श्री दसाम ग्रंथ

पान - 982


ਦੁਹੂੰ ਓਰ ਤੇ ਸਸਤ੍ਰ ਚਲਾਏ ॥
दुहूं ओर ते ससत्र चलाए ॥

दोन्ही बाजूंनी शस्त्रे हलवली.

ਦੁਹੂੰ ਓਰ ਬਾਦਿਤ੍ਰ ਬਜਾਏ ॥
दुहूं ओर बादित्र बजाए ॥

दोन्ही बाजूंनी शस्त्रांचा फडशा पाडला आणि दोन्ही बाजूंनी युद्धाचे बिगुल वाजवले.

ਐਸੀ ਮਾਰਿ ਕ੍ਰਿਪਾਨਨ ਡਾਰੀ ॥
ऐसी मारि क्रिपानन डारी ॥

कृपाणांना असा फटका बसला

ਏਕ ਨ ਉਬਰੀ ਜੀਵਤ ਨਾਰੀ ॥੧੭॥
एक न उबरी जीवत नारी ॥१७॥

तलवारी इतक्या तीव्रतेने दागल्या गेल्या की बहुतेक स्त्रिया मारल्या गेल्या.(17)

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दोहिरा

ਬਜ੍ਰ ਬਾਨ ਬਿਛੂਆ ਬਿਸਿਖ ਬਰਖਿਯੋ ਲੋਹ ਅਪਾਰ ॥
बज्र बान बिछूआ बिसिख बरखियो लोह अपार ॥

बाजरी, बाण, विंचू, बाण अशी असंख्य शस्त्रे.

ਸਭ ਅਬਲਾ ਜੂਝਤ ਭਈ ਏਕ ਨ ਉਬਰੀ ਨਾਰਿ ॥੧੮॥
सभ अबला जूझत भई एक न उबरी नारि ॥१८॥

सर्व महिला मारल्या गेल्या, एकही महिला उरली नाही. १८.

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपायी

ਬਰਛੀ ਦੁਹੂੰ ਦੋਫਲੀ ਲੀਨੀ ॥
बरछी दुहूं दोफली लीनी ॥

दोघांनी दुप्पट फळे असलेले भाले घेतले

ਦੁਹੂੰਅਨ ਵਹੈ ਉਦਰ ਮੈ ਦੀਨ ॥
दुहूंअन वहै उदर मै दीन ॥

दोघांनी दुधारी भाले पकडून एकमेकांच्या पोटात घुसवले.

ਤਿਹ ਕੋ ਝਾਗਿ ਕਟਾਰਿਨ ਲਰੀ ॥
तिह को झागि कटारिन लरी ॥

त्यांना सहन केल्यानंतर त्यांनी खंजीराशी झुंज दिली

ਦੋਊ ਜੂਝਿ ਖੇਤ ਮੈ ਪਰੀ ॥੧੯॥
दोऊ जूझि खेत मै परी ॥१९॥

त्यांना फेकून देऊन ते खंजीराशी लढले आणि दोघांनीही आपले प्राण अर्पण केले.(19)

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दोहिरा

ਸਤ੍ਰੁਨ ਸੌ ਬਾਲਾ ਲਰੀ ਪ੍ਰੀਤਿ ਪਿਯਾ ਕੀ ਮਾਨਿ ॥
सत्रुन सौ बाला लरी प्रीति पिया की मानि ॥

आपल्या प्रियकरासाठी, दोघांनी शत्रूचा सामना केला होता,

ਨਿਜੁ ਪਤਿ ਕੋ ਪਾਵਤ ਭਈ ਸੁਰਪੁਰ ਕਿਯੋ ਪਯਾਨ ॥੨੦॥
निजु पति को पावत भई सुरपुर कियो पयान ॥२०॥

आणि अशा प्रकारे ते आपल्या जोडीदाराला भेटण्यासाठी स्वर्गात पोहोचले. (२०)

ਪ੍ਰੀਤਿ ਪਿਯਾ ਕੀ ਜੇ ਲਰੀ ਧੰਨਿ ਧੰਨਿ ਤੇ ਨਾਰਿ ॥
प्रीति पिया की जे लरी धंनि धंनि ते नारि ॥

त्या स्त्रिया कौतुकास पात्र होत्या, ज्यांनी त्यांच्या प्रेमासाठी लढा दिला,

ਪੂਰਿ ਰਹਿਯੋ ਜਸੁ ਜਗਤ ਮੈ ਸੁਰ ਪੁਰ ਬਸੀ ਸੁਧਾਰਿ ॥੨੧॥
पूरि रहियो जसु जगत मै सुर पुर बसी सुधारि ॥२१॥

त्यांना जगात मान मिळाला आणि स्वर्गातही स्थान मिळाले. (२१)

ਜੂਝਿ ਮਰੀ ਪਿਯ ਪੀਰ ਤ੍ਰਿਯ ਤਨਿਕ ਨ ਮੋਰਿਯੋ ਅੰਗ ॥
जूझि मरी पिय पीर त्रिय तनिक न मोरियो अंग ॥

त्यांनी दु:ख स्वीकारले पण कधीच पाठ दाखवली नाही.

