श्री दसाम ग्रंथ

पान - 1120


ਜੋ ਕੋਊ ਸੁਭਟ ਤਵਨ ਪਰ ਧਾਵੈ ॥
जो कोऊ सुभट तवन पर धावै ॥

जो कोणी त्याच्यावर हल्ला केला

ਏਕ ਚੋਟ ਜਮ ਲੋਕ ਪਠਾਵੈ ॥੨੭॥
एक चोट जम लोक पठावै ॥२७॥

तेव्हा यमाने (त्याला) एकच घाव घालून लोकांकडे पाठवले असते. २७.

ਰਨ ਤੇ ਏਕ ਪੈਗ ਨਹਿ ਭਾਜੈ ॥
रन ते एक पैग नहि भाजै ॥

(तो) रानापासून एक पाऊलही पळाला नाही.

ਠਾਢੋ ਬੀਰ ਖੇਤ ਮੈ ਗਾਜੈ ॥
ठाढो बीर खेत मै गाजै ॥

(तो) योद्धा रणांगणात उभा असायचा.

ਅਧਿਕ ਰਾਵ ਰਾਜਨ ਕੌ ਮਾਰਿਯੋ ॥
अधिक राव राजन कौ मारियो ॥

(त्याने) अनेक राजे व राजपुत्रांना मारले

ਕਾਪਿ ਸਿਕੰਦਰ ਮੰਤ੍ਰ ਬਿਚਾਰਿਯੋ ॥੨੮॥
कापि सिकंदर मंत्र बिचारियो ॥२८॥

त्यामुळे अलेक्झांडर (भीतीने) थरथर कापला आणि विचार केला. २८.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दुहेरी:

ਸ੍ਰੀ ਦਿਨਨਾਥ ਮਤੀ ਤਰੁਨਿ ਸਾਹ ਚੀਨ ਕੇ ਦੀਨ ॥
स्री दिननाथ मती तरुनि साह चीन के दीन ॥

चीनच्या सम्राटाने (अलेक्झांडरला) दीननाथ माती नावाची स्त्री दिली होती,

ਸੋ ਤਾ ਪਰ ਧਾਵਤ ਭਈ ਭੇਸ ਪੁਰਖ ਕੋ ਕੀਨ ॥੨੯॥
सो ता पर धावत भई भेस पुरख को कीन ॥२९॥

तिने पुरुषाचा वेश धारण केला आणि ती त्याच्यावर पडली. 29.

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चोवीस:

ਪਹਿਲੇ ਤੀਰ ਤਵਨ ਕੌ ਮਾਰੈ ॥
पहिले तीर तवन कौ मारै ॥

प्रथम त्याने बाण मारला

ਬਰਛਾ ਬਹੁਰਿ ਕੋਪ ਤਨ ਝਾਰੈ ॥
बरछा बहुरि कोप तन झारै ॥

आणि मग रागाच्या भरात त्याच्या अंगावर भाल्याने वार केले.

ਤਮਕਿ ਤੇਗ ਕੋ ਘਾਇ ਪ੍ਰਹਾਰਿਯੋ ॥
तमकि तेग को घाइ प्रहारियो ॥

मग रागाने तलवारीने वार केले.

ਗਿਰਿਯੋ ਭੂਮਿ ਜਾਨੁ ਹਨਿ ਡਾਰਿਯੋ ॥੩੦॥
गिरियो भूमि जानु हनि डारियो ॥३०॥

(ज्याने तो) जमिनीवर पडला, जणू तो मारला गेला. 30.

ਭੂ ਪਰ ਗਿਰਿਯੋ ਠਾਢਿ ਉਠਿ ਭਯੋ ॥
भू पर गिरियो ठाढि उठि भयो ॥

(तो) जमिनीवर पडला आणि मग उभा राहिला.

ਤਾ ਕੌ ਪਕਰਿ ਕੰਠ ਤੇ ਲਯੋ ॥
ता कौ पकरि कंठ ते लयो ॥

त्याने तिच्या (स्त्री) गळ्याला धरले.

ਸੁੰਦਰ ਬਦਨ ਅਧਿਕ ਤਿਹ ਚੀਨੋ ॥
सुंदर बदन अधिक तिह चीनो ॥

त्याचा अतिशय सुंदर चेहरा ('बदन') पाहिला.

ਮਾਰਿ ਨ ਦਈ ਰਾਖਿ ਤਿਹ ਲੀਨੋ ॥੩੧॥
मारि न दई राखि तिह लीनो ॥३१॥

(म्हणून) त्याला मारले नाही, त्याला जाऊ द्या. ३१.

