श्री दसाम ग्रंथ

पान - 934


ਚਿਤ੍ਰ ਚਿਤ ਯੌ ਬਚਨ ਉਚਾਰੇ ॥੩੨॥
चित्र चित यौ बचन उचारे ॥३२॥

मीटरने आपले सर्व सामान आणि घोडे गमावले, तो हुशार माणूस म्हणाला, (32)

ਚੌਪਰ ਬਾਜ ਤੋਹਿ ਤਬ ਜਾਨੋ ॥
चौपर बाज तोहि तब जानो ॥

(मी) तेव्हा तुला चतुर्भुज समजेल

ਮੇਰੋ ਕਹਿਯੋ ਏਕ ਤੁਮ ਮਾਨੋ ॥
मेरो कहियो एक तुम मानो ॥

'तुम्ही माझ्या म्हणण्याप्रमाणे वागाल तरच मी तुम्हाला बुद्धिबळ-मास्टर म्हणून स्वीकारेन.

ਸਿਰਕਪ ਕੇ ਸੰਗ ਖੇਲ ਰਚਾਵੋ ॥
सिरकप के संग खेल रचावो ॥

सरकप (राजासह बुद्धिबळ) खेळला जाईल

ਤਬ ਇਹ ਖੇਲ ਜੀਤਿ ਗ੍ਰਿਹ ਆਵੋ ॥੩੩॥
तब इह खेल जीति ग्रिह आवो ॥३३॥

'तुम्ही मारेकरी-राजाबरोबर खेळ खेळा आणि जिवंत घरी परत या.' (33)

ਯੌ ਸੁਣ ਬਚਨ ਰਿਸਾਲੂ ਧਾਯੋ ॥
यौ सुण बचन रिसालू धायो ॥

हे शब्द ऐकून रिसाला घोड्यावर बसला

ਚੜਿ ਘੋਰਾ ਪੈ ਤਹੀ ਸਿਧਾਯੋ ॥
चड़ि घोरा पै तही सिधायो ॥

हे ऐकून रसलूने घोड्यावर स्वार होऊन प्रवास सुरू केला.

ਸਿਰਕਪ ਕੇ ਦੇਸੰਤਰ ਆਯੋ ॥
सिरकप के देसंतर आयो ॥

सरकपच्या देशात आले

ਆਨਿ ਰਾਵ ਸੌ ਖੇਲ ਰਚਾਯੋ ॥੩੪॥
आनि राव सौ खेल रचायो ॥३४॥

तो मारेकरी-राजाच्या देशात आला आणि त्या राजाशी खेळू लागला.(३४)

ਤਬ ਸਿਰਕਪ ਛਲ ਅਧਿਕ ਸੁ ਧਾਰੇ ॥
तब सिरकप छल अधिक सु धारे ॥

मग सरकपने अनेक युक्त्या खेळल्या,

ਸਸਤ੍ਰ ਅਸਤ੍ਰ ਬਸਤ੍ਰਨ ਜੁਤ ਹਾਰੇ ॥
ससत्र असत्र बसत्रन जुत हारे ॥

सर्व हुशारी असूनही, किलर-राजाने आपले सर्व शस्त्र, कपडे आणि सामान गमावले.

ਧਨ ਹਰਾਇ ਸਿਰ ਬਾਜੀ ਲਾਗੀ ॥
धन हराइ सिर बाजी लागी ॥

पैसे गमावून त्याने डोक्यावर पैज लावली,

ਸੋਊ ਜੀਤਿ ਲਈ ਬਡਭਾਗੀ ॥੩੫॥
सोऊ जीति लई बडभागी ॥३५॥

आपली सर्व संपत्ती गमावल्यानंतर त्याने आपल्या डोक्यावर पैज लावली आणि तीही भाग्यवान रसलू जिंकली.(35)

ਜੀਤਿ ਤਾਹਿ ਮਾਰਨ ਲੈ ਧਾਯੋ ॥
जीति ताहि मारन लै धायो ॥

त्याच्यावर विजय मिळवून (तो) त्याला मारायला गेला.

