श्री दसाम ग्रंथ

पान - 101


ਰਸਾਵਲ ਛੰਦ ॥
रसावल छंद ॥

रसाळ श्लोक

ਤਬੈ ਦੇਵ ਧਾਏ ॥
तबै देव धाए ॥

मग देवता देवीच्या दिशेने धावले

ਸਭੋ ਸੀਸ ਨਿਆਏ ॥
सभो सीस निआए ॥

नतमस्तक डोक्याने.

ਸੁਮਨ ਧਾਰ ਬਰਖੇ ॥
सुमन धार बरखे ॥

फुलांचा वर्षाव करण्यात आला

ਸਬੈ ਸਾਧ ਹਰਖੇ ॥੬॥
सबै साध हरखे ॥६॥

आणि सर्व संत (होड) प्रसन्न झाले.6.

ਕਰੀ ਦੇਬਿ ਅਰਚਾ ॥
करी देबि अरचा ॥

देवीची पूजा करण्यात आली

ਬ੍ਰਹਮ ਬੇਦ ਚਰਚਾ ॥
ब्रहम बेद चरचा ॥

ब्रह्मदेवाने प्रकट केलेल्या वेददासाच्या पठणाने.

ਜਬੈ ਪਾਇ ਲਾਗੇ ॥
जबै पाइ लागे ॥

जेव्हा ते देवीच्या पाया पडले

ਤਬੈ ਸੋਗ ਭਾਗੇ ॥੭॥
तबै सोग भागे ॥७॥

त्यांचे सर्व दुःख संपले.7.

ਬਿਨੰਤੀ ਸੁਨਾਈ ॥
बिनंती सुनाई ॥

त्यांनी विनवणी केली,

ਭਵਾਨੀ ਰਿਝਾਈ ॥
भवानी रिझाई ॥

आणि देवीला प्रसन्न केले

ਸਬੈ ਸਸਤ੍ਰ ਧਾਰੀ ॥
सबै ससत्र धारी ॥

ज्याने तिची सर्व शस्त्रे घातली,

ਕਰੀ ਸਿੰਘ ਸੁਆਰੀ ॥੮॥
करी सिंघ सुआरी ॥८॥

आणि सिंहावर आरूढ झाला.8.

ਕਰੇ ਘੰਟ ਨਾਦੰ ॥
करे घंट नादं ॥

तास वाजले

ਧੁਨੰ ਨਿਰਬਿਖਾਦੰ ॥
धुनं निरबिखादं ॥

गाणी कोणत्याही व्यत्ययाशिवाय गुंजली

ਸੁਨੋ ਦਈਤ ਰਾਜੰ ॥
सुनो दईत राजं ॥

आवाज राक्षस-राजाने ऐकला,

ਸਜਿਯੋ ਜੁਧ ਸਾਜੰ ॥੯॥
सजियो जुध साजं ॥९॥

युद्धाची तयारी कोणी केली.9.

ਚੜਿਯੋ ਰਾਛਸੇਸੰ ॥
चड़ियो राछसेसं ॥

राक्षस-राजा पुढे निघाला

ਰਚੇ ਚਾਰ ਅਨੇਸੰ ॥
रचे चार अनेसं ॥

आणि चार सेनापती नेमले

ਬਲੀ ਚਾਮਰੇਵੰ ॥
बली चामरेवं ॥

एक चामर, दुसरा चिचूर,

ਹਠੀ ਚਿਛੁਰੇਵੰ ॥੧੦॥
हठी चिछुरेवं ॥१०॥

शूर आणि चिकाटी दोन्ही.10.

ਬਿੜਾਲਛ ਬੀਰੰ ॥
बिड़ालछ बीरं ॥

तिसरा होता शूर बिरालाच,

ਚੜੇ ਬੀਰ ਧੀਰੰ ॥
चड़े बीर धीरं ॥

ते सर्व पराक्रमी योद्धे आणि अत्यंत जिद्दी होते.

ਬੜੇ ਇਖੁ ਧਾਰੀ ॥
बड़े इखु धारी ॥

ते महान धनुर्धारी होते

ਘਟਾ ਜਾਨ ਕਾਰੀ ॥੧੧॥
घटा जान कारी ॥११॥

आणि काळ्या ढगांसारखे पुढे कूच केले.11.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

डोहरा

ਬਾਣਿ ਜਿਤੇ ਰਾਛਸਨਿ ਮਿਲਿ ਛਾਡਤ ਭਏ ਅਪਾਰ ॥
बाणि जिते राछसनि मिलि छाडत भए अपार ॥

सर्व राक्षसांनी मिळून मोठ्या संख्येने बाणांचा वर्षाव केला,

ਫੂਲਮਾਲ ਹੁਐ ਮਾਤ ਉਰਿ ਸੋਭੇ ਸਭੇ ਸੁਧਾਰ ॥੧੨॥
फूलमाल हुऐ मात उरि सोभे सभे सुधार ॥१२॥

देवीच्या (सार्वभौमिक मातेच्या) गळ्यात हार बनली, तिला शयन केले.12.