ਤਾ ਕਹ ਪਕਰਿ ਰੂਸਿਯਨ ਦਯੋ ॥
ता कह पकरि रूसियन दयो ॥

त्याला पकडून रशियन लोकांना देण्यात आले

ਆਪੁ ਉਦਿਤ ਰਨ ਕੋ ਪੁਨਿ ਭਯੋ ॥
आपु उदित रन को पुनि भयो ॥

आणि तो पुन्हा युद्धासाठी सज्ज झाला.

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿ ਅਰਿ ਅਮਿਤ ਸੰਘਾਰੈ ॥
भाति भाति अरि अमित संघारै ॥

(त्याने) असंख्य शत्रूंना अनेक प्रकारे मारले.

ਜਨੁ ਦ੍ਰੁਮ ਪਵਨ ਪ੍ਰਚੰਡ ਉਖਾਰੈ ॥੩੨॥
जनु द्रुम पवन प्रचंड उखारै ॥३२॥

(असे वाटले की) जणू जोरदार वाऱ्याने पंख उखडून टाकले. 32.

ਸਵੈਯਾ ॥
सवैया ॥

स्वत:

ਕਾਤੀ ਕ੍ਰਿਪਾਨ ਕਸੇ ਕਟਿ ਮੈ ਭਟ ਭਾਰੀ ਭੁਜਾਨ ਕੌ ਭਾਰ ਭਰੇ ਹੈ ॥
काती क्रिपान कसे कटि मै भट भारी भुजान कौ भार भरे है ॥

जड-शस्त्रधारी योद्धे काटार, लाखांनी बांधलेले किरपाण, ताकदीने भरलेले आहेत.

ਭੂਤ ਭਵਿਖ੍ਯ ਭਵਾਨ ਸਦਾ ਕਬਹੂੰ ਰਨ ਮੰਡਲ ਤੇ ਨ ਟਰੇ ਹੈ ॥
भूत भविख्य भवान सदा कबहूं रन मंडल ते न टरे है ॥

भूतांनी, भविष्यकाळात आणि वर्तमानकाळात, युद्धभूमी कधीही सोडली नाही.

ਭੀਰ ਪਰੇ ਨਹਿ ਭੀਰ ਭੇ ਭੂਪਤਿ ਲੈ ਲੈ ਭਲਾ ਭਲੀ ਭਾਤਿ ਅਰੇ ਹੈ ॥
भीर परे नहि भीर भे भूपति लै लै भला भली भाति अरे है ॥

गर्दी असताना हे राजे घाबरत नाहीत, तर भाले घेऊन खंबीरपणे उभे असतात.

ਤੇ ਇਨ ਬੀਰ ਮਹਾ ਰਨਧੀਰ ਸੁ ਹਾਕਿ ਹਜਾਰ ਅਨੇਕ ਹਰੇ ਹੈ ॥੩੩॥
ते इन बीर महा रनधीर सु हाकि हजार अनेक हरे है ॥३३॥

या महान योद्ध्याने हजारो लोकांना वेगवेगळ्या प्रकारे मारले आहे. ३३.

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चोवीस:

ਤਬ ਹੀ ਸਾਹ ਸਕੰਦਰ ਡਰਿਯੋ ॥
तब ही साह सकंदर डरियो ॥

तेव्हा राजा अलेक्झांडर घाबरला

ਬੋਲਿ ਅਰਸਤੂ ਮੰਤ੍ਰ ਬਿਚਰਿਯੋ ॥
बोलि अरसतू मंत्र बिचरियो ॥

आणि ॲरिस्टॉटलला बोलावून त्याचा सल्ला घेतला.

ਬਲੀ ਨਾਸ ਕੋ ਬੋਲਿ ਪਠਾਯੋ ॥
बली नास को बोलि पठायो ॥

बाली नास (नाव असलेले राक्षस).

ਚਿਤ ਮੈ ਅਧਿਕ ਤ੍ਰਾਸ ਉਪਜਾਯੋ ॥੩੪॥
चित मै अधिक त्रास उपजायो ॥३४॥

मनात प्रचंड भीती निर्माण झाल्यामुळे. ३४.

ਅੜਿਲ ॥
अड़िल ॥

अविचल:

ਜੋ ਤੁਮ ਹਮ ਕੌ ਕਹੋ ਤੋ ਹ੍ਯਾਂ ਤੈ ਭਾਜਿਯੈ ॥
जो तुम हम कौ कहो तो ह्यां तै भाजियै ॥

सांगितल तर (मी) इथून पळून जा

ਰੂਸ ਸਹਿਰ ਕੇ ਭੀਤਰਿ ਜਾਇ ਬਿਰਾਜਿਯੈ ॥
रूस सहिर के भीतरि जाइ बिराजियै ॥

आणि रशियाच्या शहरात जा.