ਯੌ ਸੁਨਿ ਕੈ ਰਨਿਵਾਸਹਿ ਪਾਯੋ ॥
यौ सुनि कै रनिवासहि पायो ॥

जिंकल्यानंतर जेव्हा तो त्याला मारायला घेऊन जात होता तेव्हा त्याने राणीच्या दिशेने हे ऐकले.

ਯਾ ਕੀ ਸੁਤਾ ਕੋਕਿਲਾ ਲੀਜੈ ॥
या की सुता कोकिला लीजै ॥

आपली मुलगी कोकिला घेऊन जाण्यासाठी,

ਜਿਯ ਤੇ ਬਧ ਯਾ ਕੌ ਨਹਿ ਕੀਜੈ ॥੩੬॥
जिय ते बध या कौ नहि कीजै ॥३६॥

'आपण त्याची मुलगी कोकिला मिळवू आणि त्याला मारू नका.' (36)

ਤਬ ਤਿਹ ਜਾਨ ਮਾਫ ਕੈ ਦਈ ॥
तब तिह जान माफ कै दई ॥

मग त्याने (सिर्कॅपचा) जीव वाचवला

ਤਾ ਕੀ ਸੁਤਾ ਕੋਕਿਲਾ ਲਈ ॥
ता की सुता कोकिला लई ॥

मग त्याने आपले प्राण माफ केले आणि आपली मुलगी कोकिला हिला घेतले.

ਦੰਡਕਾਰ ਮੈ ਸਦਨ ਸਵਾਰਿਯੋ ॥
दंडकार मै सदन सवारियो ॥

(त्याने) दंडकार (दंडक बंदी) येथे महाल बांधला.

ਤਾ ਕੇ ਬੀਚ ਰਾਖ ਤਿਹ ਧਾਰਿਯੋ ॥੩੭॥
ता के बीच राख तिह धारियो ॥३७॥

वाळवंटात त्याने एक घर बांधले आणि त्याने तिला तिथे ठेवले (37)

ਤਾ ਕੌ ਲਰਿਕਾਪਨ ਜਬ ਗਯੋ ॥
ता कौ लरिकापन जब गयो ॥

त्याचे बालपण संपले तेव्हा,

ਜੋਬਨ ਆਨਿ ਦਮਾਮੋ ਦਯੋ ॥
जोबन आनि दमामो दयो ॥

जरी तिचे बालपण गेले आणि तारुण्याने ताब्यात घेतले,

ਰਾਜਾ ਨਿਕਟ ਨ ਤਾ ਕੇ ਆਵੈ ॥
राजा निकट न ता के आवै ॥

(पण) राजा त्याच्या जवळ जाणार नाही,

ਯਾ ਤੇ ਅਤਿ ਰਾਨੀ ਦੁਖੁ ਪਾਵੇ ॥੩੮॥
या ते अति रानी दुखु पावे ॥३८॥

राजा राणीला भेटायला येणार नाही आणि राणी खूप अस्वस्थ होईल (38)

ਏਕ ਦਿਵਸ ਰਾਜਾ ਜਬ ਆਯੋ ॥
एक दिवस राजा जब आयो ॥

एके दिवशी राजा आला

ਤਬ ਰਾਨੀ ਯੌ ਬਚਨ ਸੁਨਾਯੋ ॥
तब रानी यौ बचन सुनायो ॥

एके दिवशी राजा तिथून जात असताना राणी म्हणाली,

ਹਮ ਕੋ ਲੈ ਤੁਮ ਸੰਗ ਸਿਧਾਰੌ ॥
हम को लै तुम संग सिधारौ ॥

तू माझ्याबरोबर (तिकडे) जा

ਬਨ ਮੈ ਜਹਾ ਮ੍ਰਿਗਨ ਕੌ ਮਾਰੌ ॥੩੯॥
बन मै जहा म्रिगन कौ मारौ ॥३९॥

'कृपया तुम्ही हरणाच्या शिकारीसाठी जिथे जाल तिथे मला तुमच्यासोबत घेऊन जा.'(३९)

ਲੈ ਰਾਜਾ ਤਿਹ ਸੰਗ ਸਿਧਾਯੋ ॥
लै राजा तिह संग सिधायो ॥

राजा त्याच्याबरोबर तेथे गेला

ਜਹ ਮ੍ਰਿਗ ਹਨਤ ਹੇਤ ਤਹ ਆਯੋ ॥
जह म्रिग हनत हेत तह आयो ॥

राजा तिला बरोबर घेऊन गेला जिथे तो हरणाची शिकार करायला जात होता.

