श्री दसाम ग्रंथ

पान - 704


ਭਲ ਭਲ ਸੁਭਟ ਪਖਰੀਆ ਪਰਖਾ ॥
भल भल सुभट पखरीआ परखा ॥

आकाशातून सतत लोखंडाचा पाऊस पडत होता आणि त्याबरोबर महान योद्ध्यांची परीक्षा होत होती.

ਸਿਮਟੇ ਸੁਭਟ ਅਨੰਤ ਅਪਾਰਾ ॥
सिमटे सुभट अनंत अपारा ॥

अनंत आणि अमाप नायक एकत्र आले आहेत.

ਪਰਿ ਗਈ ਅੰਧ ਧੁੰਧ ਬਿਕਰਾਰਾ ॥੨੯੩॥
परि गई अंध धुंध बिकरारा ॥२९३॥

असंख्य योद्धे एकत्र जमले आणि संकुचित झाले चारही बाजूंनी भयानक धुके होते.66.293.

ਨ੍ਰਿਪ ਬਿਬੇਕ ਤਬ ਰੋਸਹਿ ਭਰਾ ॥
न्रिप बिबेक तब रोसहि भरा ॥

बिबेक राजा रागाने भरला होता.

ਸਭ ਸੈਨਾ ਕਹਿ ਆਇਸੁ ਕਰਾ ॥
सभ सैना कहि आइसु करा ॥

विवेक राजाने क्रोधित होऊन आपल्या संपूर्ण सैन्याला त्या सर्व योद्ध्यांना हुकूम दिला जे सैन्यात सज्ज झाले.

ਉਮਡੇ ਸੂਰ ਸੁ ਫਉਜ ਬਨਾਈ ॥
उमडे सूर सु फउज बनाई ॥

(ज्याने) योद्धांच्या सैन्यासह कूच केले होते,

ਨਾਮ ਤਾਸ ਕਬਿ ਦੇਤ ਬਤਾਈ ॥੨੯੪॥
नाम तास कबि देत बताई ॥२९४॥

ते सर्व योद्धे जे सैन्यात सज्ज झाले होते ते पुढे सरसावले, कवी आता त्यांची नावे सांगतात.67.294.

ਸਿਰੀ ਪਾਖਰੀ ਟੋਪ ਸਵਾਰੇ ॥
सिरी पाखरी टोप सवारे ॥

डोक्यावर शिरस्त्राण आणि (घोड्यांवर) पंख आहेत.

ਚਿਲਤਹ ਰਾਗ ਸੰਜੋਵਾ ਡਾਰੇ ॥
चिलतह राग संजोवा डारे ॥

डोक्यावर शिरस्त्राण घातलेले योद्धे आणि चिलखत त्यांच्या अंगावर आहे आणि

ਚਲੇ ਜੁਧ ਕੇ ਕਾਜ ਸੁ ਬੀਰਾ ॥
चले जुध के काज सु बीरा ॥

वीर युद्धाच्या कामाला गेले आहेत.

ਸੂਖਤ ਭਯੋ ਨਦਨ ਕੋ ਨੀਰਾ ॥੨੯੫॥
सूखत भयो नदन को नीरा ॥२९५॥

नाना प्रकारच्या शस्त्रास्त्रांनी सजलेले, भितीने आटलेल्या ओढ्यांच्या पाण्याशी लढण्यासाठी कूच केले.68.295.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

डोहरा

ਦੁਹੂ ਦਿਸਨ ਮਾਰੂ ਬਜ੍ਯੋ ਪਰ੍ਯੋ ਨਿਸਾਣੇ ਘਾਉ ॥
दुहू दिसन मारू बज्यो पर्यो निसाणे घाउ ॥

प्राणघातक वाद्ये दोन्ही दिशांनी वाजवली गेली आणि कर्णे गडगडले

ਉਮਡਿ ਦੁਬਹੀਆ ਉਠਿ ਚਲੇ ਭਯੋ ਭਿਰਨ ਕੋ ਚਾਉ ॥੨੯੬॥
उमडि दुबहीआ उठि चले भयो भिरन को चाउ ॥२९६॥

आपल्या दोन्ही हातांच्या बळावर लढणारे योद्धे मनातल्या मनात लढण्याच्या आवेशाने पुढे सरसावले.69.296.

