श्री दसाम ग्रंथ

पान - 299


ਸਵੈਯਾ ॥
सवैया ॥

स्वय्या

ਕਾਜਰ ਨੈਨਿ ਦੀਏ ਮਨ ਮੋਹਤ ਈਗੁਰ ਕੀ ਬਿੰਦੁਰੀ ਜੁ ਬਿਰਾਜੈ ॥
काजर नैनि दीए मन मोहत ईगुर की बिंदुरी जु बिराजै ॥

डोळ्यात एक चमक आहे, जी मन मोहून टाकते आणि कपाळावर शिंगराफचा ठिपका आहे.

ਟਾਡ ਭੁਜਾਨ ਬਨ੍ਰਹੀ ਕਟਿ ਕੇਹਿਰ ਪਾਇਨ ਨੂਪਰ ਕੀ ਧੁਨਿ ਬਾਜੈ ॥
टाड भुजान बन्रही कटि केहिर पाइन नूपर की धुनि बाजै ॥

तिने डोळ्यात सुरमा आणि कपाळावर एक गोलाकार खूण ठेवली होती, तिचे हात सुंदर होते, कंबर सिंहासारखी सडपातळ होती आणि पायात पायघोळांचा आवाज येत होता.

ਹਾਰ ਗਰੇ ਮੁਕਤਾਹਲ ਕੇ ਗਈ ਨੰਦ ਦੁਆਰਹਿ ਕੰਸ ਕੈ ਕਾਜੈ ॥
हार गरे मुकताहल के गई नंद दुआरहि कंस कै काजै ॥

कंसाने नेमून दिलेले कार्य पार पाडण्यासाठी गळ्यात रत्नांचा हार घालून ती नंदाच्या दारात पोहोचली.

ਬਾਸ ਸੁਬਾਸ ਬਸੀ ਸਭ ਹੀ ਤਨ ਆਨਨ ਮੈ ਸਸਿ ਕੋਟਿਕ ਲਾਜੈ ॥੮੪॥
बास सुबास बसी सभ ही तन आनन मै ससि कोटिक लाजै ॥८४॥

तिच्या शरीरातून निघणारा सुगंध चारही दिशांना पसरला आणि तिचा चेहरा पाहून चंद्रालाही लाज वाटली.

ਜਸੁਧਾ ਬਾਚ ਪੂਤਨਾ ਪ੍ਰਤਿ ॥
जसुधा बाच पूतना प्रति ॥

पुतनाला उद्देशून यशोदेचे भाषण:

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

डोहरा

ਬਹੁ ਆਦਰ ਕਰਿ ਪੂਛਿਓ ਜਸੁਮਤਿ ਬਚਨ ਰਸਾਲ ॥
बहु आदर करि पूछिओ जसुमति बचन रसाल ॥

मोठ्या आदराने जसोधाने गोड शब्दात विचारले

ਆਸਨ ਪੈ ਬੈਠਾਇ ਕੈ ਕਹਿਓ ਬਾਤ ਕਹੁ ਬਾਲ ॥੮੫॥
आसन पै बैठाइ कै कहिओ बात कहु बाल ॥८५॥

यशोदेने तिला मान देऊन तिचे कल्याण विचारले आणि तिला आसन देऊन ती तिच्याशी बोलू लागली.85.

ਪੂਤਨਾ ਬਾਚ ਜਸੋਧਾ ਸੋ ॥
पूतना बाच जसोधा सो ॥

यशोदेला उद्देशून पुतनाचे भाषण:

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

डोहरा

ਮਹਰਿ ਤਿਹਾਰੇ ਸੁਤ ਸੁਨਿਓ ਜਨਮਿਓ ਰੂਪ ਅਨੂਪ ॥
महरि तिहारे सुत सुनिओ जनमिओ रूप अनूप ॥

चौधराणी! (मी) ऐकले आहे की तुझ्या (घरी) अद्वितीय रूप असलेला मुलगा जन्माला आला आहे.

ਮੋ ਗੋਦੀ ਦੈ ਦੂਧ ਕੋ ਹੋਵੈ ਸਭ ਕੋ ਭੂਪ ॥੮੬॥
मो गोदी दै दूध को होवै सभ को भूप ॥८६॥

���हे आई! मला कळले आहे की तू एका अद्वितीय मुलाला जन्म दिला आहेस, त्याला मला दे म्हणजे मी त्याला माझे दूध पाजावे, कारण हा होनहार मुलगा सर्वांचा सम्राट होईल.���86.

