श्री दसाम ग्रंथ

पान - 130


ਰਾਗ ਰੰਗਿ ਜਿਹ ਰੇਖ ਨ ਰੂਪੰ ॥
राग रंगि जिह रेख न रूपं ॥

तू स्नेह, रंग, चिन्ह आणि रूप विरहित आहेस.

ਰੰਕ ਭਯੋ ਰਾਵਤ ਕਹੂੰ ਭੂਪੰ ॥
रंक भयो रावत कहूं भूपं ॥

कुठेतरी तू दरिद्री आहेस, कुठेतरी सरदार आणि सोमवीर राजा आहेस.

ਕਹੂੰ ਸਮੁੰਦ੍ਰ ਸਰਤਾ ਕਹੂੰ ਕੂਪੰ ॥੭॥੨੭॥
कहूं समुंद्र सरता कहूं कूपं ॥७॥२७॥

कुठे तू सागर, कुठे नाला तर कुठे विहीर.७.२७.

ਤ੍ਰਿਭੰਗੀ ਛੰਦ ॥
त्रिभंगी छंद ॥

त्रिभंगी श्लोक

ਸਰਤਾ ਕਹੂੰ ਕੂਪੰ ਸਮੁਦ ਸਰੂਪੰ ਅਲਖ ਬਿਭੂਤੰ ਅਮਿਤ ਗਤੰ ॥
सरता कहूं कूपं समुद सरूपं अलख बिभूतं अमित गतं ॥

कुठेतरी तू प्रवाहाच्या रूपात आहेस, कुठे विहिर आहेस आणि कुठेतरी महासागर आहेस तू अनाकलनीय संपत्ती आणि अमर्याद हालचाली आहेस.

ਅਦ੍ਵੈ ਅਬਿਨਾਸੀ ਪਰਮ ਪ੍ਰਕਾਸੀ ਤੇਜ ਸੁਰਾਸੀ ਅਕ੍ਰਿਤ ਕ੍ਰਿਤੰ ॥
अद्वै अबिनासी परम प्रकासी तेज सुरासी अक्रित क्रितं ॥

तू अद्वैत, अविनाशी, तुझ्या प्रकाशाचा प्रकाशक, वैभवाचा परिव्यय आणि अनिर्मितीचा निर्माता आहेस.

ਜਿਹ ਰੂਪ ਨ ਰੇਖੰ ਅਲਖ ਅਭੇਖੰ ਅਮਿਤ ਅਦ੍ਵੈਖੰ ਸਰਬ ਮਈ ॥
जिह रूप न रेखं अलख अभेखं अमित अद्वैखं सरब मई ॥

तू रूप आणि चिन्ह नसलेला आहेस, तू अनाकलनीय, निराधार, अमर्याद, निष्कलंक, सर्व रूपे प्रकट करणारा आहेस.

ਸਭ ਕਿਲਵਿਖ ਹਰਣੰ ਪਤਿਤ ਉਧਰਣੰ ਅਸਰਣਿ ਸਰਣੰ ਏਕ ਦਈ ॥੮॥੨੮॥
सभ किलविख हरणं पतित उधरणं असरणि सरणं एक दई ॥८॥२८॥

तूच पापांचे निर्मूलन करणारा, पापींचा उद्धार करणारा आणि आश्रयहीनांना शरण देणारा एकमेव प्रेरक आहेस.8.28.

ਕਲਸ ॥
कलस ॥

कल्लस

ਆਜਾਨੁ ਬਾਹੁ ਸਾਰੰਗ ਕਰ ਧਰਣੰ ॥
आजानु बाहु सारंग कर धरणं ॥

तुझ्या कृपेपर्यंत लांब हात आहेत, तू तुझ्या हातात धनुष्य धरतोस.

ਅਮਿਤ ਜੋਤਿ ਜਗ ਜੋਤ ਪ੍ਰਕਰਣੰ ॥
अमित जोति जग जोत प्रकरणं ॥

तुझ्याकडे अमर्याद प्रकाश आहे, तू जगात प्रकाशाचा प्रकाश करणारा आहेस.

ਖੜਗ ਪਾਣ ਖਲ ਦਲ ਬਲ ਹਰਣੰ ॥
खड़ग पाण खल दल बल हरणं ॥

तू तुझ्या हातात तलवार धारण करणारा आहेस आणि मूर्ख जुलमी सैन्याच्या शक्तीला दूर करणारा आहेस.