ਦੈ ਫੇਰਾ ਸਰ ਸੌ ਮ੍ਰਿਗ ਮਾਰਿਯੋ ॥
दै फेरा सर सौ म्रिग मारियो ॥

(राजा) हरणाचा पाठलाग करून बाणाने मारला.

ਯਹ ਕੌਤਕ ਕੋਕਿਲਾ ਨਿਹਾਰਿਯੋ ॥੪੦॥
यह कौतक कोकिला निहारियो ॥४०॥

राजाने स्वतःच्या बाणांनी हरणाचा वध केला आणि तिने हे सर्व दृश्य पाहिले.(४०)

ਤਬ ਰਾਨੀ ਯੌ ਬਚਨ ਉਚਾਰੇ ॥
तब रानी यौ बचन उचारे ॥

तेव्हा राणी म्हणाली,

ਸੁਨੋ ਬਾਤ ਨ੍ਰਿਪ ਨਾਥ ਹਮਾਰੇ ॥
सुनो बात न्रिप नाथ हमारे ॥

तेव्हा राणी म्हणाली, 'राजा ऐक, मी माझ्या डोळ्यांच्या तीक्ष्ण बाणांनी हरणाचा वध करू शकते.

ਦ੍ਰਿਗ ਸਰ ਸੋ ਮ੍ਰਿਗ ਕੋ ਹੌ ਮਾਰੌ ॥
द्रिग सर सो म्रिग को हौ मारौ ॥

मी नयनाच्या बाणांनीच हरणाचा वध करीन.

ਤੁਮ ਠਾਢੇ ਯਹ ਚਰਿਤ ਨਿਹਾਰੋ ॥੪੧॥
तुम ठाढे यह चरित निहारो ॥४१॥

तुम्ही इथेच थांबा आणि सर्व भाग पहा.(41)

ਘੂੰਘਟ ਛੋਰਿ ਕੋਕਿਲਾ ਧਾਈ ॥
घूंघट छोरि कोकिला धाई ॥

नाइटिंगेल सोडल्यानंतर कोकिळा धावत आला.

ਮ੍ਰਿਗ ਲਖਿ ਤਾਹਿ ਗਯੋ ਉਰਝਾਈ ॥
म्रिग लखि ताहि गयो उरझाई ॥

तिचा चेहरा उघडून कोकिळा पुढे आली आणि हरिण तिच्याकडे थक्क झाली.

ਅਮਿਤ ਰੂਪ ਜਬ ਤਾਹਿ ਨਿਹਾਰਿਯੋ ॥
अमित रूप जब ताहि निहारियो ॥

जेव्हा त्याने तिचे अपार सौंदर्य पाहिले

ਠਾਢਿ ਰਹਿਯੋ ਨਹਿ ਸੰਕ ਪਧਾਰਿਯੋ ॥੪੨॥
ठाढि रहियो नहि संक पधारियो ॥४२॥

तिचे आत्यंतिक सौंदर्य पाहून ती तिथेच उभी राहिली आणि पळून गेली नाही (42)

ਕਰ ਸੌ ਮ੍ਰਿਗ ਰਾਨੀ ਜਬ ਗਹਿਯੋ ॥
कर सौ म्रिग रानी जब गहियो ॥

जेव्हा राणीने हरणाला हाताने पकडले

ਯਹ ਕੌਤਕ ਰੀਸਾਲੂ ਲਹਿਯੋ ॥
यह कौतक रीसालू लहियो ॥

रसलूने तिने हरिणीला हाताने धरलेले पाहिले आणि हा चमत्कार पाहून तो थक्क झाला.