ਸਵੈਯਾ ॥
सवैया ॥

स्वय्या

ਗੋਦ ਦਯੋ ਜਸੁਧਾ ਤਬ ਤਾ ਕੇ ਸੁ ਅੰਤ ਸਮੈ ਤਬ ਹੀ ਉਨਿ ਲੀਨੋ ॥
गोद दयो जसुधा तब ता के सु अंत समै तब ही उनि लीनो ॥

तेव्हा यशोदेने कृष्णाला आपल्या मांडीवर बसवले आणि अशा रीतीने पुतनाने स्वतःचा अंत हाक मारली

ਭਾਗ ਬਡੇ ਦੁਰ ਬੁਧਨਿ ਕੇ ਭਗਵਾਨਹਿ ਕੌ ਜਿਨਿ ਅਸਥਨ ਦੀਨੋ ॥
भाग बडे दुर बुधनि के भगवानहि कौ जिनि असथन दीनो ॥

दुष्ट बुद्धीची ती स्त्री खूप भाग्यवान होती कारण तिने परमेश्वराला तिच्या चहातून दूध प्यायला लावले

ਛੀਰ ਰਕਤ੍ਰ ਸੁ ਤਾਹੀ ਕੇ ਪ੍ਰਾਨ ਸੁ ਐਚ ਲਏ ਮੁਖ ਮੋ ਇਹ ਕੀਨੋ ॥
छीर रकत्र सु ताही के प्रान सु ऐच लए मुख मो इह कीनो ॥

(कृष्णाने) असे केले (की) त्याचा आत्मा आणि रक्तही दूध (तसेच) तोंडात घेतले.

ਜਿਉ ਗਗੜੀ ਤੁਮਰੀ ਤਨ ਲਾਇ ਕੈ ਤੇਲ ਲਏ ਤੁਚ ਛਾਡ ਕੈ ਪੀਨੋ ॥੮੭॥
जिउ गगड़ी तुमरी तन लाइ कै तेल लए तुच छाड कै पीनो ॥८७॥

कृष्णाने तिचे रक्त (दुधाऐवजी) तोंडाने चोखले, तसेच त्याच्या प्राणशक्तीने कोलोसिंथचे तेल दाबून गाळून घेतले.87.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

डोहरा

ਪਾਪ ਕਰਿਓ ਬਹੁ ਪੂਤਨਾ ਜਾ ਸੋ ਨਰਕ ਡਰਾਇ ॥
पाप करिओ बहु पूतना जा सो नरक डराइ ॥

पुतनाने फार मोठे पाप केले होते, ज्याची भीती नरकांनाही वाटत होती.

ਅੰਤਿ ਕਹਿਯੋ ਹਰਿ ਛਾਡਿ ਦੈ ਬਸੀ ਬਿਕੁੰਠਹਿ ਜਾਇ ॥੮੮॥
अंति कहियो हरि छाडि दै बसी बिकुंठहि जाइ ॥८८॥

पूतनें एवढं मोठं पाप केलं होतं, ज्यामुळे नरकालाही भीती वाटू शकते, मरताना ती म्हणाली, हे कृष्णा! मला सोडा ��� आणि एवढे बोलून ती स्वर्गात गेली.

ਸਵੈਯਾ ॥
सवैया ॥

स्वय्या

ਦੇਹਿ ਛਿ ਕੋਸ ਪ੍ਰਮਾਨ ਭਈ ਪੁਖਰਾ ਜਿਮ ਪੇਟ ਮੁਖੋ ਨਲੂਆਰੇ ॥
देहि छि कोस प्रमान भई पुखरा जिम पेट मुखो नलूआरे ॥

पुतनाचे शरीर सहा कोस इतके वाढले की तिचे पोट टाक्यासारखे आणि चेहरा गटारीसारखा दिसत होता.