ਮਹਾਬਾਹੁ ਬਿਸ੍ਵੰਭਰ ਭਰਣੰ ॥੯॥੨੯॥
महाबाहु बिस्वंभर भरणं ॥९॥२९॥

तू विश्वाचा सर्वात शक्तिशाली आणि पालनकर्ता आहेस.9.29.

ਤ੍ਰਿਭੰਗੀ ਛੰਦ ॥
त्रिभंगी छंद ॥

त्रिभंगी श्लोक

ਖਲ ਦਲ ਬਲ ਹਰਣੰ ਦੁਸਟ ਬਿਦਰਣੰ ਅਸਰਣ ਸਰਣੰ ਅਮਿਤ ਗਤੰ ॥
खल दल बल हरणं दुसट बिदरणं असरण सरणं अमित गतं ॥

तू मुर्ख जुलमींच्या शक्तींचा नाश करणारा आहेस आणि त्यांच्यामध्ये भय निर्माण करणारा आहेस, तू तुझ्या आश्रयाने संरक्षणाचा रक्षक आहेस आणि अमर्याद हालचाल आहेस.

ਚੰਚਲ ਚਖ ਚਾਰਣ ਮਛ ਬਿਡਾਰਣ ਪਾਪ ਪ੍ਰਹਾਰਣ ਅਮਿਤ ਮਤੰ ॥
चंचल चख चारण मछ बिडारण पाप प्रहारण अमित मतं ॥

तुझे दयाळू डोळे माशांची हालचाल देखील पूर्ववत करतात तू पापांचा नाश करणारा आहेस आणि अमर्याद बुद्धी आहेस.

ਆਜਾਨ ਸੁ ਬਾਹੰ ਸਾਹਨ ਸਾਹੰ ਮਹਿਮਾ ਮਾਹੰ ਸਰਬ ਮਈ ॥
आजान सु बाहं साहन साहं महिमा माहं सरब मई ॥

तुला गुडघ्यापर्यंत लांब हात आहेत आणि तू राजांचा राजा आहेस, तुझी स्तुती सर्वांप्रमाणेच आहे.

ਜਲ ਥਲ ਬਨ ਰਹਿਤਾ ਬਨ ਤ੍ਰਿਨਿ ਕਹਿਤਾ ਖਲ ਦਲਿ ਦਹਿਤਾ ਸੁ ਨਰਿ ਸਹੀ ॥੧੦॥੩੦॥
जल थल बन रहिता बन त्रिनि कहिता खल दलि दहिता सु नरि सही ॥१०॥३०॥

तू जलात, जमिनीवर आणि जंगलात राहतोस, हे परात्पर पुरुषा! तू मूर्ख जुलमींच्या शक्तींचा उपभोक्ता आहेस.10.30.

ਕਲਸ ॥
कलस ॥

कल्लस

ਅਤਿ ਬਲਿਸਟ ਦਲ ਦੁਸਟ ਨਿਕੰਦਨ ॥
अति बलिसट दल दुसट निकंदन ॥

तू सर्वात शक्तिशाली आणि अत्याचारी सैन्याचा नाश करणारा आहेस.

ਅਮਿਤ ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਗਲ ਜਗ ਬੰਦਨ ॥
अमित प्रताप सगल जग बंदन ॥

तुझा महिमा अमर्याद आहे आणि सर्व जग तुझ्यापुढे नतमस्तक आहे.

ਸੋਹਤ ਚਾਰੁ ਚਿਤ੍ਰ ਕਰ ਚੰਦਨ ॥
सोहत चारु चित्र कर चंदन ॥

सुंदर पेंटिंग चंद्रासारखे सुंदर दिसते.

ਪਾਪ ਪ੍ਰਹਾਰਣ ਦੁਸਟ ਦਲ ਦੰਡਨ ॥੧੧॥੩੧॥
पाप प्रहारण दुसट दल दंडन ॥११॥३१॥

तूच पापांचा नाश करणारा आहेस, जुलमींच्या शक्तींना शिक्षा करणारा आहेस.11.31.

ਛਪੈ ਛੰਦ ॥
छपै छंद ॥

चपाई श्लोक

ਬੇਦ ਭੇਦ ਨਹੀ ਲਖੈ ਬ੍ਰਹਮ ਬ੍ਰਹਮਾ ਨਹੀ ਬੁਝੈ ॥
बेद भेद नही लखै ब्रहम ब्रहमा नही बुझै ॥

वेदांना आणि ब्रह्मालाही ब्रह्माचे रहस्य माहित नाही.

