श्री दसाम ग्रंथ

पान - 1399


ਬ ਦੁਜ਼ਦੀ ਮਤਾਰਾ ਨ ਆਲੂਦਹ ਦਸਤ ॥
ब दुज़दी मतारा न आलूदह दसत ॥

'(तो) चोरीचा माल हाताळत नाही,

ਬ ਖ਼ੁਰਸ਼ੇ ਹਰਾਮੋ ਕੁਸ਼ਾਯਦ ਨ ਦਸਤ ॥੩੪॥
ब क़ुरशे हरामो कुशायद न दसत ॥३४॥

'कारण तो दुसऱ्याच्या वस्तू हिसकावण्यासाठी हात पसरू शकत नाही.(34)

ਬ ਖ਼ੁਦ ਦਸਤ ਖ਼ਾਹੰਦ ਨ ਗੀਰੰਦ ਮਾਲ ॥
ब क़ुद दसत क़ाहंद न गीरंद माल ॥

'(तो) इतर लोकांच्या प्रभावांना स्पर्श करू इच्छित नाही,

ਨ ਰਇਯਤ ਖ਼ਰਾਸ਼ੀ ਨ ਆਜਜ਼ ਜ਼ਵਾਲ ॥੩੫॥
न रइयत क़राशी न आजज़ ज़वाल ॥३५॥

'तो आपल्या प्रजेला त्रास देत नाही आणि गरीबांना पायदळी तुडवत नाही.'(३५)

ਦਿਗ਼ਰ ਜ਼ਨ ਨ ਖ਼ੁਦ ਦਸਤ ਅੰਦਾਖ਼ਤਨ ॥
दिग़र ज़न न क़ुद दसत अंदाक़तन ॥

'तो दुसऱ्याच्या स्त्रीशी गैरवर्तन करत नाही,

ਰਈਯਤ ਖ਼ੁਲਾਸਹ ਨ ਬਰ ਤਾਖ਼ਤਨ ॥੩੬॥
रईयत क़ुलासह न बर ताक़तन ॥३६॥

'किंवा तो त्याच्या विषयाच्या स्वातंत्र्याचे उल्लंघन करत नाही.(36)

ਬਖ਼ੁਦ ਦਸਤ ਰਿਸ਼ਵਤ ਨ ਆਲੂਦਹ ਕਰਦ ॥
बक़ुद दसत रिशवत न आलूदह करद ॥

'तो लाच घेऊन हात अपवित्र करत नाही.

ਕਿ ਅਜ਼ ਸ਼ਾਹਿ ਦੁਸ਼ਮਨ ਬਰਾਵੁਰਦ ਗਰਦ ॥੩੭॥
कि अज़ शाहि दुशमन बरावुरद गरद ॥३७॥

'त्याऐवजी तो राजाच्या शत्रूंना धूळ चारण्यासाठी त्यांना उठवतो. (37)

ਨ ਜਾਏ ਅਦੂਰਾ ਦਿਹਦ ਵਕਤ ਜੰਗ ॥
न जाए अदूरा दिहद वकत जंग ॥

'जंगलात तो शत्रूला संधी देत नाही,

ਬੁਬਾਰਸ਼ ਦਿਹਦ ਤੇਗ਼ ਤਰਕਸ਼ ਖ਼ਤੰਗ ॥੩੮॥
बुबारश दिहद तेग़ तरकश क़तंग ॥३८॥

'बाण फेकून आणि तलवारीचा निशाण करून.(38)

ਨ ਰਾਮਸ਼ ਦਿਹਦ ਅਸਪ ਰਾ ਵਕਤ ਕਾਰ ॥
न रामश दिहद असप रा वकत कार ॥

'कृती करताना तो घोड्यांना आराम करू देत नाही,

ਨ ਜਾਯਸ਼ ਅਦੂਰਾ ਦਿਹਦ ਦਰ ਦਿਯਾਰ ॥੩੯॥
न जायश अदूरा दिहद दर दियार ॥३९॥

'आणि शत्रूला देशात येऊ देत नाही.'(३९)

ਕਿ ਬੇ ਦਸਤ ਓ ਹਸਤ ਗੋ ਪੁਰ ਹੁਨਰ ॥
कि बे दसत ओ हसत गो पुर हुनर ॥

'ज्याला हात नसतो तो निर्दोष असतो.