ਸੁ ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਪੂਰਨ ਭਯੋ ਤਬ ਹੀ ਕਥਾ ਪ੍ਰਸੰਗ ॥੨੨॥
सु कबि स्याम पूरन भयो तब ही कथा प्रसंग ॥२२॥

आणि, कवी श्याम म्हणतात त्याप्रमाणे, या भागाचे वर्णन येथे संपते.(२२)(१)

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਇਕ ਸੌ ਬਾਈਸਵੋ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੧੨੨॥੨੩੯੦॥ਅਫਜੂੰ॥
इति स्री चरित्र पख्याने त्रिया चरित्रे मंत्री भूप संबादे इक सौ बाईसवो चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥१२२॥२३९०॥अफजूं॥

राजा आणि मंत्री यांच्या शुभ चरित्रांच्या संभाषणाची १२२वी बोधकथा, आशीर्वादाने पूर्ण झाली. (१२२)(२३८८)

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपायी

ਦੇਵ ਅਦੇਵ ਮਿਲਤ ਸਭ ਭਏ ॥
देव अदेव मिलत सभ भए ॥

देव आणि दानव दोन्ही एकत्र

ਛੀਰ ਸਮੁੰਦ ਮਥਬੇ ਕਹ ਗਏ ॥
छीर समुंद मथबे कह गए ॥

भूत आणि देव सर्व एकत्र आले आणि समुद्रमंथन करायला गेले.

ਚੌਦਹ ਰਤਨ ਨਿਕਾਰੇ ਜਬ ਹੀ ॥
चौदह रतन निकारे जब ही ॥

चौदा रत्ने काढताच,

ਦਾਨੋ ਉਠੇ ਕੋਪ ਕਰਿ ਤਬ ਹੀ ॥੧॥
दानो उठे कोप करि तब ही ॥१॥

जेव्हा त्यांनी चौदा खजिना मंथन केले तेव्हा भूत संतापले.(1)

ਹਮ ਹੀ ਰਤਨ ਚੌਦਹੂੰ ਲੈ ਹੈ ॥
हम ही रतन चौदहूं लै है ॥

(आणि म्हणू लागला) आम्ही एकटे चौदा रत्न घेऊ,

ਨਾਤਰ ਜਿਯਨ ਨ ਦੇਵਨ ਦੈ ਹੈ ॥
नातर जियन न देवन दै है ॥

'आम्ही चौदा खजिना अयशस्वी होऊन देवांना शांततेत राहू देणार नाही.

ਉਮਡੀ ਅਮਿਤ ਅਨਿਨ ਕੋ ਦਲਿ ਹੈ ॥
उमडी अमित अनिन को दलि है ॥

सैन्याचे अगणित गट बाहेर पडले.

ਲਹੁ ਭੈਯਨ ਤੇ ਭਾਜਿ ਨ ਚਲਿ ਹੈ ॥੨॥
लहु भैयन ते भाजि न चलि है ॥२॥

'आमचे असंख्य सैन्य उठेल आणि ते लहान भावांपासून कसे निसटतात ते पाहतील.'(2)

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दोहिरा

ਰਾਜ ਕਾਜ ਅਰ ਸਾਜ ਸਭ ਆਵਤ ਕਛੁ ਜੁ ਬਨਾਇ ॥
राज काज अर साज सभ आवत कछु जु बनाइ ॥

सार्वभौमत्व, शासन, जबाबदाऱ्या आणि त्या सर्व,

ਜੇਸਟ ਭ੍ਰਾਤ ਕੋ ਦੀਜਿਯਤ ਲਹੁਰੇ ਲਈ ਨ ਜਾਇ ॥੩॥
जेसट भ्रात को दीजियत लहुरे लई न जाइ ॥३॥

ते नेहमी मोठ्या भावांना दिले जातात, धाकट्या भावांना नाही.(3)

ਭੁਜੰਗ ਛੰਦ ॥
भुजंग छंद ॥

भुजंग छंद

ਚੜੇ ਰੋਸ ਕੈ ਕੈ ਤਹੀ ਦੈਤ ਭਾਰੇ ॥
चड़े रोस कै कै तही दैत भारे ॥

तेव्हा मोठे दिग्गज संतापले

ਘੁਰੇ ਘੋਰ ਬਾਜੇ ਸੁ ਮਾਰੂ ਨਗਾਰੇ ॥
घुरे घोर बाजे सु मारू नगारे ॥

भयंकर भूतांनी तिरस्करणीय ड्रमच्या आवाजात रागाने हल्ला केला.