ਬਿਆਸ ਪਰਾਸੁਰ ਸੁਕ ਸਨਾਦਿ ਸਿਵ ਅੰਤੁ ਨ ਸੁਝੈ ॥
बिआस परासुर सुक सनादि सिव अंतु न सुझै ॥

व्यास, पराशर, सुखदेव, सनक इत्यादी आणि शिवाला त्याच्या मर्यादा माहित नाहीत.

ਸਨਤਿ ਕੁਆਰ ਸਨਕਾਦਿ ਸਰਬ ਜਉ ਸਮਾ ਨ ਪਾਵਹਿ ॥
सनति कुआर सनकादि सरब जउ समा न पावहि ॥

सनत कुमार, सनक इत्यादि सगळ्यांना काळ कळत नाही.

ਲਖ ਲਖਮੀ ਲਖ ਬਿਸਨ ਕਿਸਨ ਕਈ ਨੇਤ ਬਤਾਵਹਿ ॥
लख लखमी लख बिसन किसन कई नेत बतावहि ॥

लाखो लक्ष्मी आणि विष्णू आणि अनेक कृष्ण त्यांना नेती म्हणतात.

ਅਸੰਭ ਰੂਪ ਅਨਭੈ ਪ੍ਰਭਾ ਅਤਿ ਬਲਿਸਟ ਜਲਿ ਥਲਿ ਕਰਣ ॥
असंभ रूप अनभै प्रभा अति बलिसट जलि थलि करण ॥

तो एक अजन्मा अस्तित्व आहे, त्याची महिमा ज्ञानाद्वारे प्रकट होते, तो सर्वात शक्तिशाली आणि जल आणि भूमीच्या निर्मितीचे कारण आहे.

ਅਚੁਤ ਅਨੰਤ ਅਦ੍ਵੈ ਅਮਿਤ ਨਾਥ ਨਿਰੰਜਨ ਤਵ ਸਰਣ ॥੧॥੩੨॥
अचुत अनंत अद्वै अमित नाथ निरंजन तव सरण ॥१॥३२॥

तो अविनाशी, अमर्याद, अद्वैत, अमर्याद आणि अतींद्रिय परमेश्वर आहे, मी तुझ्या शरणात आहे. १.३२

ਅਚੁਤ ਅਭੈ ਅਭੇਦ ਅਮਿਤ ਆਖੰਡ ਅਤੁਲ ਬਲ ॥
अचुत अभै अभेद अमित आखंड अतुल बल ॥

तो अविनाशी, अमर्याद, द्वैत नसलेला, अमर्यादित, अविभाज्य आहे आणि त्याच्याकडे अतुलनीय सामर्थ्य आहे.

ਅਟਲ ਅਨੰਤ ਅਨਾਦਿ ਅਖੈ ਅਖੰਡ ਪ੍ਰਬਲ ਦਲ ॥
अटल अनंत अनादि अखै अखंड प्रबल दल ॥

तो शाश्वत, अनंत, आरंभहीन, अविभाज्य आणि पराक्रमी शक्तींचा स्वामी आहे.

ਅਮਿਤ ਅਮਿਤ ਅਨਤੋਲ ਅਭੂ ਅਨਭੇਦ ਅਭੰਜਨ ॥
अमित अमित अनतोल अभू अनभेद अभंजन ॥

तो अमर्याद, वजन नसलेला, तत्वविहीन, अभेद्य आणि अजिंक्य आहे.

ਅਨਬਿਕਾਰ ਆਤਮ ਸਰੂਪ ਸੁਰ ਨਰ ਮੁਨ ਰੰਜਨ ॥
अनबिकार आतम सरूप सुर नर मुन रंजन ॥

तो दुर्गुण नसलेला, देव, पुरुष आणि ऋषींना प्रसन्न करणारा आध्यात्मिक अस्तित्व आहे.

ਅਬਿਕਾਰ ਰੂਪ ਅਨਭੈ ਸਦਾ ਮੁਨ ਜਨ ਗਨ ਬੰਦਤ ਚਰਨ ॥
अबिकार रूप अनभै सदा मुन जन गन बंदत चरन ॥

तो आहे आणि दुर्गुणरहित अस्तित्व, सदैव निर्भय, ऋषी-पुरुषांची सभा त्याच्या चरणी नतमस्तक आहे.

ਭਵ ਭਰਨ ਕਰਨ ਦੁਖ ਦੋਖ ਹਰਨ ਅਤਿ ਪ੍ਰਤਾਪ ਭ੍ਰਮ ਭੈ ਹਰਨ ॥੨॥੩੩॥
भव भरन करन दुख दोख हरन अति प्रताप भ्रम भै हरन ॥२॥३३॥

तो जगाला व्यापून टाकतो, दुःख आणि दोष दूर करतो, परम तेजस्वी आणि भ्रम आणि भीती दूर करतो.2.33.