ਬ ਆਲੂਦਗੀ ਦਰ ਨ ਬਸਤਨ ਕਮਰ ॥੪੦॥
ब आलूदगी दर न बसतन कमर ॥४०॥

'कारण तो वाईट कृत्यांमध्ये गुंतू शकत नाही. (40)

ਨ ਗੋਯਦ ਕਸੇ ਬਦ ਸੁਖ਼ਨ ਜ਼ੀਂ ਜ਼ੁਬਾਨ ॥
न गोयद कसे बद सुक़न ज़ीं ज़ुबान ॥

'जो कोणाची जीभ (नकारार्थी) वापरत नाही,

ਕਿ ਓ ਬੇ ਜ਼ੁਬਾਨਸਤ ਜ਼ਾਹਰ ਜਹਾਨ ॥੪੧॥
कि ओ बे ज़ुबानसत ज़ाहर जहान ॥४१॥

त्या जिभेला जगात प्रसिद्धी मिळते.(४१)

ਸ਼ੁਨੀਦਨ ਨ ਬਦ ਸੁਖ਼ਨ ਕਸਰਾ ਬਗੋਸ਼ ॥
शुनीदन न बद सुक़न कसरा बगोश ॥

'जो पाठीमागे बोलणे ऐकत नाही,

ਕਿ ਓ ਹਸਤ ਬੇਗੋਸ਼ ਗੋਈ ਬਹੋਸ਼ ॥੪੨॥
कि ओ हसत बेगोश गोई बहोश ॥४२॥

तो मूकबधिर आहे.(42)

ਕਿ ਪਸ ਪਰਦਹ ਚੁਗ਼ਲੀ ਸ਼ੁਨੀਦਨ ਨ ਕਸ ॥
कि पस परदह चुग़ली शुनीदन न कस ॥

'जो संकटातही कोणत्याही शरीराच्या आजाराचा विचार करत नाही,

ਵਜ਼ਾ ਖ਼ੁਦ ਸ਼ਨਾਸੀ ਕਿ ਗੋਈ ਸ਼ਹਸ ॥੪੩॥
वज़ा क़ुद शनासी कि गोई शहस ॥४३॥

'(तो) तुमच्या राजाइतकाच योग्य समजला जातो. (43)

ਕਸੇ ਕਾਰ ਬਦਰਾ ਨ ਗੀਰੰਦ ਬੋਇ ॥
कसे कार बदरा न गीरंद बोइ ॥

'जो कोणत्याही शरीराविरुद्ध ऐकण्यास ग्रहणक्षम नाही,

ਕਿ ਓ ਹਸਤ ਬੇ ਬੀਨਿਓ ਨੇਕ ਖ਼ੋਇ ॥੪੪॥
कि ओ हसत बे बीनिओ नेक क़ोइ ॥४४॥

'तो अहंकाररहित आहे आणि तो चांगला स्वभावाचा आहे. (44)

ਨ ਹਉਲੋ ਦਿਗ਼ਰ ਹਸਤ ਜੁਜ਼ਬਾ ਖ਼ੁਦਾਇ ॥
न हउलो दिग़र हसत जुज़बा क़ुदाइ ॥

'भगवंताशिवाय, जो शरीराला भीत नाही,

ਕਿ ਹਿੰਮਤ ਵਰਾ ਰਾ ਦਰਾਰਦ ਜ਼ਿ ਪਾਇ ॥੪੫॥
कि हिंमत वरा रा दरारद ज़ि पाइ ॥४५॥

'तो शत्रूवर तुडवून त्याला धूळ खात टाकतो.(45)

