब मिटायो ॥

मग त्याने यज्ञ करणे बंद केले आणि

ਜੀਅ ਹਿੰਸਾ ਤੇ ਸਬਹੂੰ ਹਟਾਯੋ ॥
जीअ हिंसा ते सबहूं हटायो ॥

मग त्याने यज्ञांचे कार्य समाप्त केले आणि प्राण्यांवरील हिंसाचाराच्या कल्पनेबद्दल सर्व उदासीन केले.

ਬਿਨੁ ਹਿੰਸਾ ਕੀਅ ਜਗ ਨ ਹੋਈ ॥
बिनु हिंसा कीअ जग न होई ॥

जीवाला मारल्याशिवाय यज्ञ करता येत नाही.

ਤਾ ਤੇ ਜਗ ਕਰੇ ਨ ਕੋਈ ॥੧੧॥
ता ते जग करे न कोई ॥११॥

प्राण्यांवर हिंसा केल्याशिवाय यज्ञ होऊ शकत नाही, म्हणून कोणीही यज्ञ केला नाही.11.

ਯਾ ਤੇ ਭਯੋ ਜਗਨ ਕੋ ਨਾਸਾ ॥
या ते भयो जगन को नासा ॥

असे केल्याने यज्ञांचा नाश झाला.

ਜੋ ਜੀਯ ਹਨੈ ਹੋਇ ਉਪਹਾਸਾ ॥
जो जीय हनै होइ उपहासा ॥

अशा रीतीने यज्ञ करण्याची प्रथा नष्ट झाली आणि जो कोणी प्राणिमात्रांना मारायचा, त्याची विटंबना केली.

ਜੀਅ ਮਰੇ ਬਿਨੁ ਜਗ ਨ ਹੋਈ ॥
जीअ मरे बिनु जग न होई ॥

जीव मारल्याशिवाय यज्ञ होत नाही

ਜਗ ਕਰੈ ਪਾਵੈ ਨਹੀ ਕੋਈ ॥੧੨॥
जग करै पावै नही कोई ॥१२॥

प्राण्यांच्या हत्येशिवाय कोणताही यज्ञ होऊ शकत नाही आणि जर एखाद्याने यज्ञ केला तर त्याला काही फायदा झाला नाही.12.

ਇਹ ਬਿਧਿ ਦੀਯੋ ਸਭਨ ਉਪਦੇਸਾ ॥
इह बिधि दीयो सभन उपदेसा ॥

अशी शिकवण सर्वांना दिली

ਜਗ ਸਕੈ ਕੋ ਕਰ ਨ ਨਰੇਸਾ ॥
जग सकै को कर न नरेसा ॥

कोणताही राजा यज्ञ करू शकत नाही, असा आदेश अरहंत अवताराने सर्वांना दिला.

ਅਪੰਥ ਪੰਥ ਸਭ ਲੋਗਨ ਲਾਯਾ ॥
अपंथ पंथ सभ लोगन लाया ॥

सर्वांना चुकीच्या मार्गावर आणा

ਧਰਮ ਕਰਮ ਕੋਊ ਕਰਨ ਨ ਪਾਯਾ ॥੧੩॥
धरम करम कोऊ करन न पाया ॥१३॥

प्रत्येकाला चुकीच्या मार्गावर आणले गेले होते आणि कोणीही धर्माचे कृत्य करत नव्हते.13.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

डोहरा

ਅੰਨਿ ਅੰਨਿ ਤੇ ਹੋਤੁ ਜਿਯੋ ਘਾਸਿ ਘਾਸਿ ਤੇ ਹੋਇ ॥
अंनि अंनि ते होतु जियो घासि घासि ते होइ ॥

ज्याप्रमाणे मक्यापासून कणीस, गवतापासून गवत तयार होते

ਤੈਸੇ ਮਨੁਛ ਮਨੁਛ ਤੇ ਅਵਰੁ ਨ ਕਰਤਾ ਕੋਇ ॥੧੪॥
तैसे मनुछ मनुछ ते अवरु न करता कोइ ॥१४॥

त्याच प्रकारे मनुष्यापासून मनुष्य (अशा प्रकारे कोणीही निर्माता-ईश्वर नाही).14.

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपाई

ਐਸ ਗਿਆਨ ਸਬਹੂਨ ਦ੍ਰਿੜਾਯੋ ॥
ऐस गिआन सबहून द्रिड़ायो ॥

अशा ज्ञानाने सर्वांना (अरहंत) दृढ केले

ਧਰਮ ਕਰਮ ਕੋਊ ਕਰਨ ਨ ਪਾਯੋ ॥
धरम करम कोऊ करन न पायो ॥

असे ज्ञान सर्वांना दिले की कोणीही धर्माचे कार्य केले नाही.

ਇਹ ਬ੍ਰਿਤ ਬੀਚ ਸਭੋ ਚਿਤ ਦੀਨਾ ॥
इह ब्रित बीच सभो चित दीना ॥

या स्थितीत सर्वजण खळबळ माजले.

ਅਸੁਰ ਬੰਸ ਤਾ ਤੇ ਭਯੋ ਛੀਨਾ ॥੧੫॥
असुर बंस ता ते भयो छीना ॥१५॥

सर्वांचे मन अशा गोष्टींमध्ये गढून गेले आणि अशा प्रकारे राक्षसांचे वंश दुर्बल झाले.

ਨ੍ਰਹਾਵਨ ਦੈਤ ਨ ਪਾਵੈ ਕੋਈ ॥
न्रहावन दैत न पावै कोई ॥

राक्षस स्नान नाही;

ਬਿਨੁ ਇਸਨਾਨ ਪਵਿਤ੍ਰ ਨ ਹੋਈ ॥
बिनु इसनान पवित्र न होई ॥

अशा नियमांचा प्रचार केला गेला की, आता कोणीही राक्षस स्नान करू शकत नाही आणि स्नान केल्याशिवाय कोणीही पवित्र होऊ शकत नाही.

ਬਿਨੁ ਪਵਿਤ੍ਰ ਕੋਈ ਫੁਰੇ ਨ ਮੰਤ੍ਰਾ ॥
बिनु पवित्र कोई फुरे न मंत्रा ॥

शुद्ध झाल्याशिवाय कोणताही मंत्र जपला जात नाही;