ਡੰਡ ਦੁਕੂਲ ਭਏ ਤਿਹ ਕੇ ਜਨੁ ਬਾਰ ਸਿਬਾਲ ਤੇ ਸੇਖ ਪੂਆਰੇ ॥
डंड दुकूल भए तिह के जनु बार सिबाल ते सेख पूआरे ॥

तिचे हात टाकीच्या दोन काठांसारखे होते आणि केस टाकीवर पसरलेल्या मैलासारखे होते

ਸੀਸ ਸੁਮੇਰ ਕੋ ਸ੍ਰਿੰਗ ਭਯੋ ਤਿਹ ਆਖਨ ਮੈ ਪਰਗੇ ਖਡੂਆਰੇ ॥
सीस सुमेर को स्रिंग भयो तिह आखन मै परगे खडूआरे ॥

तिचे डोके सुमेरू पर्वताच्या शिखरासारखे झाले आणि तिच्या डोळ्यांच्या जागी मोठे खड्डे दिसू लागले

ਸਾਹ ਕੇ ਕੋਟ ਮੈ ਤੋਪ ਲਗੀ ਬਿਬ ਗੋਲਨ ਕੇ ਹ੍ਵੈ ਗਲੂਆਰੇ ॥੮੯॥
साह के कोट मै तोप लगी बिब गोलन के ह्वै गलूआरे ॥८९॥

तिच्या डोळ्यांच्या खड्ड्यांमध्ये, नेत्रगोल राजाच्या किल्ल्यात निश्चित केलेल्या तोफांसारखे दिसू लागले.89.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

डोहरा

ਅਸਥਨ ਮੁਖ ਲੈ ਕ੍ਰਿਸਨ ਤਿਹ ਊਪਰਿ ਸੋਇ ਗਏ ॥
असथन मुख लै क्रिसन तिह ऊपरि सोइ गए ॥

कृष्णाने तिचे स्तन तोंडात घेतले आणि तिच्या अंगावर झोपला.

ਧਾਇ ਤਬੈ ਬ੍ਰਿਜ ਲੋਕ ਸਭ ਗੋਦ ਉਠਾਇ ਲਏ ॥੯੦॥
धाइ तबै ब्रिज लोक सभ गोद उठाइ लए ॥९०॥

पुतना तोंडात घेऊन कृष्ण झोपी गेला आणि ब्रजाच्या रहिवाशांनी त्याला जागे केले.90.

ਕਾਟਿ ਕਾਟਿ ਤਨ ਏਕਠੋ ਕੀਯੋਬ ਤਾ ਕੋ ਢੇਰ ॥
काटि काटि तन एकठो कीयोब ता को ढेर ॥

लोकांनी त्याचा मृतदेह (एका जागी) गोळा करून त्याचा ढीग केला.

ਦੇ ਈਧਨ ਚਹੁੰ ਓਰ ਤੇ ਬਾਰਤ ਲਗੀ ਨ ਬੇਰ ॥੯੧॥
दे ईधन चहुं ओर ते बारत लगी न बेर ॥९१॥

लोकांनी पुतनाच्या शरीराचे अवयव एकत्र केले आणि चारही बाजूंनी फुल टाकून ते जाळले.91.

ਸਵੈਯਾ ॥
सवैया ॥

स्वय्या

ਜਬ ਹੀ ਨੰਦ ਆਇ ਹੈ ਗੋਕੁਲ ਮੈ ਲਈ ਬਾਸ ਸੁਬਾਸ ਮਹਾ ਬਿਸਮਾਨਿਓ ॥
जब ही नंद आइ है गोकुल मै लई बास सुबास महा बिसमानिओ ॥

जेव्हा नंद गोकुळात आला आणि घडलेला सर्व प्रकार त्यांना कळला तेव्हा त्यांना फार आश्चर्य वाटले

ਲੋਕ ਸਬੈ ਬ੍ਰਿਜ ਕੋ ਬਿਰਤਾਤ ਕਹਿਓ ਸੁਨਿ ਕੈ ਮਨ ਮੈ ਡਰ ਪਾਨਿਓ ॥
लोक सबै ब्रिज को बिरतात कहिओ सुनि कै मन मै डर पानिओ ॥

जेव्हा लोकांनी त्याला पुतनाची गाथा सांगितली तेव्हा त्याच्याही मनात भीती दाटून आली

ਸਾਚ ਕਹੀ ਬਸੁਦੇਵਹਿ ਮੋ ਪਹਿ ਸੋ ਪਰਤਛਿ ਭਈ ਹਮ ਜਾਨਿਓ ॥
साच कही बसुदेवहि मो पहि सो परतछि भई हम जानिओ ॥

तो वासुदेवाने दिलेल्या क्षीणतेचा विचार करू लागला, जे खरे होते आणि त्याला तेच दिसत होते.