ਬ ਹੋਸ਼ ਅੰਦਰ ਆਮਦ ਹਮਹ ਵਕਤ ਜੰਗ ॥
ब होश अंदर आमद हमह वकत जंग ॥

'तो लढाईत सजग राहतो,

ਕਿ ਕੋਸ਼ਸ਼ ਕੁਨਦ ਪਾਇ ਬ ਤੀਰੋ ਤੁਫ਼ੰਗ ॥੪੬॥
कि कोशश कुनद पाइ ब तीरो तुफ़ंग ॥४६॥

'आणि बाण फेकण्यासाठी आणि तोफा मारण्यासाठी हात आणि पाय वापरतो. (46)

ਕਿ ਦਰਕਾਰ ਇਨਸਾਫ ਓ ਹਿੰਮਤ ਅਸਤ ॥
कि दरकार इनसाफ ओ हिंमत असत ॥

'न्याय करण्यासाठी, तो नेहमी आपल्या सिंहांना कंबर बांधतो,

ਕਿ ਦਰ ਪੇਸ਼ ਗੁਰਬਾਇ ਓ ਆਜਜ਼ ਅਸਤ ॥੪੭॥
कि दर पेश गुरबाइ ओ आजज़ असत ॥४७॥

'आणि नम्रांच्या सहवासात नम्र राहतो.(४७)

ਨ ਹੀਲਹ ਕੁਨਦ ਵਕਤ ਦਰ ਕਾਰ ਜ਼ਾਰ ॥
न हीलह कुनद वकत दर कार ज़ार ॥

'युद्धादरम्यान तो कोणताही संकोच दाखवत नाही,

ਨ ਹੈਬਤ ਕੁਨਦ ਦੁਸ਼ਮਨਾ ਬੇਸ਼ੁਮਾਰ ॥੪੮॥
न हैबत कुनद दुशमना बेशुमार ॥४८॥

'किंवा प्रचंड शत्रूंचा सामना करताना तो घाबरत नाही. (48)

ਹਰਾ ਕਸ ਕਿ ਜ਼ੀਂ ਹਸਤ ਗਾਜ਼ੀ ਬਵਦ ॥
हरा कस कि ज़ीं हसत गाज़ी बवद ॥

'अशी निडर व्यक्ती असेल तर,

ਬ ਕਾਰੇ ਜਹਾ ਰਜ਼ਮ ਸਾਜ਼ੀ ਕੁਨਦ ॥੪੯॥
ब कारे जहा रज़म साज़ी कुनद ॥४९॥

'कोण पाळीव राहून युद्धासाठी तयार राहतो, (49)

ਕਸੇ ਰਾ ਕਿ ਈਂ ਕਾਰ ਆਯਦ ਪਸੰਦ ॥
कसे रा कि ईं कार आयद पसंद ॥

'आणि त्याच्या ऑपरेशनला लोकांनी मान्यता दिली आहे,

ਵਜ਼ਾ ਸ਼ਾਹਿ ਬਾਸ਼ਦ ਜਹਾ ਅਰਜ਼ਮੰਦ ॥੫੦॥
वज़ा शाहि बाशद जहा अरज़मंद ॥५०॥

'तो तारणहार राजा म्हणून पूज्य आहे.'(50)

ਸ਼ੁਨੀਦ ਈਂ ਸੁਖ਼ਨ ਦਉਰ ਦਾਨਾ ਵਜ਼ੀਰ ॥
शुनीद ईं सुक़न दउर दाना वज़ीर ॥

असे तो शहाणा मंत्र्याशी बोलला होता.