ਤਬ ਚਿਤ ਭੀਤਰ ਅਧਿਕ ਰਿਸਾਯੋ ॥
तब चित भीतर अधिक रिसायो ॥

तेव्हा तो मनात खूप संतापला

ਕਾਨ ਕਾਟ ਕੈ ਤਾਹਿ ਪਠਾਯੋ ॥੪੩॥
कान काट कै ताहि पठायो ॥४३॥

त्याला अपमानित वाटले आणि त्याने हरणाचे कान कापले आणि त्याला पळायला लावले (43)

ਕਾਨ ਕਟਿਯੋ ਮ੍ਰਿਗ ਲਖਿ ਜਬ ਪਾਯੋ ॥
कान कटियो म्रिग लखि जब पायो ॥

हरणाचे कान कापलेले पाहिले तेव्हा

ਸੋ ਹੋਡੀ ਮਹਲਨ ਤਰ ਆਯੋ ॥
सो होडी महलन तर आयो ॥

जेव्हा त्याचे कान कापले गेले तेव्हा तो वाड्याखाली धावत आला.

ਸਿੰਧ ਦੇਸ ਏਸ੍ਵਰ ਗਹਿ ਲਯੋ ॥
सिंध देस एस्वर गहि लयो ॥

सिंध देशाच्या राजाने (जेव्हा) त्याला पाहिले

ਚੜਿ ਘੋੜਾ ਪੈ ਪਾਛੇ ਧਯੋ ॥੪੪॥
चड़ि घोड़ा पै पाछे धयो ॥४४॥

जिथे ईश्वरी देशाच्या राजाने त्याचा घोड्यावर पाठलाग केला.(४४)

ਤਬ ਆਗੇ ਤਾ ਕੇ ਮ੍ਰਿਗ ਧਾਯੋ ॥
तब आगे ता के म्रिग धायो ॥

तेवढ्यात हरीण त्याच्या समोरून धावले

ਮਹਲ ਕੋਕਿਲਾ ਕੇ ਤਰ ਆਯੋ ॥
महल कोकिला के तर आयो ॥

कोकिळ्याचा वाडा खाली आला.

ਹੋਡੀ ਤਾ ਕੋ ਰੂਪ ਨਿਹਾਰਿਯੋ ॥
होडी ता को रूप निहारियो ॥

होडी (राजा) ने तिचे (कोकिळा) रूप पाहिले

ਹਰਿ ਅਰਿ ਸਰ ਤਾ ਕੌ ਤਨੁ ਮਾਰਿਯੋ ॥੪੫॥
हरि अरि सर ता कौ तनु मारियो ॥४५॥

तेव्हा काम देवाने ('हरि-अरि') त्याच्या शरीरात बाण सोडला. ४५.

ਹੋਡੀ ਜਬ ਕੋਕਿਲਾ ਨਿਹਾਰੀ ॥
होडी जब कोकिला निहारी ॥

कोकिळा जेव्हां होडी पाही

ਬਿਹਸਿ ਬਾਤ ਇਹ ਭਾਤਿ ਉਚਾਰੀ ॥
बिहसि बात इह भाति उचारी ॥

कोकिळा भेटल्यावर तो तिला म्हणाला,

ਹਮ ਤੁਮ ਆਉ ਬਿਰਾਜਹਿੰ ਦੋਊ ॥
हम तुम आउ बिराजहिं दोऊ ॥

या, तू आणि मी एकत्र असू,

ਜਾ ਕੋ ਭੇਦ ਨ ਪਾਵਤ ਕੋਊ ॥੪੬॥
जा को भेद न पावत कोऊ ॥४६॥

'तुम्हाला आणि मला इथेच राहू द्या, जेणेकरून शरीराला कळू नये.'(46)

ਹੈ ਤੇ ਉਤਰ ਭਵਨ ਪਗ ਧਾਰਿਯੋ ॥
है ते उतर भवन पग धारियो ॥

(राजा होडी) घोड्यावरून उतरून महालात प्रवेश केला

ਆਨਿ ਕੋਕਿਲਾ ਸਾਥ ਬਿਹਾਰਿਯੋ ॥
आनि कोकिला साथ बिहारियो ॥

घोड्यावरून उतरून तो आपल्या महालात आला आणि कोकिळाला घेऊन गेला.