ਗੋਲ ਬ੍ਰਯਾਬਾਨੀ ਸਭ ਹੀ ਕੌ ਮਾਰਿ ਹੈ ॥
गोल ब्रयाबानी सभ ही कौ मारि है ॥

(हा) मृग तृष्णेचा मुरुष्टली छालवा (आम्हाला) सर्व (दूर पळवून) मारेल.

ਹੋ ਕਾਟਿ ਕਾਟਿ ਮੂੰਡਨ ਕੇ ਕੋਟ ਉਸਾਰਿ ਹੈ ॥੩੫॥
हो काटि काटि मूंडन के कोट उसारि है ॥३५॥

आणि मुंडके कापून किल्ला बनवेल. 35.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दुहेरी:

ਬਲੀ ਨਾਸ ਜੋਤਕ ਬਿਖੈ ਅਧਿਕ ਹੁਤੋ ਪਰਬੀਨ ॥
बली नास जोतक बिखै अधिक हुतो परबीन ॥

बळी नास ज्योतिषशास्त्रात अतिशय पारंगत होता.

ਧੀਰਜ ਦੀਯਾ ਸਕੰਦਰਹਿ ਬਿਜੈ ਆਪਨੀ ਚੀਨ ॥੩੬॥
धीरज दीया सकंदरहि बिजै आपनी चीन ॥३६॥

(त्याने) आपला विजय ओळखला आणि सिकंदरला धीर दिला. ३६.

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चोवीस:

ਬਲੀ ਨਾਸ ਹਜਰਤਿਹਿ ਉਚਾਰੋ ॥
बली नास हजरतिहि उचारो ॥

बळी नास राजाला म्हणाला

ਤੁਮਹੂੰ ਆਪੁ ਕਮੰਦਹਿ ਡਾਰੋ ॥
तुमहूं आपु कमंदहि डारो ॥

की तुम्ही स्वतःच (त्याच्या गळ्यात) फास लावला.

ਤੁਮਰੇ ਬਿਨਾ ਜੀਤਿ ਨਹਿ ਹੋਈ ॥
तुमरे बिना जीति नहि होई ॥

तुम्ही (तसे केल्याशिवाय) सक्षम होणार नाही,

ਅਮਿਤਿ ਸੁਭਟ ਧਾਵਹਿਾਂ ਮਿਲਿ ਕੋਈ ॥੩੭॥
अमिति सुभट धावहिां मिलि कोई ॥३७॥

जरी असंख्य योद्धे एकत्र हल्ला करत नाहीत. ३७.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दुहेरी:

ਸੁਨਤ ਸਿਕੰਦਰ ਏ ਬਚਨ ਕਰਿਯੋ ਤੈਸੋਈ ਕਾਮ ॥
सुनत सिकंदर ए बचन करियो तैसोई काम ॥

हे ऐकून अलेक्झांडरनेही तेच केले.

ਕਮੰਦ ਡਾਰਿ ਤਾ ਕੋ ਗਰੇ ਬਾਧ ਲਿਆਇਯੋ ਧਾਮ ॥੩੮॥
कमंद डारि ता को गरे बाध लिआइयो धाम ॥३८॥

त्यांनी त्याच्या गळ्यात फास टाकला आणि त्याला घरात बांधले. ३८.

ਅੜਿਲ ॥
अड़िल ॥

अविचल:

ਭੋਜਨ ਸਾਹਿ ਭਲੀ ਬਿਧਿ ਤਾਹਿ ਖਵਾਇਯੋ ॥
भोजन साहि भली बिधि ताहि खवाइयो ॥

राजाने त्याला चांगले जेवू घातले.

ਬੰਧਨ ਤਾ ਕੇ ਕਾਟਿ ਭਲੇ ਬੈਠਾਇਯੋ ॥
बंधन ता के काटि भले बैठाइयो ॥

त्याचे बंध कापून त्याला व्यवस्थित बसवले.