ਤਾ ਦਿਨ ਦਾਨ ਅਨੇਕ ਦੀਯੋ ਸਭ ਬਿਪ੍ਰਨ ਬੇਦ ਅਸੀਸ ਬਖਾਨਿਓ ॥੯੨॥
ता दिन दान अनेक दीयो सभ बिप्रन बेद असीस बखानिओ ॥९२॥

त्या दिवशी नंदांनी ब्राह्मणांना विविध प्रकारे दान दिले, त्यांनी त्यांना अनेक आशीर्वाद दिले.92.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

डोहरा

ਬਾਲ ਰੂਪ ਹ੍ਵੈ ਉਤਰਿਓ ਦਯਾਸਿੰਧੁ ਕਰਤਾਰ ॥
बाल रूप ह्वै उतरिओ दयासिंधु करतार ॥

दयेच्या सागराचा निर्माता, मुलाच्या रूपात (जगात) अवतरला आहे.

ਪ੍ਰਿਥਮ ਉਧਾਰੀ ਪੂਤਨਾ ਭੂਮਿ ਉਤਾਰਿਯੋ ਭਾਰੁ ॥੯੩॥
प्रिथम उधारी पूतना भूमि उतारियो भारु ॥९३॥

भगवंताने, दयेचा सागर बालकाच्या रूपात अवतरला आहे आणि प्रथमतः त्याने पृथ्वीला पूतनाच्या बुडापासून मुक्त केले आहे.93.

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਦਸਮ ਸਕੰਧ ਪੁਰਾਣੇ ਬਚਿਤ੍ਰ ਨਾਟਕ ਗ੍ਰੰਥੇ ਪੂਤਨਾ ਬਧਹਿ ਧਿਆਇ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥
इति स्री दसम सकंध पुराणे बचित्र नाटक ग्रंथे पूतना बधहि धिआइ समापतम सत सुभम सतु ॥

बचित्तर नाटकातील दशम सकंध पुराणावर आधारित ‘किलिंग ऑफ पुतना’ नावाच्या अध्यायाचा शेवट.

ਅਥ ਨਾਮ ਕਰਣ ਕਥਨੰ ॥
अथ नाम करण कथनं ॥

आता नामकरण सोहळ्याचे वर्णन सुरू होते

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

डोहरा

ਬਾਸੁਦੇਵ ਗਰਗ ਕੋ ਨਿਕਟਿ ਲੈ ਕਹੀ ਜੁ ਤਾਹਿ ਸੁਨਾਇ ॥
बासुदेव गरग को निकटि लै कही जु ताहि सुनाइ ॥

बासुदेव 'गर्ग' (प्रोहित) जवळ आला आणि त्याला (हे) सांगितले आणि म्हणाला,

ਗੋਕੁਲ ਨੰਦਹਿ ਕੇ ਭਵਨਿ ਕ੍ਰਿਪਾ ਕਰੋ ਤੁਮ ਜਾਇ ॥੯੪॥
गोकुल नंदहि के भवनि क्रिपा करो तुम जाइ ॥९४॥

मग वसुदेवांनी कुटुंब-गुरू गर्ग यांना नंदांच्या घरी गोकुळात जाण्याची विनंती केली.94.

ਉਤੈ ਤਾਤ ਹਮਰੇ ਤਹਾ ਨਾਮ ਕਰਨ ਕਰਿ ਦੇਹੁ ॥
उतै तात हमरे तहा नाम करन करि देहु ॥

त्याच्या (घरी) माझा मुलगा आहे. त्याला 'नाव',

ਹਮ ਤੁਮ ਬਿਨੁ ਨਹੀ ਜਾਨਹੀ ਅਉਰ ਸ੍ਰਉਨ ਸੁਨ ਲੇਹੁ ॥੯੫॥
हम तुम बिनु नही जानही अउर स्रउन सुन लेहु ॥९५॥

माझा मुलगा तिथे आहे, कृपया नामकरण समारंभ करा आणि काळजी घ्या की त्याचे रहस्य तुमच्या आणि माझ्याशिवाय इतर कोणालाही कळणार नाही.95.

ਸਵੈਯਾ ॥
सवैया ॥

स्वय्या

ਬੇਗ ਚਲਿਯੋ ਦਿਜ ਗੋਕੁਲ ਕੋ ਬਸੁਦੇਵ ਮਹਾਨ ਕਹੀ ਸੋਈ ਮਾਨੀ ॥
बेग चलियो दिज गोकुल को बसुदेव महान कही सोई मानी ॥

(गर्गा) ब्राह्मण पटकन गोकुळात गेला, (काय) थोर बासुदेव म्हणाले, (त्याने) स्वीकारले.