ਕਿ ਆਕਲ ਸ਼ਨਾਸ ਅਸਤ ਪੋਜ਼ਸ਼ ਪਜ਼ੀਰ ॥੫੧॥
कि आकल शनास असत पोज़श पज़ीर ॥५१॥

या उपदेशांना स्वीकारण्यासाठी पुरेसा बुद्धिमान कोण होता.(51)

ਕਸੇ ਰਾ ਸ਼ਨਾਸਦ ਬ ਅਕਲੇ ਬਿਹੀ ॥
कसे रा शनासद ब अकले बिही ॥

(मंत्री:) 'अशा व्यक्तीला दत्तक घ्या, जो शहाणपणा दाखवतो,

ਮਰੋ ਰਾ ਬਿਦਿਹ ਤਾਜੁ ਤਖ਼ਤੋ ਮਹੀ ॥੫੨॥
मरो रा बिदिह ताजु तक़तो मही ॥५२॥

सिंहासन आणि मुकुट धारण करून त्याला पृथ्वीवर राज्य करू द्या. (52)

ਬ ਬਖ਼ਸ਼ੀਦ ਓ ਰਾ ਮਹੀ ਤਖ਼ਤ ਤਾਜ ॥
ब बक़शीद ओ रा मही तक़त ताज ॥

'त्याला राज्य करण्यासाठी सिंहासन आणि सामर्थ्य द्या,

ਗਰ ਓ ਰਾ ਸ਼ਨਾਸੀ ਰਈਯਤ ਨਿਵਾਜ਼ ॥੫੩॥
गर ओ रा शनासी रईयत निवाज़ ॥५३॥

'जर त्याच्यात सार्वजनिक ओळखण्याची क्षमता असेल.'(53)

ਬ ਹੈਰਤ ਦਰ ਆਮਦ ਬਪਿਸਰਾ ਚਹਾਰ ॥
ब हैरत दर आमद बपिसरा चहार ॥

हे सर्व ऐकून चारही पुत्र चकित झाले.

ਕਸੇ ਗੋਇ ਗੀਰਦ ਹਮਹ ਵਕਤ ਕਾਰ ॥੫੪॥
कसे गोइ गीरद हमह वकत कार ॥५४॥

आता बॉल कोण उचलणार? त्यांनी विचार केला.(५४)

ਹਰਾ ਕਸ ਕਿ ਰਾ ਅਕਲ ਯਾਰੀ ਦਿਹਦ ॥
हरा कस कि रा अकल यारी दिहद ॥

ज्याची बुद्धी त्याला साथ देते,

ਬ ਕਾਰੇ ਜਹਾ ਕਾਮਗਾਰੀ ਕੁਨਦ ॥੫੫॥
ब कारे जहा कामगारी कुनद ॥५५॥

आणि ज्याच्या इच्छा पूर्ण होतात.(५५)

ਬਿਦਿਹ ਸਾਕੀਯਾ ਸਾਗ਼ਰੇ ਸਬਜ਼ ਰੰਗ ॥
बिदिह साकीया साग़रे सबज़ रंग ॥

हे साकी! मी हिरवा रंग आहे (म्हणजे हरिनाम).

ਕਿ ਮਾਰਾ ਬਕਾਰ ਅਸਤ ਦਰ ਵਕਤ ਜੰਗ ॥੫੬॥
कि मारा बकार असत दर वकत जंग ॥५६॥

एक कप (वाईन) भेट जे मला युद्धादरम्यान उपयोगी पडेल. ५६.

ਬਿਦਿਹ ਸਾਕੀਯਾ ਸਾਗ਼ਰੇ ਨੈਨ ਪਾਨ ॥
बिदिह साकीया साग़रे नैन पान ॥

(कवी म्हणतो) “अरे! साकी, माझ्यासाठी डोळ्यांनी भरलेला प्याला आण.

ਕੁਨਦ ਪੀਰ ਸਦ ਸਾਲਹ ਰਾ ਨਉ ਜਵਾਨ ॥੫੭॥੩॥
कुनद पीर सद सालह रा नउ जवान ॥५७॥३॥

जे शंभर वर्षांच्या वयात तारुण्य जोम पुनर्संचयित करते.(57)