ਭੁਜੰਗ ਪ੍ਰਯਾਤ ਛੰਦ ॥
भुजंग प्रयात छंद ॥

भुजंग प्रार्थना श्लोक

ਰਣੰ ਸੁਧਿ ਸਾਵੰਤ ਭਾਵੰਤ ਗਾਜੇ ॥
रणं सुधि सावंत भावंत गाजे ॥

खरे योद्धे रणांगणात गोंधळाने गर्जना करत असतात.

ਤਹਾ ਤੂਰ ਭੇਰੀ ਮਹਾ ਸੰਖ ਬਾਜੇ ॥
तहा तूर भेरी महा संख बाजे ॥

रणांगणात गर्जना करणारे योद्धे आणि केटलड्रम आणि शंख इत्यादी वाजत होते.

ਭਯੋ ਉਚ ਕੋਲਾਹਲੰ ਬੀਰ ਖੇਤੰ ॥
भयो उच कोलाहलं बीर खेतं ॥

योद्ध्याचा भयंकर कोलाहल होता

ਬਹੇ ਸਸਤ੍ਰ ਅਸਤ੍ਰੰ ਨਚੇ ਭੂਤ ਪ੍ਰੇਤੰ ॥੨੯੭॥
बहे ससत्र असत्रं नचे भूत प्रेतं ॥२९७॥

शस्त्रे आणि शस्त्रे मारली गेली आणि भूत आणि राक्षस नाचले.70.297.

ਫਰੀ ਧੋਪ ਪਾਇਕ ਸੁ ਖੰਡੇ ਬਿਸੇਖੰ ॥
फरी धोप पाइक सु खंडे बिसेखं ॥

पायदळ ढाल ('मुक्त') तलवारी आणि एक विशेष प्रकारचे चिलखत घेऊन जात असे.

ਤੁਰੇ ਤੁੰਦ ਤਾਜੀ ਭਏ ਭੂਤ ਭੇਖੰ ॥
तुरे तुंद ताजी भए भूत भेखं ॥

तलवार धरून, प्रमुख योद्धे तुकडे तुकडे झाले आणि वेगवान घोडे रणांगणात वैतालांच्या पुढे धावू लागले.

ਰਣੰ ਰਾਗ ਬਜੇ ਤਿ ਗਜੇ ਭਟਾਣੰ ॥
रणं राग बजे ति गजे भटाणं ॥

युद्धाची शिंगे वाजवली गेली आणि योद्धे गडगडले

ਤੁਰੀ ਤਤ ਨਚੇ ਪਲਟੇ ਭਟਾਣੰ ॥੨੯੮॥
तुरी तत नचे पलटे भटाणं ॥२९८॥

घोडे नाचले आणि पराक्रमी योद्धे पलटताना वार केले.७१.२९८.

ਹਿਣੰਕੇਤ ਹੈਵਾਰ ਗੈਵਾਰ ਗਾਜੀ ॥
हिणंकेत हैवार गैवार गाजी ॥

घोडे शेजारी, हत्ती रडतात.

ਮਟਕੇ ਮਹਾਬੀਰ ਸੁਟੇ ਸਿਰਾਜੀ ॥
मटके महाबीर सुटे सिराजी ॥

घोडे शेजारी पडले आणि पराक्रमी योद्ध्यांची शरीरे करपत होती

ਕੜਾਕੁਟ ਸਸਤ੍ਰਾਸਤ੍ਰ ਬਜੇ ਅਪਾਰੰ ॥
कड़ाकुट ससत्रासत्र बजे अपारं ॥

अस्त्रांच्या आवाजाने असंख्य शस्त्रे दणाणली.