ਉਤੈ ਕੋਪ ਕੈ ਕੈ ਹਠੀ ਦੇਵ ਢੂਕੇ ॥
उतै कोप कै कै हठी देव ढूके ॥

तेथून देवही रागावले.

ਉਠੇ ਭਾਤਿ ਐਸੀ ਸੁ ਮਾਨੌ ਭਭੂਕੈ ॥੪॥
उठे भाति ऐसी सु मानौ भभूकै ॥४॥

दुसऱ्या बाजूला, देवता जणू अग्नी वारा वाहत असल्यासारखे उठले. (4)

ਮੰਡੇ ਕੋਪ ਕੈ ਕੈ ਮਹਾ ਰੋਸ ਬਾਢੈ ॥
मंडे कोप कै कै महा रोस बाढै ॥

खूप राग आल्याने (योद्धे) थांबले आहेत.

ਇਤੇ ਦੇਵ ਬਾਕੈ ਉਤੈ ਦੈਤ ਗਾਢੈ ॥
इते देव बाकै उतै दैत गाढै ॥

एकीकडे गर्विष्ठ भुते योग्य रागात तयार झाले,

ਛਕੇ ਛੋਭ ਛਤ੍ਰੀ ਮਹਾ ਐਠ ਐਠੇ ॥
छके छोभ छत्री महा ऐठ ऐठे ॥

संतप्त योद्धे एकत्र जमले

ਚੜੇ ਜੁਧ ਕੈ ਕਾਜ ਹ੍ਵੈ ਕੈ ਇਕੈਠੇ ॥੫॥
चड़े जुध कै काज ह्वै कै इकैठे ॥५॥

आणि दुसरीकडे, अभिमानाने भरलेल्या असंख्य काशत्र्यांनी युद्धात प्रवेश केला.(5)

ਕਹੂੰ ਟੀਕ ਟਾਕੈ ਕਹੂੰ ਟੋਪ ਟੂਕੇ ॥
कहूं टीक टाकै कहूं टोप टूके ॥

कुठेतरी (कपाळावर धरायच्या लोखंडाचे) पडलेले असतात

ਕਿਯੇ ਟੀਪੋ ਟਾਪੈ ਕਈ ਕੋਟਿ ਢੂਕੇ ॥
किये टीपो टापै कई कोटि ढूके ॥

आणि कुठेतरी तुटलेली हेल्मेट आहेत. कोटय़वधी योद्धे यायला सज्ज आहेत, सज्ज आहेत.

ਕਹੂੰ ਟਾਕ ਟੂਕੈ ਭਏ ਬੀਰ ਭਾਰੇ ॥
कहूं टाक टूकै भए बीर भारे ॥

कुठेतरी मोठे जड योद्धे शस्त्रास्त्रांनी सज्ज असतात.

ਕਰੇਰੇ ਕਟੀਲੇ ਕਰੀ ਕੋਟਿ ਮਾਰੇ ॥੬॥
करेरे कटीले करी कोटि मारे ॥६॥

कापता न येणारे करोडो हत्ती मारले गेले. 6.

ਕਿਤੇ ਡੋਬ ਡੂਬੈ ਕਿਤੇ ਘਾਮ ਘੂਮੈ ॥
किते डोब डूबै किते घाम घूमै ॥

किती बुडाले आहेत (रक्तात) आणि किती वेदनेने फिरत आहेत.

ਕਿਤੇ ਆਨਿ ਜੋਧਾ ਪਰੇ ਝੂਮਿ ਝੂਮੈ ॥
किते आनि जोधा परे झूमि झूमै ॥

अनेकजण, जे मोठ्या आकारात आले होते, रक्ताच्या थारोळ्यात पडले होते.

ਕਿਤੇ ਪਾਨਿ ਮਾਗੇ ਕਿਤੇ ਮਾਰਿ ਕੂਕੈ ॥
किते पानि मागे किते मारि कूकै ॥

अनेकजण पाणी मागत आहेत तर किती जण ‘मारो’ ‘मारो’ असा जयघोष करत आहेत.