ਭੁਜੰਗ ਪ੍ਰਯਾਤ ਛੰਦ ॥
भुजंग प्रयात छंद ॥

भुजंग प्रार्थना श्लोक

ਜਿਤੇ ਦਾਨਵੌ ਬਾਨ ਪਾਨੀ ਚਲਾਏ ॥
जिते दानवौ बान पानी चलाए ॥

राक्षसांनी आपल्या हातांनी मारलेल्या सर्व शाफ्ट,

ਤਿਤੇ ਦੇਵਤਾ ਆਪਿ ਕਾਟੇ ਬਚਾਏ ॥
तिते देवता आपि काटे बचाए ॥

स्वतःचे रक्षण करण्यासाठी देवीने अडवले.

ਕਿਤੇ ਢਾਲ ਢਾਹੇ ਕਿਤੇ ਪਾਸ ਪੇਲੇ ॥
किते ढाल ढाहे किते पास पेले ॥

तिच्या ढालीने अनेकांना जमिनीवर फेकले गेले आणि अनेक जण आमिषाच्या सापळ्यात अडकले.

ਭਰੇ ਬਸਤ੍ਰ ਲੋਹੂ ਜਨੋ ਫਾਗ ਖੇਲੈ ॥੧੩॥
भरे बसत्र लोहू जनो फाग खेलै ॥१३॥

रक्ताने माखलेल्या कपड्यांमुळे होळीचा भ्रम निर्माण झाला.13.

ਦ੍ਰੁਗਾ ਹੂੰ ਕੀਯੰ ਖੇਤ ਧੁੰਕੇ ਨਗਾਰੇ ॥
द्रुगा हूं कीयं खेत धुंके नगारे ॥

कर्णे वाजले आणि दुर्गा युद्ध करू लागली.

ਕਰੰ ਪਟਿਸੰ ਪਰਿਘ ਪਾਸੀ ਸੰਭਾਰੇ ॥
करं पटिसं परिघ पासी संभारे ॥

तिच्या हातात पणत्या, कुऱ्हाड आणि आमिषे होती

ਤਹਾ ਗੋਫਨੈ ਗੁਰਜ ਗੋਲੇ ਸੰਭਾਰੈ ॥
तहा गोफनै गुरज गोले संभारै ॥

तिने पेलेट बो, गदा आणि छर्रे पकडले.

ਹਠੀ ਮਾਰ ਹੀ ਮਾਰ ਕੈ ਕੈ ਪੁਕਾਰੈ ॥੧੪॥
हठी मार ही मार कै कै पुकारै ॥१४॥

चिकाटीचे योद्धे ‘किल, किल’.14 असे ओरडत होते.

ਤਬੇ ਅਸਟ ਹਾਥੰ ਹਥਿਯਾਰੰ ਸੰਭਾਰੇ ॥
तबे असट हाथं हथियारं संभारे ॥

देवीने तिच्या दोन्ही हातात आठ शस्त्रे धरली होती.

ਸਿਰੰ ਦਾਨਵੇਾਂਦ੍ਰਾਨ ਕੇ ਤਾਕਿ ਝਾਰੇ ॥
सिरं दानवेांद्रान के ताकि झारे ॥

आणि मुख्य भुतांच्या डोक्यावर मारा.

ਬਬਕਿਯੋ ਬਲੀ ਸਿੰਘ ਜੁਧੰ ਮਝਾਰੰ ॥
बबकियो बली सिंघ जुधं मझारं ॥

राक्षस-राजा रणांगणात सिंहासारखा दबकत होता,

ਕਰੇ ਖੰਡ ਖੰਡੰ ਸੁ ਜੋਧਾ ਅਪਾਰੰ ॥੧੫॥
करे खंड खंडं सु जोधा अपारं ॥१५॥

आणि तुकडे तुकडे, अनेक महान योद्धा.15.

ਤੋਟਕ ਛੰਦ ॥
तोटक छंद ॥

तोटक श्लोक

ਤਬ ਦਾਨਵ ਰੋਸ ਭਰੇ ਸਬ ਹੀ ॥
तब दानव रोस भरे सब ही ॥

सर्व भुते क्रोधाने भरले,

ਜਗ ਮਾਤ ਕੇ ਬਾਣ ਲਗੈ ਜਬ ਹੀ ॥
जग मात के बाण लगै जब ही ॥

जेव्हा जगाच्या मातेच्या बाणांनी त्यांना छेदले होते.

ਬਿਬਿਧਾਯੁਧ ਲੈ ਸੁ ਬਲੀ ਹਰਖੇ ॥
बिबिधायुध लै सु बली हरखे ॥

त्या शूर योद्ध्यांनी आपली शस्त्रे आनंदाने धरली,