ਨਚੇ ਸੁਧ ਸਿਧੰ ਉਠੀ ਸਸਤ੍ਰ ਝਾਰੰ ॥੨੯੯॥
नचे सुध सिधं उठी ससत्र झारं ॥२९९॥

शस्त्रास्त्रांचा गजर झाला आणि निपुण आणि योगी नशेत होऊन शस्त्रांच्या तालावर नाचू लागले.७२.२९९.

ਕਿਲੰਕੀਤ ਕਾਲੀ ਕਮਛ੍ਰਯਾ ਕਰਾਲੰ ॥
किलंकीत काली कमछ्रया करालं ॥

भयंकर काळ्या-पांढऱ्या किंकाळ्या.

ਬਕ੍ਯੋ ਬੀਰ ਬੈਤਾਲੰ ਬਾਮੰਤ ਜ੍ਵਾਲੰ ॥
बक्यो बीर बैतालं बामंत ज्वालं ॥

भयंकर देवी काली आणि कामाख्या हिंसकपणे ओरडल्या आणि अग्नीशस्त्रे फेकणारे चिंताग्रस्त आणि वैताल आणि गिधाडे भयंकर ओरडत आहेत.

ਚਵੀ ਚਾਵਡੀ ਚਾਵ ਚਉਸਠਿ ਬਾਲੰ ॥
चवी चावडी चाव चउसठि बालं ॥

चेटकीण बोलतात, चौसष्ट स्त्रिया (जोगणे) चाओसोबत (हलवत) आहेत.

ਕਰੈ ਸ੍ਰੋਣਹਾਰੰ ਬਮੈ ਜੋਗ ਜ੍ਵਾਲੰ ॥੩੦੦॥
करै स्रोणहारं बमै जोग ज्वालं ॥३००॥

रक्ताने भरलेल्या जपमाळ परिधान केलेल्या चौसष्ट योगिनींनी उत्साहाने योगाची ज्योत प्रज्वलित केली.73.300.

ਛੁਰੀ ਛਿਪ੍ਰ ਛੰਡੈਤਿ ਮੰਡੈ ਰਣਾਰੰ ॥
छुरी छिप्र छंडैति मंडै रणारं ॥

जे रण शोभतात ते खंजीर खुपसतात.

ਤਮਕੈਤ ਤਾਜੀ ਭਭਕੈ ਭਟਾਣੰ ॥
तमकैत ताजी भभकै भटाणं ॥

धारदार सुऱ्या शेतात फेकल्या गेल्या, त्यामुळे सरपटणारे घोडे चिडले आणि शूरवीरांचे रक्त वाहू लागले.

ਸੁਭੇ ਸੰਦਲੀ ਬੋਜ ਬਾਜੀ ਅਪਾਰੰ ॥
सुभे संदली बोज बाजी अपारं ॥

असंख्य शरबत रंगाचे, चित-मितल घोडे, आणि कैला जातीचे घोडे,

ਬਹੇ ਬੋਰ ਪਿੰਗੀ ਸਮੁੰਦੇ ਕੰਧਾਰੰ ॥੩੦੧॥
बहे बोर पिंगी समुंदे कंधारं ॥३०१॥

चांगल्या शर्यतीचे घोडे सुंदर दिसत होते आणि कंधारी, समुद्र आणि इतर प्रकारचे घोडे देखील भटकत होते.74.301.

ਤੁਰੇ ਤੁੰਦ ਤਾਜੀ ਉਠੇ ਕਛ ਅਛੰ ॥
तुरे तुंद ताजी उठे कछ अछं ॥

ताजे आणि तुर्कस्तान घोडे,

ਕਛੇ ਆਰਬੀ ਪਬ ਮਾਨੋ ਸਪਛੰ ॥
कछे आरबी पब मानो सपछं ॥

कच्छ राज्याचे वेगवान घोडे धावत होते आणि अरबस्तानचे घोडे पळताना पंखांनी उडणाऱ्या पर्वतासारखे दिसत होते.