ਛੂਟਤ ਬੰਧਨ ਭਜ੍ਯੋ ਤਹਾ ਹੀ ਕੋ ਗਯੋ ॥
छूटत बंधन भज्यो तहा ही को गयो ॥

बंधनातून सुटका होताच तो तिकडे पळून गेला

ਹੋ ਆਨਿ ਲੌਂਡਿਯਹਿ ਬਹੁਰਿ ਸਿਕੰਦਰ ਕੌ ਦਯੋ ॥੩੯॥
हो आनि लौंडियहि बहुरि सिकंदर कौ दयो ॥३९॥

आणि बाईला (लँडी) आणले आणि मग अलेक्झांडरला येऊ दिले. 39.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दुहेरी:

ਤਾ ਕੋ ਰੂਪ ਬਿਲੋਕਿ ਕੈ ਹਜਰਤਿ ਰਹਿਯੋ ਲੁਭਾਇ ॥
ता को रूप बिलोकि कै हजरति रहियो लुभाइ ॥

तिचे (स्त्रीचे) रूप पाहून सिकंदर मोहित झाला

ਲੈ ਆਪੁਨੀ ਇਸਤ੍ਰੀ ਕਰੀ ਢੋਲ ਮ੍ਰਿਦੰਗ ਬਜਾਇ ॥੪੦॥
लै आपुनी इसत्री करी ढोल म्रिदंग बजाइ ॥४०॥

आणि ढोल मृदंग वाजवून तिला पत्नी बनवले. 40.

ਬਹੁਰਿ ਜਹਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਸੁਨ੍ਯੋ ਗਯੋ ਤਵਨ ਕੀ ਓਰ ॥
बहुरि जहा अंम्रित सुन्यो गयो तवन की ओर ॥

मग तो अमृतकुंड ऐकला होता तिथे गेला.

ਕਰਿ ਇਸਤ੍ਰੀ ਚੇਰੀ ਲਈ ਔਰ ਬੇਗਮਨ ਛੋਰਿ ॥੪੧॥
करि इसत्री चेरी लई और बेगमन छोरि ॥४१॥

(त्याने) दासीला आपली पत्नी बनवून इतर बेगमांना सोडले. ४१.

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चोवीस:

ਜੁ ਤ੍ਰਿਯ ਰੈਨਿ ਕੌ ਸੇਜ ਸੁਹਾਵੈ ॥
जु त्रिय रैनि कौ सेज सुहावै ॥

जो रात्री ऋषींना शोभतो

ਦਿਵਸ ਬੈਰਿਯਨ ਖੜਗ ਬਜਾਵੈ ॥
दिवस बैरियन खड़ग बजावै ॥

आणि दिवसा शत्रूंबरोबर तलवारी.

ਐਸੀ ਤਰੁਨਿ ਕਰਨ ਜੌ ਪਰਈ ॥
ऐसी तरुनि करन जौ परई ॥

अशा स्त्रीला स्पर्श केला तर,

ਤਿਹ ਤਜਿ ਔਰ ਕਵਨ ਚਿਤ ਕਰਈ ॥੪੨॥
तिह तजि और कवन चित करई ॥४२॥

म्हणून (का) त्याला सोडून दुसऱ्याला चितकडे आणावे. 42.

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿ ਤਾ ਸੋ ਰਤਿ ਠਾਨੀ ॥
भाति भाति ता सो रति ठानी ॥

तिच्याशी (स्त्री) विविध खेळ खेळले.

ਚੇਰੀ ਤੇ ਬੇਗਮ ਕਰਿ ਜਾਨੀ ॥
चेरी ते बेगम करि जानी ॥

दासीकडून बेगम (तिची).

ਤਾ ਕੌ ਸੰਗ ਆਪੁਨੇ ਲਯੋ ॥
ता कौ संग आपुने लयो ॥

तो तिला बरोबर घेऊन गेला

ਆਬਹਯਾਤ ਸੁਨ੍ਯੋ ਤਹ ਗਯੋ ॥੪੩॥
आबहयात सुन्यो तह गयो ॥४३॥

आणि जिथे त्याने अमृत ('अभयत') ऐकले होते, तेथे तो गेला. ४३.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दुहेरी:

ਜਹ ਤਾ ਕੌ ਚਸਮਾ ਹੁਤੋ ਤਹੀ ਪਹੂਚੋ ਜਾਇ ॥
जह ता कौ चसमा हुतो तही पहूचो जाइ ॥

तो (अमृत) उगमस्थान असलेल्या ठिकाणी गेला.

ਮਕਰ ਕੁੰਟ ਜਹ ਡਾਰਿਯੈ ਮਛਲੀ ਹੋਇ ਬਨਾਇ ॥੪੪॥
मकर कुंट जह डारियै मछली होइ बनाइ ॥४४॥

त्या तलावात मगरीला टाकले तर तो मासा बनतो. ४४.

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चोवीस:

ਇੰਦ੍ਰ ਦੇਵ ਤਬ ਮੰਤ੍ਰ ਬਤਾਯੋ ॥
इंद्र देव तब मंत्र बतायो ॥

तेव्हा इंद्रदेवांना देवांनी सांगितले