ਛਪੈ ਛੰਦ ॥ ਤ੍ਵਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
छपै छंद ॥ त्वप्रसादि ॥

छपाई श्लोक : तुझ्या कृपेने

ਮੁਖ ਮੰਡਲ ਪਰ ਲਸਤ ਜੋਤਿ ਉਦੋਤ ਅਮਿਤ ਗਤਿ ॥
मुख मंडल पर लसत जोति उदोत अमित गति ॥

त्याच्या चेहऱ्याच्या गोलावर अनंत हालचालींचा तेजस्वी प्रकाश चमकतो.

ਜਟਤ ਜੋਤ ਜਗਮਗਤ ਲਜਤ ਲਖ ਕੋਟਿ ਨਿਖਤਿ ਪਤਿ ॥
जटत जोत जगमगत लजत लख कोटि निखति पति ॥

त्या प्रकाशाची अशी मांडणी आणि रोषणाई आहे की लाखो-लाखो चंद्र त्याच्यापुढे लाजतात.

ਚਕ੍ਰਵਰਤੀ ਚਕ੍ਰਵੈ ਚਕ੍ਰਤ ਚਉਚਕ੍ਰ ਕਰਿ ਧਰਿ ॥
चक्रवरती चक्रवै चक्रत चउचक्र करि धरि ॥

तो जगाचे चारही कोपरे आपल्या हातावर धारण करतो आणि त्यामुळे सार्वभौम सम्राट आश्चर्यचकित होतात.

ਪਦਮ ਨਾਥ ਪਦਮਾਛ ਨਵਲ ਨਾਰਾਇਣ ਨਰਿਹਰਿ ॥
पदम नाथ पदमाछ नवल नाराइण नरिहरि ॥

कमळ-डोळे असलेला नित्य नवीन प्रभु, तो मनुष्यांचा स्वामी आहे.

ਕਾਲਖ ਬਿਹੰਡਣ ਕਿਲਵਿਖ ਹਰਣ ਸੁਰ ਨਰ ਮੁਨ ਬੰਦਤ ਚਰਣ ॥
कालख बिहंडण किलविख हरण सुर नर मुन बंदत चरण ॥

अंधार दूर करणारा आणि पापांचा नाश करणारा, सर्व देव, पुरुष आणि ऋषी त्याच्या चरणी नतमस्तक होतात.

ਖੰਡਣ ਅਖੰਡ ਮੰਡਣ ਅਭੈ ਨਮੋ ਨਾਥ ਭਉ ਭੈ ਹਰਣ ॥੩॥੩੪॥
खंडण अखंड मंडण अभै नमो नाथ भउ भै हरण ॥३॥३४॥

तो अभंगाचा भंग करणारा आहे तो निर्भय स्थितीवर अधिष्ठाता आहे, हे भय दूर करणाऱ्या परमेश्वरा, तुला नमस्कार असो.3.34.

ਛਪੈ ਛੰਦ ॥
छपै छंद ॥

छपाई श्लोक

ਨਮੋ ਨਾਥ ਨ੍ਰਿਦਾਇਕ ਨਮੋ ਨਿਮ ਰੂਪ ਨਿਰੰਜਨ ॥
नमो नाथ न्रिदाइक नमो निम रूप निरंजन ॥

दयाळू दाता परमेश्वराला नमस्कार असो! श्रेष्ठ आणि विनम्र परमेश्वराला नमस्कार असो!

ਅਗੰਜਾਣ ਅਗੰਜਣ ਅਭੰਜ ਅਨਭੇਦ ਅਭੰਜਨ ॥
अगंजाण अगंजण अभंज अनभेद अभंजन ॥

अविनाशी, अजिंक्य, अविवेकी आणि अविनाशी परमेश्वराचा नाश करणारा.

ਅਛੈ ਅਖੈ ਅਬਿਕਾਰ ਅਭੈ ਅਨਭਿਜ ਅਭੇਦਨ ॥
अछै अखै अबिकार अभै अनभिज अभेदन ॥

अभेद्य, अविनाशी, दुर्गुणांपासून मुक्त, निर्भय, अभेद्य आणि अभेद्य परमेश्वर.

ਅਖੈਦਾਨ ਖੇਦਨ ਅਖਿਜ ਅਨਛਿਦ੍ਰ ਅਛੇਦਨ ॥
अखैदान खेदन अखिज अनछिद्र अछेदन ॥

अशक्तांचे दु:ख, दोषरहित आनंदी आणि अगम्य.