ਉਠੀ ਧੂਰਿ ਪੂਰੰ ਛੁਹੀ ਐਣ ਗੈਣੰ ॥
उठी धूरि पूरं छुही ऐण गैणं ॥

(बहुतेक) धूळ उठली आहे जी सर्वत्र पसरली आहे आणि आकाशाला भिडली आहे.

ਭਯੋ ਅੰਧ ਧੁੰਧੰ ਪਰੀ ਜਾਨੁ ਰੈਣੰ ॥੩੦੨॥
भयो अंध धुंधं परी जानु रैणं ॥३०२॥

उगवलेल्या धुळीने आभाळ असे झाकले आणि इतकं धुकं होतं की रात्र पडल्यासारखं वाटत होतं.75.302.

ਇਤੈ ਦਤ ਧਾਯੋ ਅਨਾਦਤ ਉਤੰ ॥
इतै दत धायो अनादत उतं ॥

एका बाजूने दत्ताचे अनुयायी धावले आणि दुसऱ्या बाजूने इतर लोक

ਰਹੀ ਧੂਰਿ ਪੂਰੰ ਪਰੀ ਕਟਿ ਲੁਥੰ ॥
रही धूरि पूरं परी कटि लुथं ॥

सर्व वातावरण धुळीने माखले आणि चिरलेली प्रेत पडली

ਅਨਾਵਰਤ ਬੀਰੰ ਮਹਾਬਰਤ ਧਾਰੀ ॥
अनावरत बीरं महाबरत धारी ॥

अनवर्त' योद्ध्याने (या योद्ध्याचे नाव) 'महाब्रत' उखडून टाकले आहे.

ਚੜ੍ਯੋ ਚਉਪਿ ਕੈ ਤੁੰਦ ਨਚੇ ਤਤਾਰੀ ॥੩੦੩॥
चड़्यो चउपि कै तुंद नचे ततारी ॥३०३॥

महान व्रत पाळणाऱ्या योद्ध्यांची प्रतिज्ञा मोडली आणि ते उत्साहाने तातारच्या घोड्यांवर बसून नाचू लागले.76.303.

ਖੁਰੰ ਖੇਹ ਉਠੀ ਛਯੋ ਰਥ ਭਾਨੰ ॥
खुरं खेह उठी छयो रथ भानं ॥

धूळ (घोड्यांच्या) खुरांनी उठते आणि सूर्याच्या रथाला झाकून टाकते.

ਦਿਸਾ ਬੇਦਿਸਾ ਭੂ ਨ ਦਿਖ੍ਰਯਾ ਸਮਾਨੰ ॥
दिसा बेदिसा भू न दिख्रया समानं ॥

घोड्यांच्या खुरांच्या धुळीने सूर्याचा रथ झाकून टाकला आणि तो आपल्या मार्गापासून दूर गेला आणि पृथ्वीवर दिसला नाही.

ਛੁਟੇ ਸਸਤ੍ਰ ਅਸਤ੍ਰ ਪਰੀ ਭੀਰ ਭਾਰੀ ॥
छुटे ससत्र असत्र परी भीर भारी ॥

शस्त्रास्त्रे सोडली जात आहेत, प्रचंड जनसमुदाय दाखल झाला आहे.

ਛੁਟੇ ਤੀਰ ਕਰਵਾਰ ਕਾਤੀ ਕਟਾਰੀ ॥੩੦੪॥
छुटे तीर करवार काती कटारी ॥३०४॥

मोठी चेंगराचेंगरी झाली आणि शस्त्रे आणि तलवारी, कातर, खंजीर इत्यादी वार झाले.77.304.

ਗਹੇ ਬਾਣ ਦਤੰ ਅਨਾਦਤ ਮਾਰ੍ਯੋ ॥
गहे बाण दतं अनादत मार्यो ॥

दत्ताने बाण धरून 'अनदत्त'चा वध केला आहे.