ਭੋਗ ਕਮਾਇ ਬਹੁਰਿ ਉਠ ਗਯੋ ॥
भोग कमाइ बहुरि उठ गयो ॥

खाऊन झाल्यावर तो उठला आणि निघून गेला

ਦੁਤਯ ਦਿਵਸ ਪੁਨਿ ਆਵਤ ਭਯੋ ॥੪੭॥
दुतय दिवस पुनि आवत भयो ॥४७॥

तिच्याशी प्रेम केल्यानंतर, तो ते ठिकाण सोडला आणि दुसऱ्या दिवशी, तो परत आला, (47)

ਤਬ ਮੈਨਾ ਯਹ ਭਾਤਿ ਬਖਾਨੀ ॥
तब मैना यह भाति बखानी ॥

तेव्हा मन असे म्हणाला,

ਕਾ ਕੋਕਿਲਾ ਤੂ ਭਈ ਅਯਾਨੀ ॥
का कोकिला तू भई अयानी ॥

तेव्हा मैना (पक्षी) म्हणाली, 'कोकिळा तू का मूर्खपणाने वागतोस.'

ਯੌ ਸੁਨਿ ਬੈਨ ਤਾਹਿ ਹਨਿ ਡਾਰਿਯੋ ॥
यौ सुनि बैन ताहि हनि डारियो ॥

(त्याचे) असे बोलणे ऐकून त्याचा मृत्यू झाला.

ਤਬ ਸੁਕ ਤਿਹ ਇਹ ਭਾਤਿ ਉਚਾਰਿਯੋ ॥੪੮॥
तब सुक तिह इह भाति उचारियो ॥४८॥

हे ऐकून तिने तिला मारले आणि मग पोपट म्हणाला, (48)

ਭਲੋ ਕਰਿਯੋ ਮੈਨਾ ਤੈ ਮਾਰੀ ॥
भलो करियो मैना तै मारी ॥

तू मला मारून चांगले केलेस

ਸਿੰਧ ਏਸ ਕੇ ਸਾਥ ਬਿਹਾਰੀ ॥
सिंध एस के साथ बिहारी ॥

'मीनाला सिंधच्या राजावर प्रेम होते म्हणून तुम्ही तिला मारले हे चांगले आहे.

ਮੋਕਹ ਕਾਢਿ ਹਾਥ ਪੈ ਲੀਜੈ ॥
मोकह काढि हाथ पै लीजै ॥

मला (पिंजऱ्यातून) बाहेर काढा आणि मला तुमच्या हातावर धरा

ਬੀਚ ਪਿੰਜਰਾ ਰਹਨ ਨ ਦੀਜੈ ॥੪੯॥
बीच पिंजरा रहन न दीजै ॥४९॥

'आता तुम्ही मला तुमच्या हातात घ्या आणि मला पिंजऱ्यात राहू देऊ नका.' (49)

ਸੋਰਠਾ ॥
सोरठा ॥

सोर्था

ਜਿਨਿ ਰੀਸਾਲੂ ਧਾਇ ਇਹ ਠਾ ਪਹੁੰਚੈ ਆਇ ਕੈ ॥
जिनि रीसालू धाइ इह ठा पहुंचै आइ कै ॥

'राजा रसालू इकडे येऊ नये.

ਮੁਹਿ ਤੁਹਿ ਸਿੰਧੁ ਬਹਾਇ ਜਮਪੁਰ ਦੇਇ ਪਠਾਇ ਲਖਿ ॥੫੦॥
मुहि तुहि सिंधु बहाइ जमपुर देइ पठाइ लखि ॥५०॥

'आम्हाला (नदी) सिंधमध्ये फेकून देतो आणि मृत्यूच्या प्रदेशात पाठवतो.'(50)